به گزارش مشرق، هشتمین نمایشگاه بین‌المللی هوایی ایران با نام «خلیج فارس» از تاریخ 26 الی 29 آبان ماه سال جاری در جزیره کیش برگزار شد و طی آن دستاوردهای جدیدی از متخصصان هوایی کشورمان به نمایش در آمد.

این نمایشگاه حاوی نکات و ویژگی‌های مهم دیگری هم بود که برخی از آنها برای اولین در نمایشگاهی در چنین سطح ارائه می‌شد.

به عنوان مثال برای نخستین بار پس از انقلاب اسلامی، تیم‌های پروازی (آکروجت) خارجی به ایران آمده و به اجرای برنامه پرداختند و شرکت‌های خارجی بیشتری در حوزه هوایی نسبت به دوره‌های قبل در این نمایشگاه حضور داشتند و این از آنجا که نمایشگاه کیش اولین نمایشگاه پس از توافق برجام بود، می‌تواند قابل تحلیل باشد.

این رخداد مهم که به عنوان اصلی‌ترین رویداد حوزه هوایی در تقویم کشورمان شناخته می‌شود در کنار نقاط مثبت، برخی کاستی‌ها را هم در بر داشت که در این گزارش سعی کردیم با نگاهی تقریبا جامعه به مرور این نکات بپردازیم.

* آغاز راه با «سیمرغ» و «تذرو»

سابقه نمایشگاه هوایی کیش به سال‌های اواخر دهه 70 شمسی باز می‌گردد. در آن تاریخ با توجه به برگزاری نمایشگاه های هوایی گوناگون در کشورهای عربی منطقه خلیج فارس و اهمیت نمایش توان کشور در این حوزه، علی‌رغم تحریم‌های گسترده علیه ایران، تصمیم به برگزاری رویدادی هوایی نخست به صورت سالیانه و سپس به صورت دوسالانه گرفته شد و طی آن مراکز هوانوردی گوناگون در محل نمایشگاه‌های بین‌المللی کیش به ارائه دستاوردها پرداخته و جهت نمایش‌های ثابت یا پروازی در محل پارکینگ (رمپ) فرودگاه جزیره کیش حاضر می‌شوند.

سابقه دوسالانه این نمایشگاه به سال 1381 خورشیدی باز می‌گردد که طی آن برای نخستین بار دستاوردهای بومی صنعت هوایی در نمایشگاهی به صورت گسترده در مقابل دید عموم آمد که از جمله آن می‌توان به هواپیمای جت آموزشی «سیمرغ» (نمونه تغییر یافته جنگنده تک کابین F-5A فریدوم فایتر به جنگنده آموزشی F-5B) که محصول هواپیماسازی ایران (هسا) به عنوان زیرمجموعه‌ای از وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح است و همچنین جت آموزشی «تذرو» محصول صنایع اوج نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد.

پس از این دوره به تناوب شاهد رخدادهای گوناگونی بودیم و از آنجایی که به سبب تحریم‌های گسترده غرب علیه صنعت هوایی ایران امکان حضور شرکت‌های بنام صنعت هوایی در عرصه جهانی ممکن نبود، با تکیه بر توان داخلی و البته نیم نگاهی به برخی از شرکت‌های شرقی نمایشگاه به کار خود ادامه می‌داد که از جمله آن می‌توان به حضور هواپیمای اوکراینی An-148 در سال 1387، هواپیمای غول پیکر An-225 به عنوان بزگترین هواپیمای ساخت بشر در سال 1389 و برخی دیگر از محصولات هواپیماسازی‌های روسی و اوکراینی اشاره کرد.

در کنار این موارد، شرکت‌های هواپیمایی داخلی و مراکز آموزش خلبانی هواپیمای سبک نیز اقدام به ارسال بخشی از ناوگان خود به نمایشگاه می‌کردند از آن نمونه می‌توان به بوئینگ 747 باری شرکت ایران‌ایر در سال 1389، بوئینگ 727 باری شرکت آسمان، فوکر 50 شرکت قشم ایر، ایران 140 شرکت سپاهان و توپولوف 154 شرکت کیش ایر در سال 1391 اشاره کرد.

نهایتا در دو دوره گذشته نیز نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با اعزام بخشی از ناوگان خود همچون هواپیمای ترابری راهبردی ایلوشین 76، ترابری سبک An-74 و Y-12 جلوه خاصی به نمایشگاه هوایی می‌داد خصوصا آنکه در یک مورد، شبیه‌سازی عملیات آتش نشانی توسط ایلوشین 76 بر فراز فرودگاه جزیره کیش انجام پذیرفت اما این تمام اقدامات نبود چرا که نمایش پروازی جنگنده‌های Su-25 این نیرو از مبدا جزیره ابوموسی و یا هواپیماهای آموزشی EMB-312 توکانو که در خود فرودگاه جزیره کیش مستقر بودند بر زیبایی مراسم می‌افزود و به تمامی این موارد می‌توان پرواز بالگردها و هواپیماهای فوق سبک را در آرایش های چند فروندی افزود.

با نیم نگاهی به اتفاقات رخ داده در 7 دوره اخیر می‌توان دریافت که نمایشگاه هوایی کیش با تکیه به توان داخلی و عموما به صورت بومی به اجرای رویداد دوسالانه خود می‌پرداخت تا به عنوان یک مراسم رسمی در تقویم هوایی جهانی، موجب نمایش توان هوایی کشورمان و عزم متخصصان داخلی در بهره برداری از ناوگان موجود علیرغم سنگین ترین تحریم های ممکن جهانی گردد اما دوره فعلی با تمامی مراسم‌های گذشته متفاوت بود.

در ادامه این گزارش، نیم‌نگاهی خواهیم داشت به دو بخش مجزای «نمایشگاهی» و «پروازی» هشتمین نمایشگاه بین‌المللی هوایی کیش.

بخش نمایشگاهی

در این بخش که در محل نمایشگاه‌های بین‌المللی جزیره کیش و در مجاورت فرودگاه این جزیره به مدت 4 روز و از ساعت 9:30 الی 13:30 برگزار شد، بنا بر اعلام مسئولین مرتبط 70 شرکت داخلی و 30 شرکت خارجی از کشورهای ایتالیا، بریتانیا، آلمان، لتونی، چک، سنگاپور، روسیه، ژاپن، مالزی، ترکیه، اوکراین و ایالات متحده حضور داشتند که البته برخی از این کشورها تنها به حضور صرف -بدون ارائه محصولات- بسنده کرده بودند.

در این میان شرکت‌های داخلی نیز در بخش های غیرنظامی و نظامی حضوری فعال داشتند که از جمله آن میتوان به سازمان صنایع هوایی ایران (صها)، شرکت پشتیبانی و نوسازی بالگردهای ایران (پنها)، هواپیماسازی ایران (هسا) و شرکت‌های زیرمجموعه آنان اشاره کرد که به ترتیب جهت تعمیر، نگهداری، ارتقا و تغییر آرایش فنی هواپیماهای شکاری و ترابری، تعمیرات و نوسازی بالگردها و نهایتا مرکز ساخت هواپیما، بالگرد و هواناو مورد بهره‌برداری مراکز نظامی کشورمان قرار می‌گیرند.

این مراکز با نمایش حدود 8 پهپاد (هواپیمای بدون سرنشین) بومی -از جمله نخستین حضور عمومی پهپاد حماسه-، بالگردهای بهینه‌سازی شده داخلی از جمله بل 206 و بل 212 و همچنین تعمیرات بالگرد دافین، نمایش قطعات حساس، پر مصرف و همچنین راهبردی هواگردها، موتور تعمیر شده هواپیمای شکاری F-4 فانتوم و بخش‌های مختلف بال و بدنه حضوری پررنگ داشتند که در کنار آنها برخی از پروژه‌های در حال انجام و اعلام شده این شرکت‌ها به نمایش در آمد.

(برای مطالعه بیشتر اینجا و اینجا را کلیک کنید)

شرکت تعمیرات هواپیمایی «فارسکو» نیز به عنوان اصلی‌ترین مجری تعمیر و نگهداری هواپیماهای مسافربری غربی کشورمان تا رده اورهال (تعمیرات اساسی) در نمایشگاه حضوری فعال داشت و خدمات هوایی «پارس» نیز دیگر شرکت تعمیراتی حاضر در این رویداد بود که در حوزه هواپیماهای شرقی فعالیت می‌کند.

در بخش شرکت‌های هواپیمایی، ایران ایر (هما) به عنوان حامل پرچم جمهوری اسلامی ایران در کنار شرکت‌های هواپیمایی اترک، قشم ایر، کیش ایر، تابان، زاگرس و پویا حضور داشتند و در این میان جای دیگر شرکت‌های پروازی به شدت احساس می شد و مشخص نیست که از میان نزدیک به 15 شرکت فعال چرا فقط به حضور همین تعداد بسنده شده بود؟

از دیگر مراکز مرتبط در نمایشگاه می‌توان به صاایران (صنایع الکترونیک ایران)، مرکز ملی فضایی ایران، هلی‌کوپتری ایران (ساخه)، سازمان صنایع هوافضا، سرویس هوانوردی خلیج فارس (پاسکو)، شرکت سرمایه‌گذاری هوانوردی پارس (پادیکو) و شرکت خدمات هوایی پیام می‌توان اشاره کرد که هریک به بیان دستاوردهای خود در بخش‌های الکترونیکی، ارتباطی و ناوبری، فضایی و موشکی، بالگردی و امکانات پروازی در منطقه جنوب کشور و همچنین امکانات هوانوردی عمومی می‌پرداختند.

در این میان حضور شرکت‌های نوظهور و دانش‌بنیان عرصه هوانوردی در کنار برخی از بیمه‌های مرتبط با این صنعت و مراکز تفریحی و منطقه آزاد کیش در نمایشگاه نیز جالب توجه بود.

در خصوص حضور شرکت‌های خارجی می‌توان به صورت عمده به شرکت «لوفتانزا تکنیک آلمان» اشاره کرد که همکاری دیرینه‌ای با شرکت‌های هواپیمایی ایران داشته و حضور آن در چنین نمایشگاهی نشان از عزم این مجموعه تعمیراتی عظیم برای همکاری‌های بیشتر در بخش‌های متفاوت دارد، ضمن آنکه بخش هواپیماسازی شرکت میتسوبیشی ژاپن نیز به ارائه توضیحات در خصوص هواپیمای جت منطقه‌ای ساخت خود می‌پرداخت که به گفته مسئولان هوانوردی کشورمان به عنوان گزینه‌ای جهت خرید برای برخی شرکت‌های هواپیمایی در نظر گرفته شده و از نظر قابلیت پروازی و امکانات پشتیبانی نیز نسبت به رقبای غربی خود تفاوت چندانی ندارد.

از سوی دیگر شرکت United Aircraft Corporation که با اختصار UAC خوانده می شود به عنوان یکی از مراکز تخصصی و مادر صنعت هواپیمایی روسیه نیز حضوری بالقوه را تجربه می‌کرد که با نمایش موتورهای هوایی ساخت خود و همچنین توضیحاتی از هواپیمای سوپرجت 100 و دیگر محصولات این عرصه توجه بازدید کنندگان را به خود جلب کرده بود. ضمن آنکه شرکت هلی‌کوپتری روسیه نیز در نمایشگاه، دیگر مرکز شرقی حاضر بود.

از دیگر شرکت‌های خارجی می‌توان به هواپیمایی ملی سنگاپور، شرکت Veritas Design Group از مالزی، شرکت‌های Umbria Aerospace Systems و TAV Vacuum Furnaces از ایتالیا، Let Aircraft Industries از جمهوری چک، شرکت‌های MTU Maintenance Hannover GMBH و Hydro System KG از آلمان و Softex Aero از اوکراین اشاره کرد.

* جای خالی ایرباس و بوئینگ

در این میان اما جای خالی 2 شرکت مطرح «ایرباس» و «بوئینگ» احساس می‌شد چرا که با توجه به حجم وسیع سفارش‌های کشورمان به این دو مرکز هواپیمایی اروپایی و آمریکایی انتظار می‌رفت که به رسم نمایشگاه‌های هوایی مطرح دنیا حداقل نماینده‌ای از آنان در مراسم افتتاحیه حضور داشت تا در خصوص خریدهای صورت گرفته و مسائل پیرامون از جمله زمان تحویل سخن می‌گفت ضمن آنکه حضور غرفه‌ای هر یک از این شرکت‌ها می‌توانست قابل توجه باشد.

از سوی دیگر علی‌رغم حضور مراکزی که تقریبا ارتباطی چندان با مقوله موضوع نمایشگاه نداشتند شاهد غیبت برخی از مراکز مهم هوانوردی کشور بودیم که مشخص نیست چرا در نمایشگاهی داخلی و کاملا مرتبط با صنعت غیرنظامی هوایی برخی از بخش‌های مهم و حساس این صنعت حضور نداشته و البته در کنار آن، چرا نباید نشریات یا مراکز خبری مرتبط با این عرصه، غرفه‌ای در سالن اصلی به خود اختصاص دهند.

با تمامی این مسایل، در بخش داخلی هشتمین نمایشگاه هوایی کیش با بهبود مناسب نسبت به دوره‌های قبل رو به رو بودیم که از جمله آن می‌توان به افزایش حضور شرکت‌های خارجی و دانش بنیان داخلی اشاره کرد که هریک نوید از بهبود مسیر هوایی کشورمان می‌دهد خصوصا آنکه مجموعه‌های کوچک شاغل در این عرصه می‌توانند در کنار مراکز مادر و تخصصی با تکیه به توان بومی و همچنین همکاری‌های تخصصی در سطح جهانی به رشد هرچه بیشتر صنعت هوایی کشورمان کمک کنند.

لازم به ذکر است که در مراسم افتتاحیه این بخش از نمایشگاه، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح به همراه معاون علمی و آموزشی ریاست جمهوری و جمعی از مقامات کشوری و لشگری حضور داشتند که نشان از اهمیت جایگاه آن در میان مسئولان مربوطه بود.

بخش پروازی

به استناد نظر عموم بازدیدکنندگان، می‌توان برجسته‌ترین و جذاب‌ترین مقوله نمایشگاه هوایی کیش این دوره را در بخش پروازی آن جستجو کرد که نسبت به دوره‌های پیشین با تفاوتی شگرف همراه بود.

خصوصا آنکه حضور تیم های پروازی با هدف اجرای نمایش از 2 کشور روسیه و لتونی در کنار حضور مقتدرانه نیروی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران خود به تنهایی دلیلی برای سفر تعداد زیادی از علاقه‌مندان صنعت هوانوردی گردید اما در این خصوص جا داشت که تبلیغات گسترده‌تری صورت گیرد.

عکاسان زیادی در حوزه هوانوردی از داخل و خارج کشور برای پوشش این نمایشگاه به کیش آمده بودند که درصورت اطلاع رسانی و تبلیغات بهتر قطعا بر تعداد آنها افزوده می‌شد.

این خود می‌تواند به عنوان یک تجربه برای دوره‌های آتی در نظر گرفته شود هرچند در این میان نیاز به اختصاص محلی مخصوص برای این قشر که بتوانند تصاویر بهتری را شکار کرده لازم به نظر می‌رسد و این خود امری مرسوم در تمامی نمایشگاه هوایی معروف دنیا است.

 ضمن آنکه با توجه به حضور گسترده بخش‌های نظامی انتظار می‌رفت که همکاری بهتری با خبرنگاران حوزه دفاعی و همچنین هوانوردی که ارتباط صددرصدی با مقوله نمایشگاه دارد، صورت پذیرد نه آنکه به صورت دقیقه نودی اقداماتی انجام گرفته که به موجب آن توانایی پوشش بخشی از نمایش‌های پروازی در روز نخست (که اصلی ترین روز هر نمایشگاهی نیز به حساب می‌آید) از خبرنگاران سلب شود.

از طرف دیگر، هماهنگی نامناسب در منطقه آزاد کیش و عدم پاسخگویی ستاد برگزاری نمایشگاه و نیز ندادن اطلاعات کافی برای پیش نیازهای صدور کارت خبرنگاری در سایت نمایشگاه، کار را برای اصحاب رسانه مشکل کرده بود.

دیگر مشکل این بخش را می‌توان در عدم اعلام دقیق برنامه‌های پروازی دانست. این موضوع نیز به عنوان یک اصل در تمامی مراسم‌ها تعیین می‌گردد که زمان دقیق یک رخداد همراه با جزییات آن به صورت بروشورهایی در دست عموم و خصوصا خبرنگاران قرار می‌گیرد تا هیچ یک از اتفاقات مهم از دست نرفته و بهترین پوشش به دست آید نه آنکه خبرنگاران شخصا زمان هر اتفاقی را در شرایط پرتنش ارسال خبر یا ثبت تصاویر دقیق به دست آورد.

بخش نمایش‌های پروازی با مجموعه‌ای از هواپیماها جهت اجرای نمایش پروازی و همچنین حضور ثابت رو به رو بود.

در بخش نمایش ثابت، هواپیماهای An-74 و Y-12 شرکت پویا ایر در روز نخست در رمپ پرواز حضور داشتند، همچنین انواع هواپیماهای سبک مراکز آموزشی همچون تکنام، پایپر، ساوانا، جابیرو، آلفا و هواپیمای کوچک آب نشین در کنار فلایت چک قزاقستان (که جهت سامانه های ناوبری فرودگاهی مورد بهره برداری قرار می گیرد) و برای بازاریابی به کشورمان سفر کرده بود در محل هواپیماهای ثابت نمایشگاه مستقر بودند.

در بخش بالگردی نیز بل 412 شرکت پاسکو در کنار میل 17 شرکت نوید قرار داشت اما در بخش نمایش های پروازی، شاهد 5 مراسم عمده بودیم که به ترتیب ذکر خواهد شد.

نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران: نیروی هوایی کشورمان جهت حضور قدرتمندانه در نمایشگاه کیش برنامه‌ریزی موفق و ارزشمندی را به انجام رساند که علاوه بر نمایش توان پروازی خلبانان کشورمان که با آموزش‌های بومی به چنین درجه‌ای رسیده‌اند نشان داد علی‌رغم تحریم‌های گسترده نظامی اعمال شده علیه ناوگان شرقی و غربی و عدم دستیابی به هواپیماهای جدید در برهه طولانی مدت، با تکیه بر توان بومی و داخلی خود می‌تواند مرزهای هوایی کشورمان را از گزند بیگانگان حفظ کرده و پرواز بر آب‌های خلیج فارس و از مقابل دیدگان ناوگان بیگانه حاضر در منطقه و همچنین برخی از کشورهای مرتجع عربی نشان از قدرت‌نمایی ارزشمند و به جای این نیرو داشت که البته موجب تعجب گروه‌های پروازی خارجی حاضر در جزیره کیش نیز گردید و گواه آن علاقه‌مندی اکثر بازدیدکنندگان به این نمایش‌های زیبای نهاجا بود چرا که تیم‌های پروازی در سطح کشورها عمدتا برای اقدامات نمایشی آموزش دیده و این کارها به عنوان برنامه‌های روتین آنان طبقه بندی می‌شود اما نیروی هوایی کشورمان با هواپیماهای رزمی و در شرایطی کاملا متفاوت اقدام به نمایش‌های زیبا و ستودنی کرد.

از طرف دیگر باید بدانیم که فرودگاه جزیره کیش به عنوان یک مرکز مسافربری -و نه نظامی- طبقه بندی شده و اجرای ماموریت از مبدا آن بدون پشتیبانی‌های مرسوم در مراکز هوایی و با اتکا به اندک نیازها، خود نشان دهنده انعطاف عملیاتی نیروی هوایی کشورمان برای اجرا عملیات از هر مبدا را در صورت لزوم دارد.

برای اجرای این برنامه، نهاجا 3 فروند جنگنده MiG-29 فالکروم شامل یک فروند نمونه رزمی MiG-29A و 2 فروند آموزشی/رزمی MiG-29UB به همراه 2 فروند جنگنده صاعقه یک و صاعقه 2 را از پایگاه دوم شکاری تبریز به جزیره کیش ارسال کرد که در این میان جنگنده‌های صاعقه تنها در بخش ثابت حضور داشتند و روزانه جنگنده MiG-29A فالکروم راس ساعت  14:30 پس از پرواز از فرودگاه جزیره کیش اقدام به نمایش درگیری هوایی با یک فروند جنگنده F-14A تامکت که از مبدا پایگاه نهم شکاری بندرعباس بر می‌خاست‌، می‌کرد.

در این نمایش دو جنگنده با نشان دادن عملیات درگیری تن به تن هوایی (داگ فایت) به همراه پرتاب شراره (Flare) و همچنین مانورهای سنگین، پرواز ارتفاع پست و همچنین افزایش سریع ارتفاع جذابیت فراوانی به نمایشگاه می‌دادند.

پس از آن نیز یک فروند هواپیمای تانکر سوخت‌رسان بوئینگ 707 از مبدا پایگاه یکم شکاری تهران به همراه 3 فروند جنگنده F-4E فانتوم از مبدا پایگاه نهم شکاری بندرعباس که در موقعیت مشابه سوخت‌گیری هوایی قرار داشتند به همراه فالکروم و تامکت حاضر در آسمان به صورت یک دسته پروازی منسجم از مقابل دیدگان عموم عبور می کردند و نهایتا یک فروند هواپیمای ترابری تاکتیکی C-130 هرکولس اقدام به بار ریزی در ارتفاع پایین می‌کرد.

این حضور جالب و البته قابل توجه از آنجا اهمیت دارد که در عموم نمایشگاه های هوایی بزرگ دنیا نیروی هوایی آن کشور با نمایش توان پروازی خود اقتدار خود را به نمایش می گذارد و امید است این گونه اقدامات نهاجا بیش از پیش تکرار شود.

گروه پروازی راشن نایت (Russian Knight / به روسی Русские Витязи): گروه پروازی «شوالیه‌های روس» که یکی از دو تیم پروازی نیروی این کشور به حساب می‌آیند با بهره‌گیری از 6 فروند جنگنده شامل 4 فروند نمونه تک کابین Su-27P فلنکر و 2 فروند نمونه دو کابین Su-27UB فلنکر اقدام به نمایش هوایی می‌کند.

این گروه جهت حضور در نمایشگاه هوایی کیش اقدام به ارسال 4 فروند نمونه تک کابین و یک فروند نمونه دو کابین در نقش رزرو (مجموعا 5 فروند Su-27) به همراه یک فروند هواپیمای ترابری ایلوشین 76 جهت پشتیبانی لجستیکی به جزیره کیش کرد که راس ساعت 15:00 هر روز  به صورت 4 فروندی انواع نمایش های زیبای پروازی را خلق کردند.

این گروه که احتمالا آخرین نمایش پروازی خود را با جنگنده‌های Su-27 در ایران به انجام رساند به زودی به هواپیماهای جدید Su-30SM تجهیز خواهد شد، ضمن آنکه پیش از این نیز در 20 کشور مطرح جهان نمایش هوایی داشته است.

گروه پروازی بالتیک بیز (Baltic Bees): گروه پروازی زنبورهای بالتیک از کشور لتونی در شمال اروپا و حوزه دریای بالتیک است که با هواپیماهایL-39C  آلباتروس ساخت جمهوری چک دیگر تیم حاضر در نمایشگاه بود که راس ساعت 15:30 اقدام به آغاز نمایش‌های جذاب خود می‌کرد.

این تیم با 6 فروند هواپیمای خود در نمایشگاه کیش حضور یافت و علاوه بر بخش پروازی در سالن نمایشگاه بین المللی کیش نیز غرفه‌ای را به خود اختصاص داده بود.

نمایش‌های مهیج و جالب این تیم با هواپیماهای کوچک خود در کنار حضور دوستانه خلبانان در میان بازدید کنندگان و خبرنگاران در تاریخ برگزاری نمایشگاه ماندگار شد.

نمایش هواپیمای سبک: در میانه برنامه‌های اجرا شده تیم‌های نمایش پروازی، هواپیماهای سبک نیز به اجرای نمایش هوایی می‌پرداختند.

در این میان یک فروند هواپیمای درامادر متعلق به مرکز خدمات ویژه با وظیفه سم پاشی، اقدام به رهاسازی آب در باند فرودگاه کیش کرد، ضمن آنکه یک فروند از هواپیماهای فوق سبک شرکت Softex Aero اوکراین نیز پروازی های مهیجی را به انجام رساند.

نمایش بالگردی: در این بخش نیز یک فروند بالگرد میل 17 شرکت نوید با پرواز بر سطح فرودگاه و حمل مقادیری آب از سطح خلیج فارس و سپس رهاسازی آن عملیات اطفاء حریق را شبیه سازی کرد ضمن آنکه یک فروند بالگرد سبک شناسایی اوکراینی نیز به صورت محدود نمایش هایی را به انجام رساند.

در این بخش نیز باید اشاره کرد که علیرغم آنکه شرکت‌های مطرح هوانوردی دنیا اقدام به ارسال هواپیماهای مسافربری خود به جزیره کیش نکرده‌اند اما بهتر بود همانند دوره‌های پیشین از ناوگان هوایی کشورمان نیز هواپیماهایی به نمایندگی حضور داشتند تا علاوه بر نمایش توان و قابلیت متخصصان بومی در راستای عملیاتی نگاه داشتن هواگردهای مسافربری، جلوه ویژه‌ای نیز به نمایشگاه می دادند و این موضوع از آنجا اهمیت دارد که نمایشگاه هوایی کیش همانند تمامی نمایشگاه‌های هوایی حال حاضر در سطح جهانی نیازمند ترکیبی از هواپیماهای مسافربری و نظامی برای نمایش در بخش ثابت و پروازی است.

در پایان با برایند کلی این رویداد می‌توان دریافت که نسبت به دوره‌های پیشین با پیشرفت‌های شگرفی مواجهیم هرچند امید است که برخی از مشکلات ذکر شده نیز در دوره‌های بعدی حل شود.