سرویس جهان مشرق - چیزی که در مورد دانلد ترامپ رییس جمهور آمریکا مشخص است این است که دست کم فعلا ترجیح می‌دهد سیاست خارجی را در خدمت تامین اهداف سیاست داخلی قرار دهد. در این رهگذر، حمله موشکی به سوریه جهت انداختن تب اتهام روسیه‌دوستی و حاکم کردن این تفکر که به کرملین باج نخواهد داد و اعزام ناوهای جنگی به آبهای کره‌شمالی جهت قدرت‌نمایی و نشان دادن «سنگ بزرگ» نشان از وجود یک رییس‌جمهور واقع‌گرا در راس قدرت آمریکا ندارد.

ترامپ، ترجیح می‌دهد که در سیاست خارجی کاملا تاجرمآبانه عمل کرده و با دادن امتیازات به قدرت‌های بزرگی چون چین، نمایش قدرت راه بیاندازد و لاف سلیمانی بزند و صدای اعتراض تند و خطرناک مخالفان را که عمیقا برایش مشکل‌ساز شده، خاموش کند.

درست چند روز گذشته بود که آمریکا اقدام به اعزام ناوهای هواپیمابر خود آبهای شبه‌جزیره کره کرد. این اقدام پس از آزمایش موشکی اخیر کره شمالی که منجر به نگرانی کره‌جنوبی و ژاپن گردید، صورت گرفت.

خبرها حاکی از آن است که «شی جین پینگ» رییس جمهور چین در پی این اقدام، در تماس با ترامپ از وی خواسته که بدون ایجاد تنش به حل این مشکل مبادرت ورزد. رییس‌جمهور آمریکا نیز شرط عدم ایجاد دردسر برای کره شمالی و منطقه شبه‌جزیره کره را، همکاری چین و در یک کلام پیچاندن گوش کره‌شمالی توسط این کشور اعلام نموده است. ترامپ که این روزها به شدت به دنبال ایجاد نمایش‌ قدرت در جامعه بین‌الملل است،‌ در توئیتر خود به تاریخ ۱۱ آوریل ۲۰۱۷ آورد: «کره شمالی به شدت به دنبال دردسر است. اگر چین در قبال این کشور به ما یاری بدهد، خیلی خوب می‌شود. اما اگر کمکی نکند، ما بدون نیاز به چین مشکل را حل خواهیم کرد».

وی در توئیت دیگری نوشت: «برای رییس‌جمهور چین روشن کردم که اگر مشکل دردسر کره شمالی را حل نماید، به توافق تجاری خلیلی بزرگتری با آمریکا دست خواهد یافت». ترامپ، در توئیت اول خود یک تهدید را پیش کشید و در توئیت دوم، یک پیشنهاد. این یکی به نعل زدن و یکی به میخ زدن چیزی است که شالوده اصلی تفکر سیاست خارجی دولت ترامپ است و دست کم فعلا با همین فرمان جلو می‌رود. نکته قابل توجه اینکه چین با رویکردی تقریبا عجیب و بسیار نرم‌تر از گذشته در بیانیه‌ای به تمایل‌اش به ایجاد منطقه ثبات در شبه‌جزیره کره و علاقه‌اش به ایجاد ارتباط با آمریکا اشاره نمود که خود همین امر شائبه توافقات صورت‌گرفته بین دو رییس‌جمهور در دیدار در «مارئه لاگو»یِ فلوریدا را قوی‌تر می‌کند. حساسیت چین نسبت به موضوع ایجاد تنش و جنگ در شبه‌جزیره کره به قدری بالا رفته، که اقدام به تهدید علنی نظامی بر علیه این کشور در صورت هر گونه عبور از خطر قرمز کرده است.

چیزی که مبرهن است این است که آمریکا و چین به طور ریشه‌ای دارای دیدگاه‌های متفاوتی در مورد کره شمالی هستند اما براستی چه چیزی باعث شده که چین برای اولین بار اینچنین محسوس در قبال کره‌شمالی حتی تا مرز تهدید نظامی پیش برود؟ چیزی که برخی تحلیل‌گران همچون پروفسور «جان دلوری» مدرس دانشگاه «یونثی» آمریکا به آن معتقدند این است که چین با توجه به اصلاحات اقتصادی و سیاسی دهه‌های ۸۰-۱۹۷۰ میلادی در خود، تلاش کرد تا قدرت و نفوذ خانواده کیم بر سیاست کره‌شمالی را کاهش دهد و یک رژیم تقریبا لیبرال را در چنته کنترل خود داشته باشد اما چنین نشد.

همین امر، چین که کره شمالی را پیوسته حریم امن خود در مقابل «کره جنوبی تحت امر آمریکا» می‌دیده است را دچار نگرانی کرده است. لذا، چین که نیاز به این مهره بسیار با ارزش شطرنج سیاست خود دارد، این بار احساس خطر کرده و از در تهدید برآمده چرا که به خوبی می‌داند که پیونگ یانگ هم نیازی اساسی به حمایت چین دارد.

دیدار در مارئه لاگو

اما تحلیلگرانی چون «ال. وی. چائو» مدرس دانشکده علوم اجتماعی «لیائونینگ» شنیانگ چین، معتقد هستند که آمریکا با اعزام ناوهای خود به سمت آبهای کره، عملا خطر را افزوده و بهتر بود که این عمل صورت نمی‌گرفت چرا که بشدت حساسیت را بالا می‌برد هر چند که در نهایت احتمال بروز یک جنگ بسیار کم است.

در سوی دیگر، تنی چند از مقامات تصمیم‌ساز کره‌ جنوبی و چین هم از خلال جلساتی که با یکدیگر داشتند، به این نتیجه رسیده‌اند که کره شمالی به هیچ به دنبال جنگ با آمریکا نیست. از سوی دیگر، آمریکا هم جرات اقدام نظامی قاطع علیه کره شمالی را ندارد چرا که می‌داند عمل تلافی‌جویانه قطعی این کشور، متوجه سئول پایتخت کره جنوبی خواهد شد. این است که چین اعلام نموده که نهایت همراهی با تحریم‌های سازمان ملل بر علیه کره شمالی را خواهد داشت.

از طرف دیگر، روزنامه «گلوبال تایمز» به عنوان یکی از بلندگوهای دولت چین، اخیرا به کره شمالی اخطار داده که هر گونه تخطی از حد قرمز را کنار بگذارد چرا که آزمایش موشک‌های بالستیک و ششمین آزمایش احتمالی بمب هسته‌ای، بسان سیلی محکمی به آمریکا خواهد بود که منجر به بروز یک درگیری نظامی می‌شود.

این روزنامه رسمی حزب کمونیست چین، در مقاله‌ای بسیار تند به کره شمالی بخاطر ماجراجویی‌هایش اخطار داد و اعلام کرد که در صورت تداوم این رفتارها، در همراهی با سازمان ملل سخت‌ترین تحریم‌ها علیه این کشور -همچون تحریم صادرات نفت از چین و واردات زغال سنگ از کره شمالی- را همراهی خواهد کرد.

در هر حال، پاسخگویی شفاف دولت کره شمالی که توسط «رودونگ سینمون» روزنامه رسمی آن ارائه شده خبر از هر پاسخگویی هسته‌ای در صورت هرگونه کارشکنی و خرابکاری آمریکا علیه این کشور دارد. به ادعای این روزنامه، ارتش کره شمالی آماده پاسخگویی محکم به آمریکا نه تنها با نشانه رفتن پایگاه‌های نظامی این کشور در کره جنوبی و ژاپن که در خود آمریکا نیز هست.

جمع‌بندی

۱. رسانه‌های آمریکایی به گونه‌ای موضوع را جلوه دادند که چین از حرکت و اقدام آمریکا مبنی بر روانه ساختن ناو هواپیمابر «یو اس اس کارل وینسون» و ناوهای جنگی به آبهای شبه‌جزیره کره به شدت هراسان شده و به قیمت حفظ امنیت‌اش در مقابل هیمنه آمریکا، قول مساعد همکاری جهت کنترل کره شمالی را به ترامپ داده است. این در حالی است که با توجه به رویکرد ترامپ که نمونه بارز آن در جریان حمله موشکی به سوریه دیدیم، رییس جمهور کنونی آمریکا کاملا از پتانسیل بالای چین و روسیه در آسیا آگاه است و ترجیح می‌دهد که موضوعات سیاست خارجی را در چارچوب توافق حل نماید و ظاهرا از حریفان هم می‌خواهد که به عنوان ماه‌حصل توافق برای آمریکا، بگذارند که فریاد قدرت سر بدهد و آنها هم بابت چیزی که به عنوان امتیاز دریافت کرده‌اند سکوت کنند.

۲. علت پرخاشگری و تهدید چین بر علیه کره‌ شمالی عواملی را در خود دارد: اول اینکه، چین در هماهنگی با آمریکا و توافقات منطقی و انجام‌شده عالم سیاست، رویکرد پدرمآبانه و تنبیهی جهت کنترل کره شمالی اتخاذ کرده و دوم، چین به خوبی می‌داند که یک کره شمالی کاملا راسخ و آماده به حمله اتمی، یک کره شمالی بسیار خطرناک است که می‌تواند به راحتی آینده منطقه شبه‌جزیره کره و پیرامونش و امنیت خود چین را به خطر بیاندازد. لذا ورود به این قضیه و تهدید کره شمالی توجیه دارد.

سوم، چین به هیچ وجه نابودی کره شمالی در اثر درگیری با آمریکا و کره‌ جنوبی را خواستار نیست چرا که همانطور که در گزارش بدان اشاره شد، یک مهره بسیار ارزشمند شطرنج در بازی سیاست خارجی این کشور است. چهارا، فشار جامعه بین‌المللی طی چند سال اخیر بر کره شمالی بسیار زیاد بوده و هر گونه نزدیکی و دوستی با این کشور، قاعدتا شرکای آن را هم به زحمت انداخته است.

چین که هم‌اکنون به دنبال پیشبرد اقتصاد بسیار موفق خود است، هر گونه عدم توازن قدرت در منطقه را به ضرر خود می‌داند و به هیچ وجه حاضر نیست به قیمت دوستی با شریکی جاه‌طلب که ترغیب‌کننده آمریکای جویای بهانه است، خود را درگیر تنش‌های نظامی نماید.

۳. آمریکا به تاسی از استراتژی «مهار دوجانبه» (Containment) که در قبال شوروی سابق اتخاذ کرد، این رویکرد را در قبال کره شمالی از طریق چین دنبال کرده است. باید دید که در قبال متقاعد کردن چین به همکاری، چه چیزی را پیشنهاد داده است؟ و یا اینکه در ادامه آیا چین حاضر است که به قیمت تضعیف قابل توجه یکی از بهترین شرکای خود، با آمریکا معامله کند؟

منابع:

http://edition.cnn.com/۲۰۱۷/۰۴/۱۲/politics/trump-xi-phone-call/index.html
https://www.washingtonpost.com/world/chinas-xi-in-call-with-trump-urges-peaceful-settlement-to-korea-crisis/۲۰۱۷/۰۴/۱۲/۶۳c۱۲۷a۳-۴۰fc-۴۱۱۵-ae۲۵-۳۳۹۹۹۰۰c۹۱۰۸_story.html?utm_term=.a۵c۲۵۵۱۹۸۸d۶
http://www.express.co.uk/news/world/۷۹۰۸۴۳/world-war-۳-china-bomb-north-korea-kim-jong-un-nuclear-test
http://www.express.co.uk/news/world/۷۹۰۵۸۱/North-Korea-live-latest-news-updates-Kim-Jong-Un-warnings-US-aggression-China
http://www.france۲۴.com/en/۲۰۱۷۰۴۱۱-north-korea-says-ready-war-over-usa-naval-deployment
http://www.nbcnews.com/news/world/north-korean-ships-head-home-after-china-orders-coal-returned-n۷۴۵۰۰۶
http://www.nbcnews.com/news/world/north-korea-state-media-warns-nuclear-strike-if-provoked-n۷۴۵۲۰۱
https://www.theguardian.com/world/۲۰۱۷/apr/۱۱/north-korea-ready-for-war-us-navy-redeploys