به گزارش مشرق، دولت یازدهم و ستاد برجام در حال حاضر بر سر یک دو راهی بزرگ قرار گرفته‌اند...

فی‌الواقع با رخدادی که در سنای آمریکا بوقوع پیوست و لایحه تمدید تحریم‌های ایران موسوم به ISA بدون هیچ رأی مخالفی تصویب شد، منصه‌ای از نقض برجام در مقابل دیدگان افکار عمومی قرار گرفته است که به نظر می‌رسد راه گریز چندانی از آن برای ستاد برجام وجود نداشته باشد.

به سخن دیگر اینکه با وضعیت فعلی و در حالتی که حتی اگر باراک اوباما از امضای مصوبه سنا طفره برود اما تحریم‌ها از یک کانال قانونی دیگر، تمدید خواهند شد؛ دیگر ممکن نیست کسانی از این بگویند که «اقدام سنا، خلاف روح برجام است نه متن آن»! و یا اینطور بیان کنند که «قانون جدید فقط ناقض شروط رهبری است و برجام به لحاظ حقوقی با هیچ اشکالی مواجه نیست.»(اشاره به صحبت‌های چند ماه قبل سیدعباس عراقچی، رئیس ستاد اجرای برجام[1])

صد البته روی سخن ما با مقامات دولت یازدهم و بطور خاص با اعضای ستاد برجام است که مشخص نیست قصد دارند درباره این نقض فاحش نیز همانند موارد قبلی، رفتار و گفتارهایی شبیه به آنچه که در بالا اشاره کردیم را تکرار کنند یا اینکه می‌توان امیدوار بود اینبار شاهد تلنگری جدی به ستاد برجام و حرکت انقلابی باشیم؟!

*مماشات دولت یازدهم با نقض دائم برجام چه زمانی تمام می‌شود؟

تحلیل پاسخ این سؤال با توجه به شواهدی که از مختصات صحنه وجود دارد چندان خوشایند نیست.

چهره‌هایی همچون آقایان «علی‌اکبر صالحی» و «مجید تخت‌روانچی» درباره این نقض آشکار اگرچه مواضعی را اخذ کرده‌اند اما می‌توان گفت که در لابه‌لای صحبت‌های آنها بیش از آنکه خبری از اقدام متناسب و اعتقاد یافتن ستاد برجام به نقض برجام باشد، بحث «اما و اگرها» و «بررسی فرایندها» در میان است.

آقای صالحی، پس از اقدام اخیر سنا، طی اظهاراتی گفته است:

«این قانون (ISA یا تحریم‌های 10 ساله) اکنون وجود دارد، اما رئیس‌جمهور آمریکا آن را ملغی اثر کرده است و فعلا آثاری مترتب بر آن واقف نیست»[2]

او می‌افزاید:در هیأت نظارت بر اجرای برجام که رئیس‌جمهور پس از سخنان مقام معظم رهبری آن را تشکیل داده بود درباره این موضوع صحبت شد و اقدامات لازم را مدنظر قرار دادند و گفتند ما سیر تحول «ایسا» را رصد و متناسب با آن تصمیمات لازم را اتخاذ می‌کنیم!

حتی در نگاه خوشبینانه هم بایستی پذیرفت که صحبت‌های آقای صالحی در قبال تمدید تحریم‌های ایران از سوی سنای آمریکا، لحنی آرام و از روی مماشات و تسامح دارد.

و البته سخن ما هم این نیست که چرا اعضای ستاد برجام اهل تسامح هستند. بلکه سخن این است که حدّ یقف این مدارا و ابراز تسامح تا کجاست؟!

فی‌الواقع جدای از اینکه در بحث اقدام سنای آمریکا، بایستی فرموده مقام معظم رهبری را حجت و فصل‌الخطاب دانست که فرمودند اگر این اقدام صورت بگیرد، نقض برجام است[3] اما ستاد برجام در مقابل ده‌ها سؤال و پرسش دیگر نیز قرار دارد که تأمل در هریک باب هرگونه مماشاتی را در قبال نقض عهد جدید آمریکا در سنای این کشور می‌بندد.

و آن اینکه آیا قرار است دولت یازدهم همان تسامحی که در ماجرای «اعمال تحریم آمریکا برای سفر به ایران در پسابرجام» به خرج داد را باز هم تکرار کند و همه چیز را با یک دست‌نوشته آقای جان کری خطاب به دکتر ظریف کأن‌لم‌یکن فرض کند؟

و ایضاً بی‌دستاوردی محرز برجام در مقطعی که 10 ماه از اجرایی شدن آن می‌گذرد و یا اعلام مقامات ارشد کشور مبنی بر اینکه بانک‌های بزرگ اروپایی و حتی غیر اروپایی نیز با دولت ایران همکاری نمی‌کنند؛ آیا برای انکسار برجام در نزد مقامات دولت یازدهم کافی نیست؟!

به این گستره البته باید بی‌دستاوردی «توافق موقت ژنو در سال 92» و تحریم‌های پسا ژنو را نیز افزود که دولت محترم و اعضای ستاد برجام، نه تنها هیچگاه پیرامون آنها هیچ توضیح قانع‌کننده‌ای را به مردم و نظام اسلامی ندادند بلکه در تندترین حالت خود علیه این رخدادها اعلام کردند که «تحریم‌های پسا ژنو صرفاً خلاف روح توافق است»!

سخن اصلی ما اینجاست که آیا قرار است این رفتارها و بی‌حسّی‌های مزمن در ماجرای اخیر و تمدید تحریم‌های ایران در کنگره و سنای آمریکا هم تکرار شود یا اینکه می‌توان امیدوار بود موضع‌گیری قبلی و البته پرطمطراق آقایان ظریف، صالحی و تخت روانچی مبنی بر اینکه تمدید ISA نقض برجام خواهد بود؛ به حرکتی متقابل از سوی دولت آقای روحانی تبدیل شود؟!

سوگمندانه و نه از باب پراکندن بدبینی که با نیت تمنّا از مقامات دولت برای کنار گذاشتن خوشبینی و بی‌حسّی نسبت به بی‌دستاوردی و نقض پیاپی «برجامِ روحانی»؛ می‌بایست بیان کرد نشاید که از روش پر از تسامح دولت در این قبال، آبی گرم شود...

دولت آمریکا و کاخ سفید نه تنها پیش از این هم متن برجام را کراراً نقض کرده و مقامات ستاد دولت یازدهم واکنشی در خور و اقناعی نسبت به ماجرا نشان نداده‌اند بلکه روح برجام با بی‌دستاوردی محرزی که دارد، برای جمهوری اسلامی ایران هم نقض شده و البته ندیده و نشنیده‌ایم که آهی از نهاد مذاکره‌کنندگان دولت یازدهم برخاسته باشد!

جدای از این اما گزینه محرز آنست که این خط، نقطه پایانی هم دارد و با انگاره‌های تحلیلی به نظر می‌رسد که هم ستاد برجام و هم طرف‌های خارجی مذاکره احساس می‌کنند به نقطه پایانی رسیده‌اند و باید هریک به طریقی تکلیف خود را با چیزی به نام برجام روشن کنند.

احساسی که «باراک اوباما» را از ده ماه قبل و با امضای رسمی قانون منع سفر به ایران به خود آورد و به نمایش بیشتر دشمنی‌هایش ترغیب کرد اما گویا به دلیل یک بی‌حسّی مزمن، هنوز ستاد برجام را از راه پیمودن در طُرُق سابق خود ناامید نکرده و می‌رود تا با یک شوک آنها را به خود آورد...

***

1_http://kayhan.ir/fa/news/71412

2_http://fna.ir/N5JRST

3_http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=35010