سرویس جهان مشرق - پژوهش «بررسی اهداف و پیامدهای سیاست چند فرهنگ گرایی در جمهوری آذربایجان» توسط واحد پژوهش‌های کاربردی برون مرزی صداوسیما منتشر شد.

 

پژوهش مذکور به اهتمام واحد پژوهش های کاربردی و توسط برهان حشمتی  به رشته تحریر درآمده و احمد کاظمی نظارت علمی آن را بعهده داشته است.

 

چندفرهنگ گرایی در ساحت نظریه و حیطه عمل، چندفرهنگ گرایی از دیدگاه جمهوری آذربایجان، عملکرد نهادهای متولی چندفرهنگ گرایی در جمهوری آذربایجان، جهت گیری و رویکرد برنامه های داخلی و خارجی سال چندفرهنگ گرایی، نقش هشت سازمان صهیونیستی در پیشبرد سیاست چند فرهنگ گرایی در جمهوری آذربایجان، دستاوردهای سیاست چند فرهنگ گرایی برای گروه های یهودی در جمهوری آذربایجان، ابعاد و مصادیق نقض حقوق شیعیان جمهوری آذربایجان در سال چندفرهنگ گرایی، وضعیت وهابیت، بهائیت و نورچی گرای در جمهوری آذربایجان،ارتباط تساهل دینی و چندفرهنگ گرایی در جمهوری آذربایجان، ریشه های شیعی مردم جمهوری آذربایجان از جمله بخش های این پژوهش را تشکیل می دهند.

 

در بخشی از این پژوهش آمده است :

گرچه نظام سیاسی حاکم بر جمهوری آذربایجان تلاش می کند سیاست «چندفرهنگ گرایی» اجرا شده در این کشور را با به کارگیری معنای نظری این مفهوم یعنی همزیستی فرهنگ های متفاوت مثبت نشان دهد،  اما در عمل، قراین متعددی نشان می دهد که مفهوم  «تساهل دینی» و«چندفرهنگ گرایی» در باکو به اعطای برتری و امتیازات ویژه و بی سابقه به گروه های یهودی در این کشور انجامیده است.

 

در سال 2016م که در جمهوری آذربایجان رسما به عنوان «سال چندفرهنگ گرایی» نامگذاری شده بود، فشار بر شیعیان که حداقل 85 درصد از جمعیت حدود ده میلیون نفری جمهوری آذربایجان را تشکیل می دهند، بطور مستمر افزایش یافت.

 

 

 

از جمله مصادیق بارز سوء استفاده از سیاست چندفرهنگ گرایی علیه فرهنگ شیعه، ایجاد ممنوعیت و محدودیت در اجرای مراسم های مربوط به مناسبت های اسلامی و شیعی بویژه در ماه محرم و متقابلا  فراهم کردن آزادی کامل و بی سابقه برای فعالیت یهودیان، مسیحیان و حتی فرقه های ضاله مذهبی نظیر بهائیت در جمهوری آذربایجان بوده است.

 

«مرکز بین المللی چندفرهنگ گرایی باکو» در سال 2014م تاسیس شد و شعباتی را در فلسطین اشغالی، روسیه، اسپانیا، آلمان و برخی کشورهای دیگر نیز دایر کرده است. مهمترین شعبه خارجی «مرکز چندفرهنگ گرایی باکو» در فلسطین اشغالی قرار دارد.

 

بررسی سلسله تحولات مربوط به «چندفرهنگ گرایی» جمهوری آذربایجان این موضوع را نشان می دهد که سازمان های صهیونیستی، هدایت گر اصلی اجرای برنامه ها و تامین اهداف «چندفرهنگ گرایی» در این جمهوری هستند.

 

سازمان هایی نظیر مرکز یهودی سیمون ویزنتال آمریکا، سازمان صهیونیستی «طرح هاي بين المللي براي جامعه» ، «کمیته یهودیان آمریکا»، «کنگره جهانی یهود» ، «کميته روابط اجتماعي آمريکا و اسراييل»(ایپک)، حزب «اسراييل خانه ما»، «آذیز» یا «انجمن دوستي آذربايجان - اسراييل» و «کنفرانس رهبران سازمان های یهودی بزرگ آمریکا»، از جمله سازمان های صهیونیستی بوده اند که آشکارا در تعیین و اجرای برنامه های «چندفرهنگ گرایی» جمهوری آذر بایجان نقش ایفاء کرده اند. اما، مشخصا رژیم صهیونیستی در سیاست چندفرهنگ گرایی باکو نقشی محوری دارد.

 

 

نگاهی به رئوس برنامه های اجرا شده در داخل و خارج از جمهوری آذربایجان در سال 2016م (سال چندفرهنگ گرایی) نشان می دهد که بخش اعظم این برنامه ها در جهت تبلیغ آموزه های صهیونیستی و تقویت جایگاه جامعه یهودیان در جمهوری آذربایجان طراحی و اجرا شده اند.

 

در پیشبرد این طرح‌ها، نمایندگی مرکز چندفرهنگ گرایی در رژیم صهیونیستی که آریه گوت ریاست آن را بر عهده دارد، نقش اساسی داشت. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی نیز در سفر اواخر سال 2016م خود به جمهوری آذربایجان، نتوانست خشنودی خود از برنامه های اجرا شده در سال چند فرهنگ گرایی در جمهوری آذربایجان را پنهان کند و از شرایط بی‌سابقه ایجاد شده برای گروه های صهیونیستی در این کشور قدردانی کرد.

 

این در شرایطی است که مراکز و زیرساخت های ایجاد شده برای چندفرهنگ گرایی نشان می دهد که این رویکرد محدود به سال 2016 م نبوده و به عنوان یک راهبرد سیاسی- فرهنگی دراز مدت از سوی جمهوری آذربایجان و رژیم صهیونیستی پیگیری می شود. راهبردی که هدف اصلی آن، استحاله تشیع در جمهوری آذربایجان در پوشش سیاست چندفرهنگ گرایی می‌باشد.

 

 

بر همین اساس نیز دامنه فشار به شیعیان در سال چندفرهنگ گرایی در جمهوری آذربایجان، از طریق تصویب قوانین محدودیت ساز و نیز فشار بر فعالان شیعی افزایش یافت. به طوری که با تدابیر امنیتی- رسانه ای و پلیسی بی سابقه، برای اولین بار مراسم تجمع چندین ده هزار نفری روز عاشورا در صحن حرم مطهر بی بی رحیمه نارداران (از خواهران امام رضا (ع)) برگزار نشد.

 

اما برغم تمامي ممانعت ها از برگزاري تجمعات عظيم عاشورا در نارداران و لنکران و گنجه آن هم در سال چندفرهنگ گرایی، مردم عزادار جمهوري آذربايجان به انحاء مختلف براي حضور در تجمعات عاشورايي تلاش کردند. تجمع عظيم مردم در اطراف مسجد مشهدي داداش در مرکز باکو و مسجد حضرت فاطمه زهرا (س) در روستاي يني گونشلي در حومه باکو، حکایت از این کرد که اکثریت شیعه در جمهوری آذربایجان برغم تمامی مشکلات و موانع سعی در حفظ هویت شیعی خود دارند.

 

در واقع همانطوریکه سیاست های آتئیستی شوروی نتوانست اعتقادات دینی- شیعی مردم جمهوری آذربایجان را از بین ببرد، رویکردهای سکولاریستی - ضددینی در پوشش تساهل دینی یا چند فرهنگ گرایی نیز نخواهند توانست به اهداف خود برسد.