فواید مثبت بودن تجارت خارجی به معنای فزونی تولید (صادرات) از واردات است. بدین ترتیب که بتوان تولیدی فراهم کرد که علاوه بر ایجاد زنجیره ارزش، مزیت رقابتی داشته باشد.

ایران به لحاظ جغرافیایی از مکنت و ثروت عظیم خدادادی (نفت، گاز، مواد معدنی) بهره مند است، بنابراین ضرورت تبدیل آن به محصول نهایی و ایجاد حلقه‌های ارزش، اهمیتی انکار ناپذیر دارد، تا بتوان در سطح مختلف تولید و اشتغال را فراهم کرد.

چنین رویکردی در بخش‌ها و بندهای مختلف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به وضوح اهمیت آن روشن است.

«پیشتازی اقتصاد دانش بنیان، پیاده‌سازی و اجرای نقشه جامع علمی کشور و ساماندهی نظام ملی نوآوری به منظور ارتقاء جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش‌بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش‌بنیان در منطقه.»

«حمایت همه‌جانبه‌ هدفمند از صادرات کالاها و خدمات به تناسب ارزش افزوده و با خالص ارزآوری»

«افزایش ارزش افزوده از طریق تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز، توسعه تولید کالاهای دارای بازدهی بهینه (براساس شاخص شدت مصرف انرژی) و بالا بردن صادرات برق، محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی با تأکید بر برداشت صیانتی از منابع.»

 آنچه از بررسی صادارت غیرنفتی در سال 95 برداشت می‌شود که البته در سالهای گذشته نیز همین روال وجود داشته؛ نه نتها صادرات کشور غیرنفتی نیست، بلکه اکثر این محصولات مواد خام و البته نفتی تلقی می‌شوند.

با نگاهی به 15 عمده قلم کالای صادراتی 12 ماهه سال 95 مشخص است که نفتی نامیدن این محصولات بیراه نیست. علی رغم اینکه طبق سند چشم انداز، سیاست‌ها توسعه‌ای و اقتصاد مقاومتی باید از خام فروشی در حوزه نفت و گاز و معدن جدا شویم و این منابع طبیعی با فرایندهای مختلف به محصول نهایی تبدیل شود، تا برای کشور ارزآوری بیشتری داشته باشد.

       15قلم عمده صادراتی ایران در سال 95

طبق این جدول اقلام عمده صادراتی دسته بندی شده و درجه ارزش افزوده آنها مشخص است. حداکثر امتیازی که می توان برای این محصولات قائل شد، نیمه خام بودن آنها است و جالب اینکه در بین این 15 قلم فقط پسته از بخش کشاورزی وجود دارد و زعفران ایرانی که روزگاری ارزآوری چشم گیری داشت، اکنون جزء این دسته محسوب نمی‌شود.

از کل 43 میلیارد و 930 میلیون دلار صادرات کشور در سال 95 بالغ بر 22 میلیارد و 176 میلیون دلار‌ آن به غیر از پسته مربوط به 14 قلم کالای عمده صادر شده مواد نفتی و معدنی خام است. یعنی اینکه کمی بیشتر از نصف صادرات غیرنفتی را کاملا محصولات معدنی و نفتی تشکیل می‌دهند.

همچنین وزن کالاهای صادراتی موید خام بودن این کالاها و عدم دارابودن ارزش افزوده است که اختلاف فاحش، 96.248.440.010 کیلوگرم با وزن واردات دارد.

در حالی که ارزش صادرات غیر نفتی با واردات کالا تقریبا یکسان و با اختلاف اندک است، اما وزن کالای صادراتی حدود 3.9 برابر کالای وارداتی است که نشان می‌دهد، هر تن واردات گرانتر و هر تن کالای صادراتی ارزانتر بوده است و حاکی است که صادرات غیر نفتی به شکل خام فروشی و بدون لحاظ کردن ارزش افزوده بوده است.