به گزارش مشرق، فرآیند تهیه، اخذ مجوز، دوبله و انتشار نسخه‌های ویدئورسانه فیلم‌های خارجی، برای شرکت‌های ویدئورسانه، فرآیندی زمانبر است، در عوض مخاطبان سایت‌های VOD هر روز با مراجعه به سایت‌ها یا اپلیکیشن‌های VOD ایرانی با عناوین جدید فیلم‌هایی روبه‌رو می‌شوند که برای دانلود یا تماشای آنلاین روی خروجی VODها قرار می‌گیرد.
بارگذاری فیلم‌های خارجی در سایت‌های دانلود فیلم و ارائه لینک‌های دانلود غیرمجاز داستانی کهنه شده، اما ادامه‌دار است.
فیلم‌های خارجی در سایت‌های عادی دانلود فیلم معمولاً به زبان اصلی ارائه می‌شوند و در شرایط بهتر لینک دانلود زیرنویس فارسی فیلم نیز ارائه می‌شود. در این سایت‌ها می‌توان فیلم‌های دوبله سینمای کلاسیک را پیدا کرد که اغلب برای چند دهه پیش هستند، ولی سایت‌های VOD بسیار جلوتر عمل کرده و به جای اینکه منتظر شوند تا فیلمی خارجی از مسیر ویدئورسانه‌ها دوبله و توزیع شود، نسخه اصلی فیلم را دوبله می‌کنند و به مشتریان‌شان ارائه می‌دهند.
دوبله اختصاصی فیلم‌های خارجی با استفاده از تیم‌های حرفه‌ای دوبله و صداهای ماندگار دوبله، اگرچه در اصطلاح زیرزمینی انجام می‌شود، اما در عمل فعالیتی آشکار و روتین است. تیمی مخلوط از صداپیشه‌های حرفه‌ای تلویزیون و برخی از صداهای کمتر شناخته شده جوان، به سرعت در حال دوبله کردن آخرین محصولات سینمای جهان هستند.
برخلاف شرکت‌های ویدئورسانه که پروانه نمایش ویدئویی را در ابتدای فیلم به نمایش می‌گذارند، هیچ‌کدام از سایت‌های VOD مجوزی مبنی بر اینکه انتشار فیلم از سوی آنها با مجوز ارشاد بوده و مراحل قانونی تهیه و دوبله آن طی شده ارائه نمی‌دهند. وزارت ارشاد، مؤسسه رسانه‌های تصویری و کمیته صیانت نیز تاکنون درباره اینکه VODها باید مجوز انتشار فیلم را دریافت کنند و برای اطمینان خاطر مخاطب از قانونی بودن نسخه در معرض دید قرار دهند، دستورالعمل یا قانون الزام‌آوری صادر نکرده‌اند.
جمع‌آوری لوح‌های فشرده فیلم‌های خارجی از سطح شهر و حمله به مراکز تهیه و تولید این محصولات از جمله اموری است که ستاد صیانت با کمک نیروی انتظامی انجام می‌دهد؛ محصولاتی که بعد از جمع‌آوری و برای کمک به اقتصاد سالم سینما، امحا می‌شوند، اما در نقطه مقابل VODها با مجوز وزارت ارشاد در حال انتشار محصولات نمایشی هستند که در مجاز بودن آنها شبهه وجود دارد. سرعت عمل VODها در دوبله و انتشار فیلم‌های خارجی با توجه به زمانبر بودن تأیید فیلم از سوی شورای نمایش، بر احتمال غیرمجاز بودن پخش فیلم‌ها می‌افزاید.
از سوی دیگر بحث مهم در انتشار فیلم‌های خارجی حق رایت آنهاست که درباره محصولات ویدئورسانه حداقل‌های آن رعایت می‌شود، ولی در موردVODها و با حجم گسترده فیلم‌های خارجی آنها باور اینکه برای تهیه هر فیلم حق رایت پرداخت شده، سخت است.
شرکت‌های ویدئورسانه موظف هستند رایت فیلم‌هایی را که متقاضی انتشار آنها هستند، تهیه کنند. VODها که زیرمجموعه ویدئورسانه هستند نیز موظف به خریداری رایت فیلم‌ها هستند. از آنجایی که رنج خرید رایت فیلم چیزی مابین 3 تا 30 هزار دلار است، این رقم بر اساس اهمیت فیلم بالا و پایین می‌شود. مدیر فروش یکی از شرکت‌های ویدئورسانه در گفت‌وگو با «جوان» می‌گوید: «در بازار فیلمی که قابلیت فروش داشته باشد، زیر 5هزار دلار نیست». از طرف دیگر ویدئورسانه باید اصلاحات مدنظر شورای نمایش را اجرایی کند و فیلم باید ممیزی و سپس دوبله و روی لوح فشرده منتشر شود.
VODها با حذف لوح فشرده از چرخه انتشار فیلم‌ها مزیت اقتصادی نسبی در برابر ویدئورسانه دارند اما چه تعداد از فیلم‌های سینمایی که در VODها منتشر می‌شود دارای رایت است؟ با شمارشی سر انگشتی در یکی از VODهای ایرانی حدود 100 عنوان فیلم خارجی بارگذاری شده بود. اگر این VOD رقم بینابینی 10 هزار دلار را برای هر فیلم پرداخت کرده باشد، بیش از یک میلیون دلار از سوی این سایت ایرانی برای خرید رایت فیلم‌های خارجی هزینه شده است! یعنی بیش از 37 میلیارد تومان! این رقم برای کاسبی یک VOD کمی درشت نیست؟!
طبق یک برآورد در کشورهای توسعه‌یافته، VODها 30 درصد از بازار فروش فیلم را در اختیار دارند و باقی بازار در اختیار ویدئورسانه‌هاست، اما نبود قوانین حمایتی کپی‌رایت و وضعیت نابهنجار حاکم بر رقابت VODهای ایرانی باعث شده از زمان فعال شدن این سایت‌ها فروش فیلم‌ها در شبکه نمایش خانگی با افت روبه‌رو شود. مدیر بازاریابی یک شرکت معتبر حوزه ویدئورسانه می‌گوید: از زمان گسترش فعالیت VODها فروش ما حداقل 20 درصد کاهش داشته است.
برخی از شرکت‌های VOD نیز برای جذب بیشتر مخاطب و با همکاری اپراتورهای تلفن همراه و برخی از ارائه‌دهندگان سرویس‌های اینترنت، حجم مصرفی تماشای فیلم را رایگان کرده‌اند و مشتری هر چقدر که فیلم ببیند هزینه‌ای برای استفاده از حجم اینترنت پرداخت نمی‌کند.
این سایت‌ها صرفاً هزینه‌ای جزئی را در مقابل دسترسی به آرشیو بزرگی که فراهم کرده‌اند از مشتری اخذ می‌کنند که در مقایسه با خرید فیلم از ویدئورسانه بسیار پایین است.
البته پخش فیلم‌های سینمایی تنها بخشی از خدمات VODهاست و این سایت‌ها با پخش ویدئوکلیپ‌ها، مستندها، سریال‌های نمایشی و موزیک ویدئو نیز مجموعه متنوعی را از آنچه مخاطبان در اینترنت دنبال می‌کنند، منتشر می‌کنند.
با ادامه روند فعلی یعنی دوبله اختصاصی فیلم‌های سینمایی و عدم ارائه مجوز و تهیه رایت فیلم‌های خارجی بعید نیست در آینده نه‌چندان دور VODها باعث ورشکستگی کامل شرکت‌های ویدئورسانه شوند.
منبع: روزنامه جوان
