سرویس سیاست مشرق - مجمع تشخیص مصلحت نظام یکی از مهم‌ترین نهادهای جمهوری اسلامی است و تجربه‌ای خاص به شمار می‌رود که در کشورهای دیگر نظیر آن کمتر وجود دارد. رییس‌جمهور نیز یکی از اعضای حقوقی این مجمع است که بایستی در جلسات حضور داشته باشد، اما هم احمدی‌نژاد و هم روحانی غیبت‌های زیادی در این زمینه دارند و به بهانه‌های مختلف در جلسات این مجمع مهم شرکت نمی‌کنند.

دو دوره غیبت طولانی رییس جمهور

غیبت‌های مکرر رییس‌جمهور در مجمع تشخیص مصلحت نظام نشان می‌دهد که رابطه خوبی بین رییس جمهور و مجمع تشخیص وجود ندارد. غیبت‌های رییس‌جمهور در سال 93 به دلیل تصمیم‌گیری مجمع در «حل معضل شرایط عزل رییس‌کل بانک مرکزی» بود که وی به مدت حدوداً سه ماه از شرکت در جلسات مجمع تشخیص مصلحت نظام خودداری کرد.[1]

دومین دوره‌ای که رییس جمهور غیبت‌های زیادی در جلسات مجمع داشت، مربوط به سال 94 است که وی از خرداد تا آذر و به مدت هفت ماه از حضور در جلسات مجمع خودداری کرد. این غیبت‌ها به روایت تصویر خبرگزاری‌ها به نمایش درآمد و از روی تصاویر می‌توان دریافت که صندلی رییس جمهور طی این هفت ماه خالی بوده است.

این غیبت‌ها واکنش محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت یازدهم را در پی داشت. آقای سخنگو درباره علت غیبت طولانی‌مدت رئیس‌جمهور در جلسات مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: «علت عدم حضور رئیس‌جمهور در جلسات مجمع تشخیص مصلحت نظام، مشغله کاری است.»

شاید از این استدلال نوبخت بتوان نتیجه گرفت که افراد دیگری که در مجمع شرکت می‌کنند مشغله دیگری ندارند و به‌نوعی بیکار هستند![2] جالب اینجاست که این توجیه دقیقاً توسط سخنگوی دولت قبل، غلام‌حسین الهام، مطرح شده بود و الهام در آن زمان برای توجیه غیبت‌های احمدی‌نژاد، این مجمع را «فاقد کارایی و جایی برای سرگرم کردن چهره‌های سیاسی بیکار» دانسته بود.[3]

این ادعای نوبخت باعث شد که مشرق عملکرد رییس جمهور را در یک ماه مرور کند تا دربیابد مشغله رییس جمهور در روزهای برگزاری جلسات مجمع تشخیص چه مشغله‌هایی است؟ نتیجه این شد که رئیس‌جمهور در دو روزی که جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزارشده است، جز ارسال پیام و گفتگو، اقدام مؤثر دیگری برای مردم نداشتند. این دو روز با رنگ تیره مشخص شده است.

آنچه پیش‌رو است، فعالیت‌های رییس‌جمهور را در آبان ماه 1394 و بر اساس سایت ریاست جمهوری است که در قالب جدولی نشان می‌دهد؛ دراین‌باره دو نکته وجود دارد:

1. تمامی این آمار بر اساس رسمی سایت ریاست جمهوری به آدرس http://www.president.ir گرفته شده است.

2. این آمار، مربوط به برنامه‌های رسمی رییس‌جمهور است و احتمال زیادی وجود دارد که رییس‌جمهور جلسات و برنامه‌های دیگری نیز داشته باشند که در سایت منعکس نشده باشد، اما باید توجه داشت که مهم‌ترین برنامه‌های روزانه رییس‌جمهور در این سایت منعکس می‌شود.

 

عضو حقیقی مجمع در این باره چه می‌گوید؟

اما مصاحبه با یکی از اعضای حقیقی مجمع حقایق بیشتری در این زمینه را برای مردم و رسانه‌ها آشکار کرد. در همین زمینه حجت‌الاسلام محمود محمدی عراقی درباره علت غیبت روحانی در جلسات مجمع، اظهار داشت: این مسئله در همین جلسه اخیر از سوی آقای هاشمی مطرح شد؛ وقتی بحث سیاست‌های برنامه ششم توسعه در مجمع مطرح شد، آقای روحانی معتقد بود که تعیین این سیاست‌ها از وظایف دولت است و نباید مجمع در این مسئله ورود کند، اما اکثر اعضای مجمع خواستند که مجمع درباره این سیاست‌ها ورود پیدا کند، لذا آقای روحانی بعدازآن جلسه دیگر در جلسات مجمع شرکت نکردند.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا ایشان به دلیل اعتراض به این روند مجمع از حضور در جلسات امتناع می‌کند، گفت: از صحبت‌های آقای هاشمی این‌طور استفاده می‌شد که انگار آقای رئیس‌جمهور وقتی نظر اعضای مجمع این‌گونه شد، قهر کردند و به مجمع نیامدند.

حجت‌الاسلام محمدی عراقی درعین‌حال به موضع سخنگوی دولت درباره علت غیبت روحانی اشاره کرد و یادآور شد: نماینده دولت گفته است که این غیبت فقط به خاطر مشغله کاری بوده است چراکه ممکن است مجمع چندین ساعت درباره یک ماده بحث کند؛ بنابراین دلیلشان این بود که البته واقعیت این نیست.[4]

این قهر و غیبت رییس‌جمهور به‌جایی رسید که صدای رییس مجمع تشخیص را نیز درآورد. هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع، در گفت‌وگویی با یکی از روزنامه‌ها درباره غیبت رییس‌جمهور گفت: «توقع داریم روحانی به جلسات مجمع بیاید، البته توقع جامعه این است که رؤسای قوا در جلسات مجمع که بزرگان کشور جمع می‌شوند، منظم شرکت کنند.»[5]

جدول حضور روحانی در مجمع طی سه سال گذشته

برای بررسی هرچه بهتر عملکرد روحانی در مجمع تشخیص تمامی جلسات این مجمع طی سال‌های 92 تا 95 بر اساس عکس‌هایی که در خبرگزاری‌ها منتشر شده، استخراج شده است که در ادامه مشاهده می‌کنید:

بررسی نتایج:

1. از مجموع 68 جلسه برگزار شده مجمع طی مرداد 92 تا آذر 95، رییس جمهور تنها در 16 جلسه حاضر بوده و 52 جلسه را غیبت کرده است؛ این یعنی تنها رییس جمهور در 23 درصد جلسات مجمع حاضر بوده و 77 جلسات مجمع را شرکت نکرده است.

2. غیبت‌های طولانی رییس جمهور طی این سال نیز عبارتند از: غیبت سه‌ماهه از خرداد تا شهریور 93، غیبت هفت‌ماهه از خرداد تا آذر 94، غیبت شش‌ماهه از بهمن 94 تا تیر 95 و غیبت چهارماهه از شهریور تا آذر 95.

3. رییس جمهور در سال 92 از 14 جلسه مجمع، در 6 جلسه حاضر بوده و 8 جلسه را غیبت داشته است؛ یعنی در 57 درصد جلسات مجمع غیبت داشته است. در سال 93، رییس جمهور از مجموع 22 جلسه، 6 جلسه را حاضر و 16 جلسه را غایب بوده است؛ یعنی 72 درصد جلسات را مجمع را غیبت کرده است. در سال 94، از 21 جلسه برگزار شده، تنها رییس جمهور 3 جلسه را حاضر بوده و 18 جلسه را غیبت کرده‌اند؛ یعنی 85 درصد جلسات مجمع را غایب بوده‌اند. در سال 95، از 11 جلسه برگزار شده، رییس جمهور تنها در یک جلسه حاضر بوده‌اند و 10 جلسه را غایب بوده‌اند؛ یعنی 90 درصد جلسات مجمع را غایب بوده‌اند.

نمودار حضور روحانی در مجمع

اگر اطلاعات ارائه شده در جداول بالا به صورت نمودار ارائه شود، به صورت دقیق‌تر می‌تواند میزان غیبت‌های رییس جمهور در مجمع تشخیص نشان دهد. در ادامه این نمودارها را مشاهده می‌کنید.

 

تصاویر غیبت روحانی در مجمع

23/6/92

6/7/92

4/8/92

18/8/92

16/9/92

30/9/92

28/10/92

12/11/92

6/2/93

3/3/93

17/3/93

31/3/93

18/5/93

1/6/93

15/6/93

10/8/93

24/8/93

8/9/93

29/9/93

13/10/93

11/11/93

9/12/93

16/12/93

29/1/94

13/2/94

19/2/94

16/3/94

23/3/94

6/4/94

20/4/94

3/5/94

14/6/94

21/6/94

4/7/94

18/7/94

9/8/94

23/8/94

7/9/94

28/9/94

26/10/94

10/11/94

21/1/95

4/2/95

8/3/95

22/3/95

30/5/94

6/6/95

10/7/95

24/7/95

22/8/95

6/9/95

20/9/95