به گزارش مشرق، وزیر نفت به‌تازگی در همایشی با عنوان «بررسی الزامات و چالش‌های قراردادهای مشارکت و ابزارهای مالی سرمایه‌گذاری در صنعت نفت» اعلام کرد برای مدیریت مصرف سوخت باید وانت‌نیسان‌ها را خرید و در ذوب‌آهن سوزاند!
این اظهار بیژن زنگنه در حالی مطرح می‌شود که اگر نقش خودرو در میزان آلودگی هوا مورد بررسی قرار گیرد، نخستین دلیل به فرسوده بودن ناوگان حمل‌ونقل کشور و همچنین تولید خودروهای سواری برمی‌گردد که بیش از ۲۵سال از تولید آنها می‌گذرد و در ردیف خودروهای پرمصرف قرار می‌گیرند. بنابراین هنگامی‌که وزیر نفت تنها از یک خودرو نام برده و اظهار کرده با از رده خارج شدن تمام وانت‌نیسان‌های کشور، صرفه‌جویی قابل‌توجهی در مصرف سوخت خودروها ایجاد می‌شود و حتی امکان افزایش صادرات سوخت از کشور فراهم می‌شود، به نظر می‌رسد برای بیان این ادعا نیاز به بررسی دقیق در ارتباط با تمام خودروها دارد.
پس از انتشار سخنان وزیر نفت در ارتباط با خودرو نیسان، این روزنامه برای آگاهی بیشتر از وضیعت خودروهای تولیدی نیسان در کشور و تایید یا رد ادعای بیژن زنگنه به گفت‌وگو با فریدون حمیدی، مدیرعامل زامیاد پرداخت. او که برای ماموریت کاری خارج از ایران به سر می‌برد، با انتقاد از سخنان وزیر نفت به اقداماتی که شرکت زامیاد برای ارتقای خودرو نیسان انجام داده پرداخت و از وزارت نفت درخواست کرد به جای اینگونه اتهام‌ها به تعهدات خود در برابر شرکت زامیاد جامه عمل بپوشاند. آنچه در ادامه می‌خوانید، گفت و گو با مدیرعامل زامیاد است: آنطور که آمار نشان می‌دهد، تولید نخستین وانت نیسان در شرکت زامیاد از سال ۱۳۴۹ آغاز شد. این خودرو در این سال‌ها چه تغییراتی به ویژه در بخش کاهش سوخت تجربه کرده است؟
وانت نیسان حدود چند دهه است که تولید می‌شود اما در حال حاظر آنچه تولید می‌شود جدا از ظاهرش همه اجزای آن تغییر کرده است. نخستین تغییر اینکه در گذشته نیسان وانت کاربراتوری بود و در سطح استاندارد یورو صفر هم نبود و از طرفی در حالت بدون بار در ۱۰۰ کیلومتر ۱۸ لیتر مصرف سوخت و در ظرفیت کامل بارگیری حدود ۲۰ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر، مصرف بنزین داشت و کاتالیست نیز روی آن نصب نبود اما درحال‌حاضر نیسان در مدل بنزینی یورو ۴ است و بالای ۵۱ استاندارد قانونی کشور را پاس میکند و دارای کاتالیست دو تیکه بوده که عملکرد بسیار خوبی دارد.
در همین‌حال دارای ترمز ای‌بی‌اس بوده که از صاحب حق ثبت اختراع ای‌بی‌اس که شرکت بوش آلمان است، خریداری می‌شود و همچنین دارای محدودکننده سرعت است. علاوه بر آن موتور و گیربکس متناسب با یورو۴ ارتقا یافته و موتور انژکتوری شده و مجهز به ۹کامپیوتر مدیریت سوخت ای‌ام‌اس است و سوخت خودرو در حالت سیکل ترکیبی براساس نظر شرکت بازرسی‌کننده مانند ایتراک ۱۳/۸ لیتر خواهد بود. «گاردان» این خودرو یکپارچه شده و علاوه بر آن، فرمان این خودرو نیز از حالت نیزه‌ای به حالت کولپسیبل تبدیل شده تا هنگام تصادف از محل کولپس شکسته شود و به‌سمت بالا و نه به‌صورت مستقیم حرکت کند تا باعث فشار به قفسه سینه راننده نشده و باعث مرگ راننده نشود. علاوه بر آن فرمان هیدرولیک شده و انتخاب به درخواست مشتری وابسته است.
براساس مطالعات انجام شده در دنیا، خودرویی که بتواند ۲/۲ تن بار حمل کند بین ۱۰ تا ۱۳/۵ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر مصرف بنزین دارد. علاوه بر این بیکار ننشسته‌ایم بلکه با شرکت مگاموتور پروژه‌ای برای ارتقای پلتفرم مطرح کرده‌ایم تا در سال‌های آینده بتوانیم محصولاتی با مصرف به‌مراتب کمتر به بازار عرضه کنیم.
برای دوگانه‌سوز کردن وانت نیسان چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
ورژن دیگر نیسان زامیاد، خودرو دوگانه‌سوز است که در این خودرو مصرف اصلی سوخت گاز سی‌ان‌جی بوده و البته در این نوع خودروها، خودرو قادر است با سوخت بنزین کار کند به عبارت دیگر این خودروها دو حالت بنزین و گاز دارند که براساس دستورالعمل استاندارد باید خودروسازها در حالت بنزین و در حالت گاز استاندارد یورو۴ را دریافت کنند که بیشتر شرکت‌های خودروسازی تا همین ۲-۱ ماه گذشته نتوانسته بودند در حالت گاز، استاندارد یورو۴ را دریافت کنند و حتی اکنون نیز بعضی مشکل دارند و شرکت زامیاد نخستین شرکتی بود که در این حالت توانست آزمون‌های مرتبط را پاس کند و در این امر موفق است. علاوه بر آن باید به این نکته اشاره کرد که خودروهای دوگانه‌سوز در حالت گاز، بنزین نیز مصرف می‌کنند البته مصرف پایین‌تر است. در همین‌حال لازم به یادآوری است که مصرف بنزین خودرو دوگانه‌سوز نیسان در حالت گاز معادل ۴/۵ لیتر بوده است که در یک پروژه همکاری با دو شرکت ایتالیایی و یکی کردن ای‌ام‌اس و تغییراتی در کیت گاز و شیرهای مغناطیسی توانسته‌ایم مصرف بنزین را در خودرو دوگانه‌سوز به نیم لیتر در ۱۰۰ کیلومتر کاهش دهیم و البته چون این موضوع ادعای بزرگی بود توافق کردیم که خودرو را به ایتالیا بفرستیم و مورد آزمون با تجهیزات جدید قرار گیرد و در صورتی که این آزمون‌ها از سوی واحد بازرسی‌کننده فنی تایید شد آن‌موقع اطلاع‌رسانی انجام شود و با وجود آنکه پاسخ آزمون‌ها مثبت بود هیچ جنجالی به راه نینداختیم.
تولید نیسان دیزل از چه زمانی آغاز شد؟
در سال‌های ۸۶ و ۸۷ تشکیلات مرتبط با تبصره ۱۳ وزارت نفت به این جمع‌بندی رسید که بهترین خودرویی که می‌تواند با تبدیل از بنزین به گاز تاثیرات بسزایی در کاهش آلودگی هوا و در کاهش مصرف سوخت ایجاد کند، خودرو نیسان است چرا که در آن زمان این خودرو کاربراتوری بود و مصرف بالایی داشت بنابراین مقرر شد اگر شرکت زامیاد بتواند ۴۰هزار خودرو دیزل تولید و عرضه کند شرکت نفت برای این پروژه ۳۰میلیارد تومان به شرکت زامیاد پرداخت خواهد کرد چراکه افزون‌بر میلیاردها تومان به وزارت نفت منفعت می‌رسید و علاوه بر آن در کاهش آلودگی نفش موثری ایفا می‌کرد.
بر همین اساس شرکت بدون گرفتن هیچ پیش‌پرداختی با تلاشی بی‌وقفه و شبانه‌روزی این مهم را محقق کرد و به‌جای تولید ۴۰هزار خودرو دیزل، بیش از ۷۰هزار خودرو دیزل به بازار کشور عرضه کرد و مصرف بنزین به‌طور کلی برطرف شد و مصرف گازوئیل آن نیز با اینکه قدرت موتور از ۲۴۰۰ سی‌سی به ۲۸۰۰ سی‌سی ارتقا یافت به ۸ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر رسید. البته این هم هنوز موردعلاقه ما نیست و همکارانم هم‌اکنون در این زمینه در حال بررسی و مطالعه بیشتر هستند. جالب است بدانید با وجود آنکه چندین معاون وزیر نفت و همچنین مهندس نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت از وزارت نفت درخواست کرده‌اند که پول زامیاد که بیشتر از تعهدش انجام داده را به این شرکت پرداخت کند اما متاسفانه وزارت نفت مبالغی به‌طور سرانگشتی، حدود افزون‌بر ۸۰۰میلیارد تومان از این پروژه سود برده است و همچنان نیز سود می‌برد زیرا حاضر نیست برای یک پروژه بهبود و ارتقای پلتفرم که تاثیر بسزایی در بهینه‌سازی مصرف دارد کمک کند تا هم وزارت نفت و هم مردم سود ببرند. البته امیدی به این کرامت نداشته و می‌گوییم همان تعهد خود را که مستنداتش «اظهر من شمس» است را بپردازید ما با پول خود پروژه ارتقای پلتفرم را پی می‌گیریم. بنابراین با وجود تاکید همه مقامات از جمله خود معاونان نفت آقای زنگنه پول تعهد شده به زامیاد را نداده‌اند.
مصرف بنزین در وانت نیسان چگونه محاسبه می‌شود؟
اگر فرض بر این باشد که شرکت زامیاد به‌طور میانگین سالانه ۳۰هزار دستگاه نیسان به تولید می‌رساند که البته در سال‌های اخیر از این تعداد کمتر بوده، حدود ۲۴هزار دستگاه دوگانه‌سوز، حدود ۴هزار دستگاه، دیزل و حدود ۲هزار دستگاه بنزین‌سوز خواهد بود. در این شرایط لازم است اثرات مصرف بنزین در این خودروها را بر اساس فراوانی آن نسبت به کل و به صورت خطی محاسبه کرد که با این فرمول محاسبه می‌شود:
«۲۶۰۰۰÷(۱۳×۲۰۰۰)+(۰×۴۰۰۰)+(۴۰۰۰×۲۴۰۰۰)» فرمول یادشده بر این مبناست که اگر ۲۴هزار خودرو دوگانه‌سوز در سال تولید شود و در همان مصرف قبلی بنزین در حالت گاز ضرب شود و اگر ۲ هزار خودرو بنزین سوز در سال در مصرف ۱۳ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر ضرب شود و با توجه به اینکه دیزل مصرف بنزین ندارد ۴ هزار خودرو دیزل در صفر ضرب شود، همه اینها بر تعداد خودروهای تاثیرگذار یعنی ۲۶هزار تقسیم می‌شود که میانگین مصرف خودروهای نیسان در سال معادل ۴/۹ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر به‌دست می‌آید و توجه به این نکته ضروری است که این خودرو توان حمل بار ۲/۲ تن و انتهای موجود در کشور در بهترین شرایط توان حمل ۷۰۰ کیلوگرم را دارد یعنی هر نیسان معادل ۳ وانت در هر مرحله بار جابه‌جا میکند و اگر با توجه به آمار حدود ۷۰۰هزار خودرو نیسان موجود در بازار بخواهیم حمل بار را به وانت دیگری اختصاص دهیم برای حمل همین بار باید ۲میلیون و یکصد هزار خودرو وانت به بازار تحمیل کنیم که هم مصرف سوخت بیشتری دارند و هم باعث آلودگی هوا شده و ترافیک هولناکی ایجاد خواهد شد. این توضیحات گفته شد تا به این نکته اشاره کنم اگر وزارت نفت در تعهدات خود صادق بود، پروژه‌های ارتقای کیفیت موفق‌تر پیش می‌رفت، البته ما هنوز حدود ۲۵۰هزار خودرو نیسان کاربراتوری در چرخه حضور در بازار کشور داریم که به‌طورحتم باید از رده خارج شوند، اگر وزارت نفت دست یاری دهد ما سرباز آقای وزیر خواهیم بود و تنها ایشان فکر نکنند که دلسوز این کشور هستند.
این اظهار بیژن زنگنه در حالی مطرح می‌شود که اگر نقش خودرو در میزان آلودگی هوا مورد بررسی قرار گیرد، نخستین دلیل به فرسوده بودن ناوگان حمل‌ونقل کشور و همچنین تولید خودروهای سواری برمی‌گردد که بیش از ۲۵سال از تولید آنها می‌گذرد و در ردیف خودروهای پرمصرف قرار می‌گیرند. بنابراین هنگامی‌که وزیر نفت تنها از یک خودرو نام برده و اظهار کرده با از رده خارج شدن تمام وانت‌نیسان‌های کشور، صرفه‌جویی قابل‌توجهی در مصرف سوخت خودروها ایجاد می‌شود و حتی امکان افزایش صادرات سوخت از کشور فراهم می‌شود، به نظر می‌رسد برای بیان این ادعا نیاز به بررسی دقیق در ارتباط با تمام خودروها دارد.
پس از انتشار سخنان وزیر نفت در ارتباط با خودرو نیسان، این روزنامه برای آگاهی بیشتر از وضیعت خودروهای تولیدی نیسان در کشور و تایید یا رد ادعای بیژن زنگنه به گفت‌وگو با فریدون حمیدی، مدیرعامل زامیاد پرداخت. او که برای ماموریت کاری خارج از ایران به سر می‌برد، با انتقاد از سخنان وزیر نفت به اقداماتی که شرکت زامیاد برای ارتقای خودرو نیسان انجام داده پرداخت و از وزارت نفت درخواست کرد به جای اینگونه اتهام‌ها به تعهدات خود در برابر شرکت زامیاد جامه عمل بپوشاند. آنچه در ادامه می‌خوانید، گفت و گو با مدیرعامل زامیاد است: آنطور که آمار نشان می‌دهد، تولید نخستین وانت نیسان در شرکت زامیاد از سال ۱۳۴۹ آغاز شد. این خودرو در این سال‌ها چه تغییراتی به ویژه در بخش کاهش سوخت تجربه کرده است؟
وانت نیسان حدود چند دهه است که تولید می‌شود اما در حال حاظر آنچه تولید می‌شود جدا از ظاهرش همه اجزای آن تغییر کرده است. نخستین تغییر اینکه در گذشته نیسان وانت کاربراتوری بود و در سطح استاندارد یورو صفر هم نبود و از طرفی در حالت بدون بار در ۱۰۰ کیلومتر ۱۸ لیتر مصرف سوخت و در ظرفیت کامل بارگیری حدود ۲۰ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر، مصرف بنزین داشت و کاتالیست نیز روی آن نصب نبود اما درحال‌حاضر نیسان در مدل بنزینی یورو ۴ است و بالای ۵۱ استاندارد قانونی کشور را پاس میکند و دارای کاتالیست دو تیکه بوده که عملکرد بسیار خوبی دارد.
در همین‌حال دارای ترمز ای‌بی‌اس بوده که از صاحب حق ثبت اختراع ای‌بی‌اس که شرکت بوش آلمان است، خریداری می‌شود و همچنین دارای محدودکننده سرعت است. علاوه بر آن موتور و گیربکس متناسب با یورو۴ ارتقا یافته و موتور انژکتوری شده و مجهز به ۹کامپیوتر مدیریت سوخت ای‌ام‌اس است و سوخت خودرو در حالت سیکل ترکیبی براساس نظر شرکت بازرسی‌کننده مانند ایتراک ۱۳/۸ لیتر خواهد بود. «گاردان» این خودرو یکپارچه شده و علاوه بر آن، فرمان این خودرو نیز از حالت نیزه‌ای به حالت کولپسیبل تبدیل شده تا هنگام تصادف از محل کولپس شکسته شود و به‌سمت بالا و نه به‌صورت مستقیم حرکت کند تا باعث فشار به قفسه سینه راننده نشده و باعث مرگ راننده نشود. علاوه بر آن فرمان هیدرولیک شده و انتخاب به درخواست مشتری وابسته است.
براساس مطالعات انجام شده در دنیا، خودرویی که بتواند ۲/۲ تن بار حمل کند بین ۱۰ تا ۱۳/۵ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر مصرف بنزین دارد. علاوه بر این بیکار ننشسته‌ایم بلکه با شرکت مگاموتور پروژه‌ای برای ارتقای پلتفرم مطرح کرده‌ایم تا در سال‌های آینده بتوانیم محصولاتی با مصرف به‌مراتب کمتر به بازار عرضه کنیم.
برای دوگانه‌سوز کردن وانت نیسان چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
ورژن دیگر نیسان زامیاد، خودرو دوگانه‌سوز است که در این خودرو مصرف اصلی سوخت گاز سی‌ان‌جی بوده و البته در این نوع خودروها، خودرو قادر است با سوخت بنزین کار کند به عبارت دیگر این خودروها دو حالت بنزین و گاز دارند که براساس دستورالعمل استاندارد باید خودروسازها در حالت بنزین و در حالت گاز استاندارد یورو۴ را دریافت کنند که بیشتر شرکت‌های خودروسازی تا همین ۲-۱ ماه گذشته نتوانسته بودند در حالت گاز، استاندارد یورو۴ را دریافت کنند و حتی اکنون نیز بعضی مشکل دارند و شرکت زامیاد نخستین شرکتی بود که در این حالت توانست آزمون‌های مرتبط را پاس کند و در این امر موفق است. علاوه بر آن باید به این نکته اشاره کرد که خودروهای دوگانه‌سوز در حالت گاز، بنزین نیز مصرف می‌کنند البته مصرف پایین‌تر است. در همین‌حال لازم به یادآوری است که مصرف بنزین خودرو دوگانه‌سوز نیسان در حالت گاز معادل ۴/۵ لیتر بوده است که در یک پروژه همکاری با دو شرکت ایتالیایی و یکی کردن ای‌ام‌اس و تغییراتی در کیت گاز و شیرهای مغناطیسی توانسته‌ایم مصرف بنزین را در خودرو دوگانه‌سوز به نیم لیتر در ۱۰۰ کیلومتر کاهش دهیم و البته چون این موضوع ادعای بزرگی بود توافق کردیم که خودرو را به ایتالیا بفرستیم و مورد آزمون با تجهیزات جدید قرار گیرد و در صورتی که این آزمون‌ها از سوی واحد بازرسی‌کننده فنی تایید شد آن‌موقع اطلاع‌رسانی انجام شود و با وجود آنکه پاسخ آزمون‌ها مثبت بود هیچ جنجالی به راه نینداختیم.
تولید نیسان دیزل از چه زمانی آغاز شد؟
در سال‌های ۸۶ و ۸۷ تشکیلات مرتبط با تبصره ۱۳ وزارت نفت به این جمع‌بندی رسید که بهترین خودرویی که می‌تواند با تبدیل از بنزین به گاز تاثیرات بسزایی در کاهش آلودگی هوا و در کاهش مصرف سوخت ایجاد کند، خودرو نیسان است چرا که در آن زمان این خودرو کاربراتوری بود و مصرف بالایی داشت بنابراین مقرر شد اگر شرکت زامیاد بتواند ۴۰هزار خودرو دیزل تولید و عرضه کند شرکت نفت برای این پروژه ۳۰میلیارد تومان به شرکت زامیاد پرداخت خواهد کرد چراکه افزون‌بر میلیاردها تومان به وزارت نفت منفعت می‌رسید و علاوه بر آن در کاهش آلودگی نفش موثری ایفا می‌کرد.
بر همین اساس شرکت بدون گرفتن هیچ پیش‌پرداختی با تلاشی بی‌وقفه و شبانه‌روزی این مهم را محقق کرد و به‌جای تولید ۴۰هزار خودرو دیزل، بیش از ۷۰هزار خودرو دیزل به بازار کشور عرضه کرد و مصرف بنزین به‌طور کلی برطرف شد و مصرف گازوئیل آن نیز با اینکه قدرت موتور از ۲۴۰۰ سی‌سی به ۲۸۰۰ سی‌سی ارتقا یافت به ۸ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر رسید. البته این هم هنوز موردعلاقه ما نیست و همکارانم هم‌اکنون در این زمینه در حال بررسی و مطالعه بیشتر هستند. جالب است بدانید با وجود آنکه چندین معاون وزیر نفت و همچنین مهندس نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت از وزارت نفت درخواست کرده‌اند که پول زامیاد که بیشتر از تعهدش انجام داده را به این شرکت پرداخت کند اما متاسفانه وزارت نفت مبالغی به‌طور سرانگشتی، حدود افزون‌بر ۸۰۰میلیارد تومان از این پروژه سود برده است و همچنان نیز سود می‌برد زیرا حاضر نیست برای یک پروژه بهبود و ارتقای پلتفرم که تاثیر بسزایی در بهینه‌سازی مصرف دارد کمک کند تا هم وزارت نفت و هم مردم سود ببرند. البته امیدی به این کرامت نداشته و می‌گوییم همان تعهد خود را که مستنداتش «اظهر من شمس» است را بپردازید ما با پول خود پروژه ارتقای پلتفرم را پی می‌گیریم. بنابراین با وجود تاکید همه مقامات از جمله خود معاونان نفت آقای زنگنه پول تعهد شده به زامیاد را نداده‌اند.
مصرف بنزین در وانت نیسان چگونه محاسبه می‌شود؟
اگر فرض بر این باشد که شرکت زامیاد به‌طور میانگین سالانه ۳۰هزار دستگاه نیسان به تولید می‌رساند که البته در سال‌های اخیر از این تعداد کمتر بوده، حدود ۲۴هزار دستگاه دوگانه‌سوز، حدود ۴هزار دستگاه، دیزل و حدود ۲هزار دستگاه بنزین‌سوز خواهد بود. در این شرایط لازم است اثرات مصرف بنزین در این خودروها را بر اساس فراوانی آن نسبت به کل و به صورت خطی محاسبه کرد که با این فرمول محاسبه می‌شود:
«۲۶۰۰۰÷(۱۳×۲۰۰۰)+(۰×۴۰۰۰)+(۴۰۰۰×۲۴۰۰۰)» فرمول یادشده بر این مبناست که اگر ۲۴هزار خودرو دوگانه‌سوز در سال تولید شود و در همان مصرف قبلی بنزین در حالت گاز ضرب شود و اگر ۲ هزار خودرو بنزین سوز در سال در مصرف ۱۳ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر ضرب شود و با توجه به اینکه دیزل مصرف بنزین ندارد ۴ هزار خودرو دیزل در صفر ضرب شود، همه اینها بر تعداد خودروهای تاثیرگذار یعنی ۲۶هزار تقسیم می‌شود که میانگین مصرف خودروهای نیسان در سال معادل ۴/۹ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر به‌دست می‌آید و توجه به این نکته ضروری است که این خودرو توان حمل بار ۲/۲ تن و انتهای موجود در کشور در بهترین شرایط توان حمل ۷۰۰ کیلوگرم را دارد یعنی هر نیسان معادل ۳ وانت در هر مرحله بار جابه‌جا میکند و اگر با توجه به آمار حدود ۷۰۰هزار خودرو نیسان موجود در بازار بخواهیم حمل بار را به وانت دیگری اختصاص دهیم برای حمل همین بار باید ۲میلیون و یکصد هزار خودرو وانت به بازار تحمیل کنیم که هم مصرف سوخت بیشتری دارند و هم باعث آلودگی هوا شده و ترافیک هولناکی ایجاد خواهد شد. این توضیحات گفته شد تا به این نکته اشاره کنم اگر وزارت نفت در تعهدات خود صادق بود، پروژه‌های ارتقای کیفیت موفق‌تر پیش می‌رفت، البته ما هنوز حدود ۲۵۰هزار خودرو نیسان کاربراتوری در چرخه حضور در بازار کشور داریم که به‌طورحتم باید از رده خارج شوند، اگر وزارت نفت دست یاری دهد ما سرباز آقای وزیر خواهیم بود و تنها ایشان فکر نکنند که دلسوز این کشور هستند.
منبع:صمت
