سرویس جهان مشرق - کشور امارات در آن سوی تنگه هرمز و در فاصله 56 کیلومتری ساحل ایران قرار دارد. امارات متحده عربی در سال 1971 تأسیس شد که متشکل از 7 شیخ نشین است که عبارتند از ابوظبی، عجمان، دبی، فجیره، شارجه، رأس الخیمه و ام القوین.
این شیخ نشینها بعد از کسب استقلال از بریتانیا با هم متحد شده و تشکیل یک کشور واحد را دادند. روابط ایران با شیخ نشینهای امارات سابقه هزار ساله دارد. از قرنها قبل تا کنون بسیاری از مقامات و شهروندان عادی ایرانی شیخ نشینها و سرزمینشان را در حیطه نفوذ خود پنداشتهاند و آنرا ادامهای از سرزمین ایران به حساب میآورند. به دلیل اینکه کشور امارات توسط بازرگانان، معماران و صنعتگران ایرانی تبار ساخته شده است ایرانیها امارات را در قلمرو نفوذ خود و بنحوی جزئی از ایران به حساب میآورند. بیش از 10 درصد اماراتیها ایرانی تبار هستند که بالغ به 450000 نفر میشوند که بعد از آمریکا دومین جامعه ایرانی تبارهای خارج از ایران را تشکیل میدهند.
در سالیان نه چندان دور روابط تجاری گسترده امارات با ایران و تأثیر حضور شمار قابل توجه ایرانی تباران از یکسو و روابط راهبردی با واشنگتن از سوی دیگر امارات را در موقعیتی پارادوکسیکال در جهت ایفای نقشی حساس اما نامشخص در رقابت بین ایران و آمریکا در منطقه قرار داده است. به عبارت دیگر امارات متحده عربی در این سالها درگیر یک کشمکش داخلی بین ابوظبی بعنوان بزرگترین و قوی ترین امیرنشین متمایل به آمریکا از یکسو و امیر نشین دبی که خواهان برقراری و ترویج معاملات تجاری با ایران است، شده بود. دبی بعد از ابوظبی دومین امیرنشین بزرگ امارات است و محل تجمع یکی از پر تعدادترین جوامع ایرانی تبارساکن خارج می باشد.
در طول سالهای جنگ عراق بر علیه ایران نیز، امارات سیاستی دوگانه را در پیش گرفت. در حالیکه کشور امارات بطور رسمی بیطرفی اختیار کرده بود، ابوظبی که غالباً از سیاست خارجی عربستان خط میگرفت از صدام حمایت کرد، اما دبی که به روابط تجاری با ایران ادامه داده از معارضه با ایران بیمناک بود. ابوظبی و سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با همراهی سایر کشورهای عربی تأمین مالی جنگ صدام بر علیه ایران را عهدهدار شدند. در همین زمان دبی بعنوان نقطه اصلی ترانزیت کالا به ایران ایفای نقش کرد.
بعد از بحران جهانی اقتصاد در سال 2008 که منجر به بحران مالی و اقتصادی در دبی شد اوضاع تغییر کرد. دبی با 10 میلیارد دلار کمک مالی ابوظبی بحران پیش آمده را پشت سر گذاشت، به این ترتیب ابوظبی از نظر مالی و سیاسی در دبی به نفوذ و قدرتی دست یافت که قبلا از آن بهرهمند نبود.
به گفته یک مقام وزارت امور خارجه آمریکا، «محمد بن زاید» ولیعهد ابوظبی اکنون اداره واقعی امور را در دبی بدست گرفته است. در نتیجه امارات در رابطه با ایران نظر واحدی پیدا کرده و آن مخالفت و دشمنی با ایران است.
جزایر سه گانه خلیج فارس یکی از منابع ساختگی غرب و استعمار برای ایجاد تشنج در روابط ایران و امارات است. امارات و رژیم های شورای همکاری خلیج فارس با طرح ادعای مالکیت بر این سه جزیره ایرانی، موضوع حل این مشکل در دادگاه عدالت بینالمللی و یا حکمیت بینالمللی رامطرح می کنند، اما ایران با ارائه اسناد متقن خود تاکید دارد که این جزایر کاملا ایرانی هستند و عمر مالکیت ایران بر این جزایر از قدمت استقلال امارات بیشتر است.
منافع آمریکا در اختلافات ایران و امارات
اختلاف افکنی میان ایران و امارات یکی از اهداف مهم آمریکا جهت نقشآفرینی در تحولات منطقه و استقرار و نفوذ در حیاط خلوت ایران به شمار میرود. امارات در سالهای نه چندان دور به هدف اصلی به اجرا درآوردن تحریمهای بینالمللی علیه ایران تبدیل شده بود.
بعلاوه با توجه به عدم حضور دیپلماتهای آمریکایی در ایران، واشنگتن از امارات بعنوان پست دیدهبانی برای پایش و تجزیه و تحلیل وقایع سیاسی داخلی ایران سود میبرد. با توجه به تعداد پرشمار ایرانیان مقیم دبی و تنوع اقتصادی اجتماعی این گروه و سفرهای پر تعداد ایرانی تبارها به ایران برای منعکس کردن جامعه معاصر ایرانی هیچ نقطهای در خارج از مرزهای ایران مناسبتر از دبی نیست. هر هفته صدها ایرانی به منظور درخواست برای ویزا به کنسولگری دبی مراجعه میکنند و این روند بستر مناسبی برای فعالیت های جاسوسی و امنیتی بر ضد ایران ایجاد کرده است.
در واقع امارات متحده عربی و ایالات متحده آمریکا دارای رابطهای چند بعدی بر اساس یک اصل ساده هستند. امارات متحده عربی کشوری کوچک و ثروتمند است که در منطقهای بیثبات واقع شده و برای بقای موجودیت خود نیازمند حمایت یک قدرت فرامنطقه ای است. آمریکا نیز به امارات نیاز دارد تا پایگاههای نظامی خود را در منطقه مستقر کند و اطلاعات جاسوسی در مورد ایران کسب نماید.
علاوه بر اینها امارات یکی از منابع اصلی مالی طرحهای آمریکا در منطقه تبدیل شده است. در نتیجه گسترش دامنه ایرانهراسی از سوی آمریکا و تأثیر آن بر برخی رژیمهای منطقهای، کشورهایی نظیر عربستان سعودی و امارات به بزرگترین خریداران صنایع نظامی آمریکا تبدیل شده اند. طبق گزارش وزارت دفاع آمریکا به کنگره امارات در سال 2009 بیش از 3 میلیارد دلار و در سال 2010 بیش از 5 میلیارد دلار تجهیزات نظامی از آمریکا خریداری کرده است.
امارات سرمایهگذاری عمدهای را در فنآوریهای موشکی و رادار متقبل شده است و در سال 2008 اولین کشور خارجی بود که اجازه خرید سیستم پیشرفته دفاع پیشرفته هوائی آمریکا موسوم به Terminal High Altitude Air Defense System را دریافت نمود.
گزارش شرکت "IHS" ویژه تجارت سالانه جهانی تجهیزات دفاعی حاکی است عربستان و امارات در سال 2014 میلادی تقریبا 8.6 میلیارد دلار صرف هزینه های خرید تسلیحات کردند که این مبلغ از مبالغ اختصاص یافته از سوی تمامی کشورهای اروپای غربی در زمینه های دفاعی بیشتر است. همچنین کشورهای امارات و کویت و عربستان در حال حاضر در حال بهینه سازی سامانه های دفاع موشکی پاتریوت هستند تا بتوانند از نسل جدید این موشک ها موسوم به PAC-3 بهره مند شوند. علاوه بر آن، امارات هم اکنون سعی دارد تا سامانه دفاع موشکی هوایی دیگری از شرکت لوکهید مارتین با عنوان سامانه "تاد" خریداری کند.
امارات بازوی اصلی اعمال تحریم های ظالمانه
اماراتیها در سالهای اخیر و اوج تحریمهای ظالمانه بر ضد ایران به یکی از بازوان اصلی اعمال سختگیرانهترین تحریمها بر علیه ایران تبدیلشدند. دولت امارات در همین چارچوب قانون کنترل صادرات وضع نمود و ادعا کرد دهها شرکت که کالاهای با استفاده دوگانه به ایران فروختند را تعطیل کرده است. در نتیجه فشارهای اعمال شده از سوی آمریکا صاحبان بانکهای امارات ارتباط تجاری خود با ایران را محدود کرده اند.
بانک مرکزی امارات اعلام کرد که با بانکهای ایرانی مشمول تحریمهای آمریکا ارتباط برقرار نخواهد کرد و مؤسسات مالی امارات را در مورد تحریمهای آمریکا بر علیه ایران توجیه کرده است. بانک مرکزی امارات در همین دوره اقدام خود به منظور پایش تمام معاملات تجاری شرکتهای این کشور با ایران را افزایش داد. در همین زمان مرجع خدمات مالی دبی در اقدامی تحقیرآمیز از کلیه بانکهای این امیرنشین خواست تا تمام مشتریان ایرانی خود را بعنوان مشتریان با ریسک بالا ارزیابی کنند. بانکهای اماراتی همچنین انتقال ارز به ایران را متوقف کردند.
رویکردهای دولت امارات در سالهای اخیر و در سایه وابستگی بیشتر این کشور به سیاستهای ریاض با افراط بیشتری همراه شده است، اما آنها باید به این نکته توجه داشته باشند که منافع آنها ایجاب میکند که بر خلاف حجم و وزنه منطقهای خود و بر اساس برنامههای کاری برخی کشورهای منطقهای و فرامنطقهای، تنش با ایران را کلید نزنند، چرا که در صورتی که جمهوری اسلامی بخواهد بر اساس حفظ کرامت ملی و تمامیت ارضی خود نسبت به ادعاهای دروغین مقامات ابوظبی از خود واکنش نشان دهد، ممکن است آرامش روابط بین دو کشور خدشه دار شده و از آنجا که بخش عمدهای از چرخش اقتصادی دولت امارات توسط ایرانیان انجام میشود ، آنها باید بدانند که قطع رابطه با ایران خسارتهای زیادی برایشان خواهد داشت و ماجراجویی های غیر حساب شده ای که با تحریک برخی کشورهای منطقهای و بینالمللی وارد آن میشوند ، ریسک بالایی برای آنها دارد.
حاکمیت امارات همچنین باید سرنوشت طاغوت هایی نظیر حسنی مبارک و معمر القذافی و بن علی که در سالهای گذشته از حمایت آمریکا و رژیمهای غربی- اروپایی برخوردار بوده و در یک چشم بهم زدن زیر پای خود را خالی دیدند، مطالعه کرده و بدانند که تکیه کردن به آمریکا نمیتواند آنها را در قبال رفتارهای غیر مسئولانه خود تا ابد مصون نگه دارد. آنها همچنین میتوانند در ایام گرامیداشت هفته دفاع مقدس سرنوشت طاغوتی را مطالعه کنند که با وجود اینکه یکی از قوی ترین ارتش های منطقه را در اختیار داشت و از حمایت های بی دریغ آمریکایی غربی برخوردار بود، در هشت سال جنگ تحمیلی نتوانست کوچکترین آسیبی به تمامیت و استقلال اراضی ایران وارد کند، به این ترتیب بهتر است مقامات ابوظبی خود را درگیر این بازی های بی فایده و پرهزینه نکنند.
نکته دیگر متوجه دستگاه دیپلماسی کشورمان و به ویژه وزارت خارجه است که گرچه واکنشها و پاسخهای قاطعی به ادعاهای معاون سخیف وزیر امور خارجه امارات در سخنرانی اخیر وی در سازمان ملل متحد دادند، اما این واکنشها باید با جدیت و قاطعیت بیشتری همراه باشد تا این دولت کوچک منطقه ای ، نسبت به هزینههای طرح این ادعاهای بیهوده در محافل بینالمللی بر ضد ایران آگاه شود.
اقدام محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در انتشار بیانیهای در سالروز شهادت زائران ایرانی در فاجعه منا اقدامی پسندیده و مطلوب به شمار میرود، چیزی که کشورهای عربی منطقه باید آن توجه داشته باشند، این است که بیانیه مذکور تنها خطاب به سعودی ها نیست، بلکه هر جریانی که با لجاجت و تعصب بی منطق به دنبال تولید، پرورش و گسترش تروریسم در منطقه و جهان باشد را شامل می شود. جمهوری اسلامی خود را در برابر هر اقدامی بر ضد منافع و اهداف و آرمان هایش مسئول می داند و به نحو شایسته با آن برخورد خواهد کرد.