سرویس انتخابات مشرق - ضرب‌آهنگ رقابت برای دوازدهمین دوره ریاست جمهوری آغازشده است؛ شش سیاستمدار که خواهان ردای ریاست جمهوری هستند؛ هرچند فعلاً از منظر ناظران سیاسی رقابت جدی میان سه نامزد انتخابات جاری است ولی حضور «پدیده» در سیاست غیر پیش‌بینی‌ناپذیر، نیز امکان‌پذیر است و از نکات قابل‌توجه برای اولین بار در تاریخ انتخابات ریاست جمهوری؛ معاون اول دولت مستقر هم برای «رقابت» و احتمالاً برای «هم‌افزایی» با رئیس دولت حضور پیداکرده است؛ تا همه توان دولت یازدهم برای تداوم چهار سال دیگر بسیج شده باشد؛ اما گویا «تغییرات ملموسی» در برنامه انتخابات دولت یازدهم صورت گرفته است و آنان به‌جای تکاپو برای پاسخ به منتقدان با کارنامه عملکرد خود، خواهان «مدیریت» صحنه رقابت هستند؛ این مدیریت در دو سطح رخ‌داده است که به‌اختصار آن را بیان می‌کنیم.

۱. آغاز مأموریت «پسر خوب» دولت

«جهانگیری پسر خوبی است.» این گزاره واکنش میرسلیم به حضور معاون اول دولت یازدهم در رقابت‌های انتخاباتی است؛ این نامزد انتخابات پیرامون توصیف از ویژگی‌های «یار کمکی» حسن روحانی گفت: «ازاین‌جهت می‌گویم پسر خوبی است، چون درزمانی که در وزارت کشور بودم، وی فرماندار جیرفت بود.»

حال باید به چگونگی دستور مأموریت «پسر خوب» دولت یازدهم در انتخابات بپردازیم؛ اولین بار محمدجواد حق‌شناس از اعضای شورای مرکزی اعتماد ملی به بهانه حضور پرشمار نامزدهای اصولگرایان از تاکتیک «گزینه پوششی» برای «حفاظت» از آرای حسن روحانی سخن گفت و پس از مدتی مشخص شد که ایدهٔ «نامزد پوششی» کنشی پیشگیرانه برای صیانت از سازمان رأی حسن روحانی، از سوی هاشمی رفسنجانی، پدر معنوی دولت طرح‌ریزی شد؛ پس از فقدان کارگردان پروژه‌های سیاسی چندلایه، دامنه مجادلات برای حضور یا عدم حضور گزینه‌های ضربه‌گیر کلیددار پاستور افزایش یافت.

حامیان دولت یازدهم به‌جای تاکتیک نامزد پوششی، عملیات روانی با مؤلفه‌های «اپوزیسیون در قدرت» و «خطابه‌گویی مشکلات» را راهکار خروج از بحران ناکارآمدی می‌دانستند ولی نظرسنجی‌های نهادهای همسو با دولت نشان داد که شرایط حسن روحانی برای پیروزی بسیار سخت است و حسن روحانی در مواجه به فشار گسترده اصلاح‌طلبان برای حضور نامزد پوششی، پیش‌شرط عدم رقابت و همکاری در کارنامه دولت را مطرح ساخت؛ تا از این طریق هرگونه امکان رقابت برای فرد موردنظر سلب شود. از سوی دیگر کار ویژه این «نامزد بی‌خطر» برای «خرید زمان» در مناظره و «تقسیم‌کار» نسبت به انتقاد رقبا است.

۲. تکاپو برای «مهندسی» مناظره‌ها

سرنوشت دو انتخابات ریاست جمهوری اخیر را «مناظره‌ها» مشخص کرده است؛ پیروزی محمود احمدی‌نژاد مرهون صراحت بیان در قبال اقدامات دولت نهم و حسن روحانی مدیون حملات پرخاش‌گرایانه به رقبا بود. اتاق فکر دولت یازدهم با آگاهی از کارنامه «تقریباً هیچ» خویش، تمام تلاش خود را برای «تغییر زمین رقابت» آغاز کرد.

گام اول؛ با «زیر سؤال بردن مشروعیت مناظره» کلید خورد؛ محمود واعظی، وزیر دولت یازدهم و عضو شورای مرکزی حزب اعتدال و توسعه، با توجه به این که دولت یازدهم را دولتی شفافی می‌داند؛ مدعی است که «مناظره‌های ساختگی صداوسیما را قبول نداریم» اما چنین اظهارات اثرگذاری جدی در میان افکار عمومی پیدا نکرد و مسئولیت این پروژه به فردی دیگری سپرده شد و پروژه «کاهش اثرگذاری مناظره‌ها» برای تدبیر فروپاشی سازمان رأی اصلاحات شروع شد.

گام اول با «مناظره‌های ضبطی» رقم خورد؛ مخالفت‌های نامزدهای منتقد دولت یازدهم و فشار افکار عمومی مانع از موفقیت این طرح شد؛ بااین‌وجود رحمانی فضلی پیرامون چرایی مخالفت با مناظره‌های زنده اظهار داشت: «در موضوع مناظره‌های زنده، باید امنیت عمومی را هم لحاظ کنیم. چه چیزی در مناظره زنده وجود دارد که در مناظره ضبط‌شده وجود ندارد؟ از شما می‌خواهم به ما اعتماد کنید.»

چنین واکنشی از سوی وزیر کشور دولت یازدهم انتقاد حامیان دولت را نیز برانگیخت و سایت حامی دولت انتخاب چنین اظهارات را «توجیهات شاذ» تلقی کرد که منجر به «پاس گل» به «ستاد ضد روحانی» شده است؛ اما او فقط «مجری» دستورات بود.

اتاق فکر دولت با توجه به خود فراموش انگاری فاحش حسن روحانی پیرامون وعده صدروزه در آخرین کنفرانس خبری خود؛ گام دوم این پروژه را با «سؤالات پیش طراحی‌شده» برداشتند تا مانع از بیان نکات متناقض از سوی حسن روحانی بشوند؛ حسام‌الدین آشنا در همین راستا اظهار داشت: «ما نمی‌توانیم بدون رضایت آگاهانه مناظره کنندگان سؤال طرح کنیم و باید اول سؤالات را به مناظره کنندگان بدهیم و طرح این سؤال‌ها حق برگزارکنندگان مناظره‌ها نیست. همچنین مجریان مناظره باید به نحوی»[۱] و در گام سوم؛ «بازطراحی معطوف به نقطه‌ضعف» مدنظر اتاق فکر تیم دولت رسید؛ آنان برای کم اثر کردن نقش مناظره‌ها در تصمیم‌گیری مردم؛ با ایجاد فشار چیدمان موضوع مناظره را به نحوی شکل دادند که «موضوع اقتصادی» پاشنه آشیل دولت جناب روحانی و دغدغه اصلی این روزهای مردم است؛ با فاصله زمانی زیادی با روز رأی‌گیری برگزار شود.

به نظر می‌رسد که تیم انتخاباتی دولت یازدهم؛ خود را از پیش «بازنده» در مناظره‌ها می‌داند و برای همین در حال ایجاد «جنگ روانی» برای «مهندسی» فضای انتخاباتی است؛ اما در حال حاضر با فشار افکار عمومی موفق نشده است و باید مراقب اقدامات آتی آنان بود.