حجت‌الاسلام والمسلمین محمود رجبی، قائم مقام موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در گفت‌و‌گو با خبرنگار آيين و انديشه فارس درباره ماهيت و چرايي «روح» و شرايط آن در كما كه اين روزها در مجموعه تلويزيوني «پنج كيلومتر تا بهشت» به تصوير كشيده شده، بيان داشت: طبق دلايل عقلي و آموزه‌هاي ديني معتقد هستيم كه غير از جسم انسان كه بعد مادي است و غير از آثار مادي كه براي جسم مترتب است، يك عنصر ديگري در وجود انسان است كه نه مادي است، نه آثار ماده دارد و به طور كلي از خصوصيات ماده منزه هست و اين روح انساني است كه هويت واقعي انسان را تشكيل مي‌دهد؛ يعني آنچه كه مربوط به انسانيت انسان مي‌شود، به خصوص اگر رشد و سقوطي براي انسان حاصل شود، اين سقوط و رشد به روح او وابسته است.
* روح در حالت كما مي‌تواند، عوالم مختلف را مشاهده كند
وي در پاسخ به اين سؤال كه آيا روح فرد به كما رفته مي‌تواند وارد خواب ديگران شود و خواسته‌هايي را مطرح كند، افزود: روح در شرايط عادي كاملاً با بدن در ارتباط است، اما شرايطي پيش مي‌آيد كه ارتباط آن ضعيف‌تر مي‌شود؛ مثل عالم خواب، در عين حال كه روح در وجود انسان است و كساني كه به كما مي‌روند، باز هم روح آنها با بدن زنده ارتباط دارد، ولي اين ارتباط بسيار ضعيف‌تر مي‌شود، لذا در حالت كما ممكن است «روح» عوالم و روح كساني ديگر را مشاهده كند و شخص بعد از اينكه از حالت كما بيرون آمد، بتواند آنها را براي ديگران بيان كند.
مدير مسئول فصلنامه «قرآن شناخت» در پاسخ به اين سؤال كه روح فرد به كما رفته در كجا قرار مي‌گيرد و آيا روح در اين شرايط باز در قيد و بند جسم است، خاطرنشان كرد: روح همانند خون كه در رگ‌ها جريان دارد، نيست، روح در واقعه شبيه اين است كه تصور ذهني، انديشه و فكرمان وابسته به خود ماست، ولي يك لحظه اگر از انديشه‌هايمان غافل شويم، آنها محو مي‌شوند. يعني؛ در مرحله خودآگاه‌مان محو مي‌شوند، اين معنايش اين نيست كه ما در درون انديشه‌مان نفوذ كرديم و جاهايي رفتيم و بعد بيرون مي‌آييم، بلكه اين يك جور اداره كردن ذهن هست، ما ذهن خودمان را اداره و مديريت مي‌كنيم و وجودمان وابسته به خود ماست.
* روح فرد به كما رفته با جسم برزخي خود حركت ميكند
وي ادامه داد: همان گونه كه در رابطه خدا با انسان، خدا همه جا هست، معنايش اين نيست كه يك چيز غير مادي در موجودات رسوخ ميكند و يا جدا مي‌شود، رابطه ما با خداوند كه به تعبير حضرت علي عليه‌السلام مي‌فرمايد: «خدا در اشياء داخل است، اما نه مانند در هم شدن اشياء به يکديگر و خدا خارج از اشياء است، ولی نه مانند بيرون بودن شیء از شیء ديگر»، به اين معنا كه رابطه روح با جسم، هم شبيه رابطه خداوند با اين جهان است كه در عين حال كه همه وجود اين جهان به خدا وابسته است و هر چه كه روي مي‌دهد، تحت مشيت و اراده خداست، جسم نيز با روح اداره مي‌شود، يعني؛ ضربان قلب را روح اداره ميكند.
حجت‌الاسلام رجبي با اشاره به اينكه در شرايط عادي روح فعاليت‌هايش را با جسم مادي انجام مي‌دهد، اظهار داشت: اما وقتي شرايط براي جسم متغير شود، در آنجا روح فعاليت‌هايش را با جسم مادي انجام نمي‌دهد، كما اينكه وقتي به خواب مي‌رويم، در رؤياهاي صادقه، آينده، گذشته و فضايي را كه قبلاً به آنجا نرفتيم را مشاهده مي‌كنيم، آنجا روح با اين چشم ظاهري نمي‌بيند و با اين جسم حركت نمي‌كند، در واقع روح با جسم ديگري به نام «جسم برزخي» حركت ميكند.
* تعيين شرط براي ورود روح به خواب كسي صحيح نيست
عضو جامعه مدرسين حوزه علميه قم با نادرست خواندن تعيين شرايط براي ورود روح به خواب كسي در سريال «پنج كيلومتر تا بهشت»، افزود: اين تصويرپردازي‌هاي خود نويسنده و تهيه‌كننده بوده است، اما لزوماً حوزه فعاليت روح از طريق خواب نيست، لذا در كتاب‌هاي علمي آمده است؛ كساني كه به كما رفته و به اين دنيا برگشته بودند، وقتي با آنها مصاحبه كردند، كاملاً جريانات پس از كما رفتن، بيمارستان و اعمال جراحي را نقل مي‌كنند و اين نشان مي‌دهد، روح حيات زنده‌اي دارد.
عضو جامعه مدرسین حوزه علميه قم در خصوص اينكه آيا روح اختيار انجام كاري را دارد، بيان داشت: بله، اينكه هر روحي مي‌تواند، فعاليتي را انجام دهد و چيزي را ببيند، چرا كه روح حيات خودش را دارد و مي‌تواند فعاليتي را انجام دهد، آگاهي كسب كند و به جاهاي مختلف برود.
* طي‌الارض مخصوص به عالم ماديات است، نه مجردات
وي در پاسخ به اين سوال كه؛ با توجه به اينكه در عوالم غير دنيوي ديگر زمان و مكان مطرح نيست، آيا مي‌توان گفت روح طي‌الارض دارد؟ ابراز داشت: در همين دنيا طي مسافت مطرح است، يعني در اينجا روح مي‌تواند قدرتي را پيدا كند كه نه تنها خودش منتقل شود، بلكه مي‌تواند كسي ديگري را نيز منتقل كند.
وي ادامه داد: نقل شده است كساني كه قدرت انجام طي‌الارض را داشته‌اند، انسان‌هاي ديگري را همراه خودشان برده‌اند، در واقع يك نوع قدرت روحي مي‌تواند در جهان طبيعت تصرف كند و زمين را سريع از زير پاي خودش بگذراند و به نقطه ديگري برسد، اما بايد توجه داشت در عوالم ديگر و در عالم برزخ زمان و مكان وجود ندارد.
حجت‌الاسلام رجبي با اشاره به اينكه با رفع محدويت‌ها و جدا شدن روح از قالب جسم، روح هر جايي كه بخواهد مي‌تواند، حضور پيدا كند، اذعان داشت: به محض اينكه روح در شرايطي باشد كه آزادي لازم را داشته باشد، مي‌تواند به هر جايي كه مي‌خواهد، برود، بنابراين لازم نيست كه حتماً يك مسير مادي را طي كند. يعني؛ اينكه ديواري كه روبه‌روي ماست و نمي‌گذارد مسير را مستقيم برويم، براي روح اين مانع وجود ندارد.
وي افزود: گاهي در سريال‌هاي تلويزيوني ديده مي‌شود كه براي روح، محدوديت‌هايي در نظر مي‌گيرند، در حالي كه محدوديت زمان و مكاني روح تا هنگامي است كه همراه با جسم مادي باشد.
* مطابق آموزه‌هاي اسلامي «روح سرگردان» وجود ندارد
حجت‌الاسلام رجبي ادامه داد: روح وقتي در عالم خواب حركت ميكند، ممكن است كه 10 سال را در كم‌تر از يك ساعتي كه در خواب بوده‌است، ببينيد؛ مسيري را طي كند و به خياباني برود، اما با جسم برزخي خود اين كارها را انجام مي‌دهد، لذا اگر خانه‌اي، مسكني و درختي را در خواب ديد، آنها برزخي هستند.
قائم مقام موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) با بيان اينكه روح سرگردان طبق آموزه‌هاي اسلامي وجود ندارد، تصريح كرد: درباره حقيقت افرادي كه به كما رفتند، بحث فلسفي صورت نگرفته است، همان‌طور كه گفته شد، عوالمي مانند دنيا، عالم برزخ، عالم ملكوت وجود دارد كه اين عوالم را در بحث‌هاي فلسفي با توجه به آموزه‌هاي ديني تشريح كردند و گفتند كه روح انساني با تعالي خود مي‌تواند در اين عوالم حضور داشته باشد.
وي تصريح كرد: بدون شك روح در هر شرايطي باشد، در يكي از عوالم حضور دارد، منتها در خصوص بحث كما، اين مسئله خيلي مطرح نبوده است، ولي بي‌شك روح در اين شرايط در يكي از عوالم وجود را طي ميكند.
حجت‌الاسلام رجبي با تاكيد دوباره بر اينكه روح فرد كما رفته، حكم روح سرگردان را ندارد، افزود: روح اين فرد حتماً در يكي از اين عوالم سير ميكند و اين گونه نيست كه بگوييم چون در عالم دنيا و عالم برزخ نيست، پس روح سرگردان مي‌شود! آنچه مشخص است از عالم دنيا فراتر مي‌رود كه يك نمونه‌اش خواب است يا آنجايي كه افراد روح خودشان را مي‌ميرانند، بنابراين افرادي كه به كما مي‌روند، شبيه آن حالت روياهاي صادقه است كه در عالم برزخ وارد مي‌شوند.
مدير گروه قرآن و تفسير مؤسسه امام خمینی(ره) با نادرست خواندن تعيين شرط براي ورود روح به رؤياي ديگران،گفت: مطابق آموزه‌هاي اسلامي «روح سرگردان» وجود ندارد. .
