به گزارش مشرق، "عبدالباری عطوان" نویسنده سرشناس جهان عرب در مقاله‌ای در روزنامه الرای الیوم به بررسی اظهارات روز گذشته وزیر امور خارجه آمریکا درباره سوریه پرداخت.

وی در این مقاله نوشت: زمانی که داشتیم کنفرانس خبری "رکس تیلرسون" با "مولود چاوش اوغلو" همتای ترکیه‌اش در آنکارا را می‌شنیدیم موضوع برای ما و بسیاری افراد دیگر به گونه‌ای دیگر پدیدار آمد.

تیلرسون که پس از مذاکرات گسترده و گاهی اوقات پشت درهای بسته با "رجب طیب اردوغان" رئیس جمهور و "بن علی یلدریم" نخست وزیر ترکیه در این کنفرانس خبری شرکت کرده بود، به صورت غیر منتظره‌ای اعلام کرد که ملت سوریه در طولانی مدت سرنوشت "بشار اسد" رئیس جمهور سوریه را تعیین خواهند کرد. این سخنان تا کنون از زبان هیچ یک از مقامات آمریکایی مطرح نشده و تنها "ولادمیر پوتین" رئیس جمهور و "سرگی لاوروف" وزیر امور خارجه روسیه این سخنان را مطرح کرده بودند.

مقامات آمریکایی همواره طی شش سال گذشته خواستار سرنگونی بشار اسد بودند

مقامات آمریکایی همواره طی شش سال گذشته خواستار سرنگونی نظام سوریه بوده و تاکید داشتند که بشار اسد هیچ جایگاهی در آینده سوریه نخواهد داشت و حمایت کامل نظامی و سیاسی از مخالفات مسلح سوری داشته و صدها میلیون دلار برای آموزش برخی از آنها هزینه کرده و برخی دیگر را نیز مسلح کردند و گروه کشورهای دوست ملت سوریه را نیز تشکیل دادند.

درست است که دولت آمریکا در زمان باراک اوباما نیز استراتژی خود در سوریه را تصحیح کرد و اولویت خود را در مبارزه با تروریسم و پایان دادن به داعش قرار داد اما همچنان بر این موضوع تاکید داشت که بشار اسد هیچ جایگاهی در آینده سوریه نخواهد داشت و تنها امتیازی که در این زمینه قائل شد این بود که با باقی ماندن اسد در دوران انتقالی و با توانایی‌های کمتر موافقت کرد.

نزدیک شدن موضع واشنگتن به مسکو درباره سوریه

آیا سخنان تیلرسون بدان معناست که دولت جدید آمریکا 180 درجه نسبت به سیاست‌ها و مواضع دولت سابق تغییر موضع داده و به دیدگاه روسیه نزدیک شده و چه بسا زمینه را برای مشارکت دولت سوریه در زمینه مبارزه با تروریسم و ایجاد کانال های گفت و گو و چه بسا هماهنگی با آنها در این زمینه فراهم کند.

اهمیت اظهارات تیلرسون که در اولین سفر خود به آنکارا، آن را مطرح کرده با دو تحول اصلی در عرصه سوریه همراه بوده است:

نخست: شمارش معکوس حمله نیروهای دموکراتیک سوریه که اکثر آنها را کردها تشکیل می‌دهند به شهر رقه که پایتخت داعش به شمار می‌آید، آغاز شده است. این نیروها با حمایت هوایی آمریکا و حدود 300 نیروی ویژه آمریکا برخوردار هستند.

    دوم: بن علی یلدریم، نخست وزیر ترکیه روز گذشته به صورت غیر منتظره‌ و پس از نشست اضطراری چندین ساعته شورای امنیت ملی ترکیه از پایان عملیان "سپر فرات" خبر داد. نیروهای ترکیه و گروه‌های وابسته به ارتش آزاد سوریه از آگوست گذشته و طی عملیات سپر فرات توانسته بودند که بر شهر مرزی جرابلس و پس از آن شهر الباب سیطره یافته و نیروهای داعش را از آنجا خارج کنند.

آمریکا کُردها را بر ترکیه ترجیح داده است

خلاصه‌ای که از این دو تحول می‌توان دریافت این بوده که دولت جدید آمریکا ایستادن در کنار همپیمانان کرد خود را ترجیح داده و آنها را بر ترکیه که یکی از اعضای موسس ناتو بوده ترجیح داده‌اند.

بر خلاف آن چیزی که یلدریم اعلام کرده و گفته که نیروهای سپر فرات به تمامی اهداف خود در سوریه دست یافته‌اند اما این نیروها تمامی هدف‌های خود را محقق نکردند.

دلیل اصلی ورود نیروهای ترکیه به سوریه و بدون هماهنگی با دولت مرکزی سوریه، ایجاد منطقه‌ امن به مساحت 5 هزار کیلومتر مربع در سوریه بوده که از شهر مرزی جرابلس آغاز شده و پس از سیطره بر جرابلس و الباب و منبج، به سوی شهر رقه رفته و پس از آن به دروازه‌های شهر دمشق برسند و پس از سیطره بر آن، نظام بشار اسد را سرنگون کنند. این سخنانی بود که اردوغان مطرح کرده بود اما بخش عمده‌ای از این اهداف محقق نشده است.

گمان نمی‌رود که ماموریت نیروهای سپر فرات به صورت کامل به پایان رسید و به هیچ وجه سخنی درباره عقب نشینی نیروهای ترکیه از اراضی سوریه نشنیده‌ایم و بعید نیست که فرماندهی ترکیه تصمیم گرفته که تله‌ای در این منطقه ایجاد کرده و  جنگی را میان گروه‌های ارتش آزاد سوریه که مورد حمایت آنکارا هستند با یگان‌های نیروهای کرد و یا حتی ارتش سوریه ایجاد کنند.

عقب نشینی ترکیه به معنای ایجاد یک خلأ استراتژیکی بوده که چه بسا کردها و گروه‌های ارتش آزاد و حتی جبهة النصره برای پر کردن آن با یکدیگر به جنگ بپردازند که این به معنای ایجاد جهه جنگ جدید و بروز ناآرامی و اغتشاشی است که به ترکیه امتیاز سیاسی قدرتمندی خواهد داد که می‌تواند از آن برای هرگونه مذاکرات آتش‌بس استفاده کند.

احتمالا هنوز زود باشد که این تغییر موضع ریشه‌ای دولت ترامپ را اینگونه تفسیر کرد که دولت جدید آمریکا با نقش بزرگی برای "بشار اسد" رئیس جمهور سوریه در آینده این کشور موافقت کرده است.

نقش ترکیه در سوریه در سایه تقویت ائتلاف روسیه و ایران به حاشیه رانده شده است

جنگ علیه تروریسم در موصل با وجود تمامی مشکلات، در روزهای پایانی خود به سر می‌برد و انتظار می‌رود که حمله به رقه طی روزهای آتی آغاز شود. چیزی که کاملا آشکار بوده این است که نقش ترکیه در بحران سوریه در سایه تقویت ائتلاف روسیه و ایران به حاشیه رانده شده و این یکی از پیامدهای سیطره مجدد بر حلب و تدمر و دفع حمله به دمشق بوده است.  این اقدام غیر منتظره آمریکا بسیار بزرگ بوده و به زمان زیادی برای درک آن نیاز داریم و بهتر است که صبر کرده تا غبارها فرو نشسته و نتایج کامل این اقدام مشخص شود.