سرویس جهان مشرق - بنیامین نتانیاهو نخست‌‌‌وزیر اسرائیل در آستانه سفر به لندن و واشینگتن گفت قصد دارد جبهه‌ای متحد میان خود، ترزا می و دانلد ترامپ تشکیل دهد تا با رویکردی واحد برای مقابله با «خصومت فوق‌العاده» ایران و «تعیین حد و مرز» برای این کشور همکاری کنند.

همزمان مایک پنس و مایکل فلین از نزدیکان ترامپ ایران را تهدید می‌کنند با آزمایش‌های موشکی پا روی دوم شیر نگذارد و دولت آمریکا را به واکنش شدید مجبور نکند.

آن سوی دیگر اما ترامپ در مصاحبه با فاکس‌نیوز می‌گوید اگر ایران سعی کند رفتارش را در قبال ایالات متحده تغییر دهد، واشینگتن نیز نه تنها با تداوم برجام مشکلی ندارد بلکه آماده تنش‌زدایی است.

پرسشی که در این میان مطرح می‌‌شود این است: آیا سیاست چماق و هویج که در قالب افزایش تحریم‌ها علیه ایران در وزارت هیلاری کلینتون و مذاکره با ایران در وزارت جان کری پی گرفته شد، قرار است بار دیگر در موضوعات دیگر در قبال ایران اتخاذ شود؟

پرده اول: توصیه جان کری قبل از خداحافظی

جان کری در گزارشی که در 5 ژانویه سال جاری به مناسبت پایان دوران وزارتش منتشر کرد، نوشت بدون تحریم‌ها راهکار سیاسی در بازداشتن ایران از پیشبرد برنامه‌ هسته‌ای به نتیجه نمی‌رسید. او به دولت جدید توصیه کرد «ما باید فشار خود را حفظ کرده و به تلاش‌ها برای عقب‌کشیدن برنامه موشکی ایران، حمایتش از تروریسم، بی‌توجهی‌اش به حقوق بشر و دخالت‌های بی‌ثبات‌سازش در امور همسایه‌ها ادامه دهیم، تا هر زمان که این تهدیدها باقی باشد.» [1]

البته او در شرایطی به «تداوم فشارها» توصیه می‌کند که دولت اوباما تحریم‌ها را روی کاغذ لغو کرده و توصیه‌‌های چندباره کری به ترامپ برای لغونکردن برجام [2] به معنای توصیه به پایبندی به تعهدات طرف‌های غربی در متن توافق هسته‌ای است که اصل آن لغو تحریم‌ها است. اما به هر حال این‌گونه خط‌دادن به تیم تندرو ترامپ که به جای تغییر رفتار واشینگتن در پی فشار بر ایران باشید، هیچ بعید نبود که به تحریم مجدد بیانجامد.

پرده دوم: تحریم ایران به دلیل فعالیت‌های موشکی و منطقه‌ای از سوی دولت ترامپ

ایران در روزهای اخیر به آزمایش یک موشک بالستیک اقدام کرد و انصارالله یمن نیز موشک پیشرفته‌ای را در استان ریاض به خاک نشاند که احتمالاً آن نیز از سوی رسانه‌‌ها به گردن ایران می‌افتد. «حمایت متداوم ایران از تروریسم و پیشبرد برنامه موشک بالستیک، تهدیدی برای منطقه و متحدان ما در سراسر جهان و خود ایالات متحده است». این را جان اسمیت مدیر رصد دارایی‌های خارجی خزانه‌داری آمریکا گفت و به همراه آن اعلام کرد 25 فرد و شرکت ایرانی را که مرتبط با فعالیت‌های موشکی و منطقه‌ای ایران بوده است، تحریم کرده است. [3]

پرده سوم: پیشنهاد مذاکره و تنش‌زدایی در موضوعات دفاعی

ترامپ در مصاحبه با فاکس‌نیوز با تأیید آغاز تحریم 25 شرکت و شخصیت ایرانی، گفت ایرانی‌ها «پول و اسلحه خود را به همه‌جا می‌فرستند» و نارسایی‌های برجام موجب می‌شود ایالات متحده قادر به ممانعت نباشد. او ادامه داد «البته من با این توافق کنار خواهم آمد، به شرط اینکه ایرانی‌ها بگویند خیلی خب، ما همه با هم هستیم. اما الآن دقیقاً عکس این عمل می‌کنند، انگار بعد از برجام جسورتر شده‌‌اند.» [4]

 

پرده چهارم: ؟

دولت ترامپ بسیار بیش از اوباما عجله دارد و روندی که در زمان دموکرات‌ها حدود 8 سال به طول انجامید، احتمالاً در دوره او با سرعت بیشتری طی خواهد شد. او چماق و هویج‌ها را از همین الآن علنی کرده و به دنبال نتیجه است. بعید است در این فرصت اندک، مشورت‌های وسیعی انجام داده باشد و حداکثر هسته اصلی مشاوران او در سیاست خارجی به مرکزیت استراتژیست تندرو، استیو بَنِن از این اقدامات آگاه بوده‌اند.

با این حال واکنش‌های مردم و دولت ایران است که زمان اجرای پرده چهارم و چگونگی آن را تعیین خواهد کرد. ممکن است نیم‌پرده‌هایی مانند فرستادن پیغام از طرف میانجی‌‌ها در دستور کار واشینگتن قرار گیرد یا پرده دوم و سوم بارها و بارها از سوی ترامپ و دولت او به نمایش درآید تا بالاخره واکنش تهران را برانگیزد و آن را در برابر خواسته‌های واشینگتن، یا به لغو برجام و تشدید فعالیت‌های موشکی و منطقه‌ای و یا از سوی دیگر به مذاکره برای یک برجام دفاعی برانگیزد.

البته هوشمندی واقعی و بلندمدت در سیاست خارجی آن است که از طریق تقویت بنیه داخلی و دیپلماسی فرهنگی و اقتصادی، راهی برای کاهش تدریجی تمایل طرف‌های غربی به تحریم پیش گرفته شود، به ‌گونه‌ای که تحریم ایران آثار اندکی بر اقتصاد داخلی داشته و همچنین موجب نارضایتی در افکار عمومی و بنگاه‌‌های اقتصادی غرب شود.

منابع