سرویس اقتصاد مشرق - شکایت اخیر صداوسیما از سایت ویدئویی آپارات از منازعات جدی فضای مجازی در یک ماهه اخیر بوده که روز گذشته نیز در اخباری غیر رسمی حتی اعلام شده که صداوسیما مجوز IPTV که مناقصه آن در سال 94 برگزار شده بوده است را لغو کرده است. در همین راستا گفتگویی با مهندس سعید فرخ منش کارشناس فضای مجازی و فناوری اطلاعات داشته ایم تا با زوایای پنهان اتفاقات شکل گرفته آگاه شویم.

مهندس سعید فرخ منش هم اکنون مشاور عالی شرکت مخابرات استان تهران است. وی پیش از این سمت های مشاور عالی مدیرعامل شرکت ارتباطات سیار (همراه اول)، مشاور عالی پژوهشکده مطالعات فضای مجازی، مدیر کل آمار فناوری اطلاعات شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران و مشاور عالی فاوا ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز را عهده دار بوده است.

در ادامه شرح کامل این مصاحبه از نظر می گذرد.

مشرق – مهندس فرخ منش لطفا نظرتان را در خصوص شکایتی که صداوسیما از آپارات داشته را بفرمایید. علت طرح این شکایت چیست؟

در قرارداد IPTV نکته ای وجود دارد و آن اینکه 11 شرکت در مناقصه ورود پیدا کردند و مجوز گرفتند. این شرکت ها در مجموع تقریبا 6 هزار میلیارد تومان در سال می بایست بابت خدمات تلویزیون اینترنتی به صداوسیما اختصاص دهند. درآمدی مشابه درآمد فعلی همراه اول که با 65 میلیون مشترک در گستردگی کل کشور دارد.

حال این شرکت ها با دکتر علی عسگری صحبت کردند و گفتند اگر قرار باشد هر چیزی که ما پخش می کنیم و یا مجوز پخشش را گرفتیم؛ قبل یا بعد به رایگان با پهنای باند و ترافیک داخلی شرکت هایی مثل آپارات آن را پخش کنند؛ چه دلیلی وجود دارد که مردم بخواهند خدمات پولی محتوای ویدئو بگیرند و درآمد ما در سال به 6 هزار میلیارد تومان برسد؟

زمانی که دکتر اخوان در صدا و سیما بود؛ فعالیت های شرکت هایی مثل آپارات را کلا ممنوع می دانست. اینکه مجوز از صداوسیما برای پخش بگیرد، مطرح نبود. آنها درآمدهای وحشتناکی دارند و این درامدها از این 6 هزار میلیارد تومان در سال مناقصه IPTV کسر می شود. برای همین صداوسیما باید آنها را خلاف و جرم اعلام کند تا آنها نتوانند به فعالیتشان ادامه دهند.

آقای علی عسگری که به صداوسیما آمد نیز این اعتقاد را داشت تا اینکه بعد از مدتی یک مناقصه دیگری را برپا کرد. این مناقصه خیلی محکم تنظیم شده است بطوریکه چهره صداوسیما در این زمینه تغییر کرده است. از نظر پشتیبانی، مشتری مداری و چارچوب محکم، متقن و قوی. آقای علی عسگری مناقصه جدید را کاملا ملی دیده است.

این شرکت ها به آقای علی عسگری گفتند شما که مناقصه را اینگونه محکم دیدید، ولی از آنجا که همین الان مردم می توانند با یک هزینه بسیار اندک از آپارات، آسیاتک و غیره آن فیلم و سریال تلویزیون را دریافت کنند محقق شدن آن درآمد اعلامی در مناقصه عملی نیست. شما می خواهید این محتوا را تبدیل به سرویس کنید و در قبال آن از مردم پول دریافت کنید در حالیکه همین محتوا از سوی این سرویس دهندگان رایگان اینترنتی در اختیار مردم قرار می گیرد.

آقای علی عسگری هم با من تماس گرفت و نظر من را جویا شد. من هم گفتم شما می خواهی صداوسیما را درست کنید. تفکراتان هم ملی است. این خیلی خوب است. شما اسناد را خوب دید ولی اگر قرار باشد این سایت ها رعایت کنند و ساز و کار شما را قبول کنند و تضمین هایی را به صدا و سیما دهند؛ برایشان هزینه بر خواهد بود.

شما و آقای اخوان به شرکت های شرکت کننده که از زیر ساخت های مخابرات با روش OTT خدمات می دادند دیکته کردید که تضمین های کیفیت  IPTV بدهند. یعنی باید از ابتدا زیر ساخت بکشند. هزینه کشیدن ایجاد زیر ساخت برای این شرکت ها عملا نشدنی است. دوما این زیر ساخت را با چه تضمینی ایجاد کنند؟ آن هم در شرایطی که یکی مثل آپارات، یکی مثل آسیاتک و شاتل همین فیلمی را که اینها می خواهند از آن پول بگیرند؛ رایگان در اختیار هم قرار می دهند. حتی الان آمدند مشترکینشان را با دریافت 20 درصد هزینه بین هم به اشتراک گذاشتند.

به آقای علی عسگری گفتم نمی شود که شاتل و آسیاتک و آپارات باشند و از طریق ADSL محتوای تولیدی شما را ارائه بدهند و بعد هیچ درآمد و تعهدی هم به نظام نداشته باشند و بعد شما از شرکت های شرکت کننده در مناقصه بخواهید که 1- برای شما زیر ساخت IPTV ایجاد کنند و 2- شش هزار میلیارد تومان درآمد برای صداوسیما داشته باشند.

یا آپارات باید بیایید در مناقصه صداوسیما شرکت کند و آن آپشن ها و تضمین های مناقصه صداوسیما را بپذیرد یا اگر نمی آید حق پخش و نشر نداشته باشد.

حال آن هایی که مجوز تولید محتوا از وزارت ارشاد را گرفتند. وزارت ارشاد هم، همین داستان را دارد. آنها فیلم تولیدشان را در سایتشان مثلا 2 هزار تومان به فروش می گذارند. بعد شاتل آن محتوا را رایگان در اختیار مردم قرار می دهد. شاتل با کدام مجوز این کار را کرده است؟

مشرق - شاتل یک شرکت خدمات دهنده پهنای باند هست نه محتوا.

اولا؛ شما باید بروید مجوز FCP را نگاه کنید و به خدمات هایی که می تواند ارائه کند، توجه کنید. ثانیا؛ اگر کسی دسترسی به مشترک دارد، دارای دیتاسنتر با قانون FCP است. یک رسانه یا شرکت و موسسه دیگری هم محتوا دارد. مثلا سراج سپاه یا شهید آوینی محتوا دارد. این شرکت ها محتوا را در دیتاسنتر شاتل، افرانت یا هر FCP دیگری بار گذاری می کند و بعد در قبال قرار دادن این محتوا که ترافیک را داخلی کرده است، درخواست تخفیف به مشتریانشان را می دهند و اتفاقا مورد پذیرش نیز قرار می گیرد. شاتل دیگر نمی داند که سراج آیا بابت آن محتوا مجوز دارد یا خیر. آن محتوا را از کجا آورده است.

الان 99 درصد محتوایی که وزارت ارشاد به آن مجوز می دهد، بصورت رایگان در فضای مجازی منتشر می شود و به اقتصاد تولید کننده محتوا ضربه می زند. هیچ کسی هم مقابل آن نایستاده است.

25 جلسه در یکی دو ماه گذشته در شرکت زیر ساخت با حضور اکثر شرکت های بزرگ فناوری اطلاعات و ارتباطات با همین موضوع برگزار شد. در همه جلسات رئیس شرکت زیر ساخت، مدیرعامل همه FCPها، MVNOها ، ServCoها ، دیتا سنترکارها و شرکت های هاستینگ و ... حضور داشتند. جلساتی که بین سه تا پنج ساعت به طول کشیدند.

صداوسیما تنها کاری که می توانست بکند این بود که از آپارات شکایت کند. این شکایت باعث شد این جلسات برگزار شود چرا که مسئله ای اصلی و حیاتی بود. خروجی این جلسات این می شود که پنج، شش تا از مجوزها اشکال اساسی دارند و باید اصلاح شوند.

الان فقط تنظیمات و مقررات صداوسیما هست که باید به جلسات اضافه شود. تاکنون به این جلسات نیامده چرا که مسئول ندارد. آقای قدیمی معاون فضای مجازی صدا و سیما در جلسات است که در این حوزه تخصص ندارد. اگر تخصصی هم داشته باشد، این تخصص از جنس صداوسیما است. یعنی اینکه می گوید چه سایتی آهنگ فیلم یوسف پیامبر را منتشر کرده است؟ باهاش برخورد قضایی کنید. می گوییم چرا؟ می گوید چون این باید می آمد از من مجوز انتشار می گرفت.

معاون بازرگانی ایرانسل می گفت که ما توان پرداخت هزینه بیلبوردهای آپارات را نداریم. آپارات درآمد بسیار بالایی دارد. الان این 11 شرکت با هزار بدبختی و کلی تضامین در مناقصه صدا و سیما شرکت کردند؛ بعد شما می بینند بخش عظیمی از این درآمد را یک شرکتی به نام آپارات دریافت می کند. خب این شرکت ها می گوید چه دلیلی دارد که ما بخواهیم این همه تعهد بدهیم. ما هم می شویم یکی مثل آپارات که به کسی تعهد ندارد. یعنی خیلی راحت اگر دو دو تا چهار تا بکنید. اصلا خودتان هم چنین شرکتی را بزنید و در مناقصه شرکت کنید بعد ببینید یکی مثل آپارات درآمدی را که حساب کتاب کردید را تصاحب می کند. اپاراتی که هیچ تضمینی نداده است. به هیچ جای نظام جمهوری اسلامی ایران تعهدی ندارد. معلوم هم نیست که ریشه آن کجاست و پشتش کی است؟ مثبت است؟ منفی است؟ خنثی است؟ زرد کار می کند؟ قرمز کار می کند؟ در تمامی انتخابات ها هم منفی کار کرده است.

حالا این شرکت ها می بینند 70 درصد درآمدشان را شرکتی مثل آپارات و آسیاتک تصاحب کرده است. بعد می روند به صداوسیما می گوید، شما برای چه چیزی مناقصه گذاشتید؟ محتوای تو را یک نفر دیگه هم دارد می برد. صداوسیما می گوید نه؛ نباید ببرد. می گوید خب پس چرا جلویش را نمیگیری؟

در مناقصه وزارت ارشاد شرکت می کنید؛ و در زمان اجرا می بینید که درآمد ندارید. به وزارت ارشاد می گویید، مگر قرار نبود تو فقط محتوایت را به من بدهی؟ می گوید چرا. می گویی پس آپارت کی است که محتوای تو را پخش می کند؟ می گوید نباید پخش کند. می گویی پس برو جلویش را بگیر.

آپارات از همان روز اول همه این مسائل را می فهمید. نکته اینکه؛ آپارات در هیچ کدام یک از این مناقصات شرکت نمی کرد و نکرد. این معنی خیلی بدی را در جمهوری اسلامی می دهد.

من شکوری مدیرعامل آپارات را دیدم. به او گفتم شما نه مجوز VOD را میگیری، نه مجوز NVNO را میگیری و نه در مجوز مناقصات صدا و سیما شرکت می کنی ولی تمام محتوای وزارت ارشاد و صداوسیما را در آپارات منتشر می کنی. ثانیا؛ چه کسی به شما مجوز user generated content را داده است؟

هیچ جوابی نمی دهد. هیچ کسی هم در کشور با آن برخورد نمی کند. کسی با آپارات کاری ندارد.

به نظر من تا تکلیف سایت هایی مثل آپارات مشخص نشود، با اقدام آقای علی عسگری با هر عنوانی کاملا موافقم. چرا که فعالیت های بدون مجوز این شرکت ها در حال تخریب اقتصاد سالم بازار در فضای مجازی شده است.