به گزارش مشرق، موسسه «بلفر» این ماه با انتشار گزارشی مفصل به بررسی وضعیت و چشم‌انداز برنامه هسته‌ای ایران در دوران پسابرجام پرداخته است.
در این گزارش توصیه‌هایی در مورد نحوه تعامل با ایران در دوره ۱۵ ساله توافق هسته‌ای مطرح شده است. تلاش برای پیوستن ایران به معاهدات چندجانبه همکاری‌های هسته‌ای یکی از موارد مطرح در این گزارش است.
در ادامه بخش جمع‌بندی این گزارش که حاوی توصیه‌های موسسه بلفر است، آمده است:
مورد ایران، خطرات نظم هسته‌ای کنونی را نشان داد، چراکه مشخص کرد که یک کشور می‌تواند در پوشش یک برنامه صلح‌آمیز، گزینه دستیابی به توان نظامی هسته‌ای را برای خود ایجاد کند. کسانی که دیدگاهی انتقادی نسبت به تبعات این وضعیت ندارند، ممکن است این نظم را ذیل پیمان منع گسترش تسلیحات اتمی (ان‌پی‌تی) قابل قبول بدانند، اما این وضعیت صلح و امنیتی را که رژیم منع اشاعه برای دستیابی به آن می‌کوشد، به چالش می‌کشد و نهایتاً به ضرر همه کشورها از جمله خود ایران تمام می‌شود.
بایستی از فرصت ۱۵ ساله ایجاد شده توسط برجام استفاده کرد و مسیری متفاوت برای پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران پیدا کرد؛ مسیری که هم مقصدی صلح‌آمیز داشته باشد و هم تنش‌های مشابه با تنش‌های موجود را مجدداً بر سر راه خود نبیند.
ایالات متحده آمریکا و دیگر شرکایش در برجام در کنار دیگر مخالفان اشاعه تسلیحات هسته‌ای می‌بایست در آینده نزدیک، اقدامات ذیل را در خصوص ایران به کار ببندند:
- تعامل با مقامات ایرانی در سطوح بالا با هدف عادی‌سازی روابط دیپلماتیک و کاهش تنش‌های منطقه‌ای
- گفت‌وگوی مستمر با ایران در خصوص مسائل راهبردی
- فشار به ایران و همزمان کمک به این کشور برای پیوستن به معاهده‌های هسته‌ای عمده بین‌المللی. برنامه ایرنا برای تولید برق هسته‌ای نباید خارج از این هنجارها و استانداردهای بین‌المللی حرکت کند.
- تشویق ایران به ایجاد ساختاری تجاری برای فعالیت‌های هسته‌ای خود و تشکیل یک نهاد ناظر مستقل برای نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای این کشور
- تشویق ایران به تصویب معاهده منع آزمایش سلاح‌های هسته‌ای در پارلمان این کشور
- تشویق ایران به شرکت فعال در روند عادی‌سازی منطقه از تسلیحات کشتار جمعی
- مذاکره با ایران در خصوص برنامه‌های هسته‌ای این کشور در پسابرجام
علاوه بر این، موضوعات عمومی‌ای هم وجود دارند که باید دنبال شوند. از جمله این موارد عبارتند از:
- افزایش درک جامعه بین‌الملل از اینکه: ۱) توان نهفته هسته‌ای ریسکی بالقوه برای اهداف ان‌پی‌تی است؛ و ۲) راهبرد حصار هسته‌ای (nuclear hedging) (داشتن توان ساخت بمب بدون ساخت بمب) تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌الملل است و نباید پذیرفته شود.
- ترویج این عرف که برنامه‌های ملی غنی‌سازی باید به ابعاد مورد نیاز برای تأمین سوخت لازم محدود بوده، منطق اقتصادی داشته و منابع موجود تأمین سوخت را هم در نظر بگیرد.
- ایجاد یک رویکرد چندجانبه در قبال چرخه سوخت، از جمله ساز و کار اطمینان از تأمین بلندمدت سوخت و رویکردهای جمعی در قبال مدیریت سوخت مصرف‌شده.
- ترویج گام‌هایی عملی به سوی خاورمیانه عاری از سلاح هسته‌ای، از جمله از طریق مذاکره در مورد یک پیمان تولید مواد شکافت‌پذیر و توسعه ساز و کارهای راستی‌آزمایی و نظارت منطقه‌ای.
- و به صورت کلی‌تر، اقدام کشورهای مجهز به سلاح هسته‌ای برای تأکیدزدایی از نقش تسلیحات هسته‌ای و رسیدن به پیشرفتی بزرگتر به سمت خلع سلاح هسته‌ای که اثری مثبت بر تلاش‌های ضدگسترش تسلیحات خواهد داشت.
اکنون زمان آن است که جدی‌تر از قبل بر روی ایجاد یک چارچوب بین‌المللی برای انرژی هسته‌ای بر مبنای رویکردهای چندملیتی و تلاش شود. نباید تلاش‌ها تنها به جلوگیری از بروز یک بحران هسته‌ای در ایران در آینده محدود شود، بلکه باید تلاش کرد تا از بحران در حوزه‌هایی که تاکنون مورد بی‌توجهی قرار گرفته‌اند هم جلوگیری شود.
