مسؤول کارگروه غارشناسی و غارنوردی هیات کوهنوردی می‌گوید: متاسفانه امسال نه تنها سازمان‌های حفاظت محیط زیست و میراث فرهنگی و گردشگری، بلکه هیأت‌های کوهنوردی نیز همکاری خاصی با این حرکت نداشتند. حتی در برخی مناطق هیأت‌های کوهنوردی سنگ‌اندازی هم کردند و چیزی که حفاظت از آن به ادامه حیات ما ربط دارد را با مجوزهای رسمی سنجیدند. با وجود چنین دشواری‌هایی، اما امسال غارنوردان، غارشناسان و علاقمندان به حفاظت از محیط زیست، برای هفتمین سال پیاپی در حرکتی خودجوش به پاک کردن شماری از غارهای کشور پرداختند.

حاجی‌هاشمی با اشاره به پاک کردن غار "سنگریز" در شهرستان علویجه اصفهان اظهار کرد: امسال با همراهی شماری از غارنوردان این استان، حدود ۴۲ کیلوگرم زباله از غار سنگریز خارج کردیم، درحالیکه سال ۸۱ در اولین حرکت، حجم زباله‌ها ۸۹ کیلوگرم بود. کاهش این حجم نشان‌دهنده‌ی فرهنگ‌سازی در طول این سال‌ها است.

او سپس به انواع زباله‌هایی که از این غار خارج شده است، اشاره می‌کند و می‌گوید: پارافین‌هایی روی غارنهشته‌ها ریخته شده که باعث متوقف شدن غار نهشته‌ها و بلورها می‌شود، پاک کردن این پارافین‌ها واقعا کار پرمشقتی است. روی دیواره‌ها و استلاگمیت‌ها هم با اسپری یادگاری نوشته شده که حتما رشد بلورها را متوقف می‌کند. در کف غار هم پر از پوست تخمه بود که به سختی جمع‌آوری شد. بطری‌های پلاستیکی و پوسته‌ی چیپس و پفک هم که دیگر جزو لاینفک زباله‌های غارها شده است.

کارشناس، پژوهشگر و امدادگر غار ادامه می‌دهد: متاسفانه امسال وقتی برای پاک کردن غار سنگریز مراجعه کردیم با چهار حفره‌ی بزرگ در کف غار مواجه شدیم که کار گنج‌یاب‌ها بود. متاسفانه سال‌هاست شاهد تهاجم جویندگان گنج به غارهای کشور هستیم و لازم است هرچه سریع‌تر برای جلوگیری از گسترش این دست‌درازی‌ها، استاندارد حفاظتی تعیین شود.

حاجی‌هاشمی همچنین می‌گوید: متاسفانه امسال هم هنگام پاک‌سازی این غار، پایپ‌های شیشه‌ای و ابزار مصرف مواد مخدر را پیدا کردیم، سال گذشته وقتی یک پایپ پیدا شد هشدار دادیم که این مکان محلی برای مصرف‌کنندگان مواد مخدر شده است که ظاهرا توجهی نشان داده نشده و امسال شاهد تعداد بیشتری از  این ابزارها بودیم.

وی ادامه می‌دهد: تا همین یک‌سال پیش زباله‌ها و آلودگی‌های داخل غار سنگریز، تا حدودی یکسان بود، اما متاسفانه به تازگی شاهد بودیم که تابلویی از سر جاده‌ی خاکی برای هدایت گردشگران به سمت این غار، نصب کرده‌اند که نمی‌دانم متعلق به کدام ارگان است، اما همین کار باعث می‌شود غار سنگریز دسترس‌پذیرتر شود و اوضاع داخل آن بدتر از این شود. غار به خاطر تالارهای بزرگ و بلورهایی که دارد برای بومی‌ها خیلی جذاب است و بازدیدکننده‌های زیادی از میان محلی‌ها دارد که هیچ اطلاعاتی از محیط غار ندارند. آن‌ها بدون ابزار ایمنی و پوشاک مناسب داخل غار می‌شوند و آثار و زباله‌هایشان هم تا مدت‌ها همانجا باقی می‌ماند.

 این غارشناس با اشاره به آگاهی اندک مردم درباره‌ی غارها، می‌گوید: خیلی‌ها نمی‌دانند غارها چقدر در حفاظت از آب نقش دارند. طبق آمار جهانی ۲۵ درصد آب مورد نیاز زمین از غارها و کارست‌ها تامین می‌شود و هرگونه آلودگی و برداشت بی‌رویه آب از درون آن‌ها بر ادامه حیات بشر تاثیر دارد، درحالی‌که ما هنگام بهره‌برداری از غارها به هیچ وجه به این موضوع توجه نمی‌کنیم.

وی همچنین به ناآگاهی مردم نسبت به میزان اهمیت موجودات غار زی در ادامه حیات بشر، اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: روزانه بر اثر اتفاقاتی که بشر مسبب آن است، انواع زیادی از موجودات غار زی درحال از بین رفتن هستند، درحالی‌که خیلی‌ها هنوز نمی‌دانند این موجودات چقدر برای ادامه حیات بشر مفیدند. مثلا از زمانی که غار پِبده در خوزستان آتش گرفت و خفاش‌های آن نابود شدند، مزارع کشاورزی آن منطقه دچار آفت شد، خفاش‌های ان غار مانع گسترش آفات می‌شدند.

او توریستی کردن غارها همراه با مدیریت ناآگاهانه و دخل و تصرف معدن‌کاران، سدسازها و گنج‌جویان را از مهمترین عوامل تخریب غارها و تبدیل آن‌ها به مکان‌هایی خطرآفرین، می‌داند و با تاکید بر لزوم تعیین استانداردهایی برای حفاظت از غارها متناسب با اصول جهانی، اظهار می‌کند: در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی قوانین حفاظتی فدرالی برای حفاظت از غارها و کارست‌ها تعیین شده و رفتار خارج از ضوابط با جریمه‌های سنگینی همراه است. در ایران نیز می‌توان از طریق کارگروه غارشناسی، نظامنامه و آیین‌نامه‌های مخصوص که قابلیت اجرایی داشته باشد و تاثیرات منفی در غارها را به حداقل برساند، تنظیم کرد.

حاجی‌هاشمی تصریح می‌کند: اگر از سوی متولیانی چون سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، حفاظت محیط زیست، فدراسیون و هیات‌های کوهنوردی، قوانین سختگیرانه حکومتی تعیین شود دیگر با چنین معضلاتی روبه‌رو نمی‌شویم.

*عکس‌ها از سودابه مروتیان