به گزارش مشرق،  سیدعباس حسینی در یادداشت روزنامه جوان نوشت:

در حالی که تلاش‌ها برای گفت‌وگوهای صلح با حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار در طول دو دهه گذشته در افغانستان جریان داشته، اما پس از ناکامی‌های حکومت حامد کرزی، رئیس‌جمهور پیشین در این مورد، سرانجام حکومت وحدت ملی به رهبری محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهوری و عبدالله عبدالله، رئیس اجراییه توانست با این حزب و نمایندگان گلبدین حکمتیار به توافق صلح برسد.

در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۵ و پس از چند ماه مذاکره، یک توافق اولیه صلح میان نماینده ویژه حکمتیار و رئیس فقید شورای عالی صلح به امضا رسید. پس از آن، در هشتم مهر ۱۳۹۵، توافقنامه نهایی صلح میان حزب اسلامی و حکومت افغانستان امضا و گلبدین حکمتیار از طریق ویدئو کنفرانس در یک نشست ویژه در ارگ ریاست جمهوری افغانستان ظاهر شد و پس از امضای اشرف غنی، نسخه‌ای از توافقنامه صلح را امضا کرد.

به این ترتیب، پرونده مخالفت‌ها و ستیز گلبدین حکمتیار و بخشی از هواداران او با حکومت افغانستان بسته شد. در طول سال‌های پس از سقوط طالبان، نیروهای وابسته به گلبدین حکمتیار، بخش ناچیزی از مخالفت‌های مسلحانه را در برابر دولت و عمدتاً در مناطقی که به صورت سنتی حکمتیار جایگاه قومی و مردمی داشت، تشکیل می‌دادند، به عنوان مثال در استان‌های بغلان، لغمان و کاپیسا.

هرچند باید گفت که در طول سال‌های پس از حکومت طالبان، نیروهای وابسته به حزب اسلامی، بخشی اساسی از بدنه کابینه حکومت‌های افغانستان، به خصوص حکومت‌‌های حامد کرزی، رئیس‌جمهور پیشین را تشکیل می‌دادند. عبدالهادی ارغندیوال، وزیر پیشین اقتصاد در دولت حامد کرزی، شخصی است که حزبی را با نام حزب اسلامی و به صورت رسمی در وزارت عدلیه(دادگستری) افغانستان ثبت کرده است.

با ایجاد این حزب، بسیاری از چهره‌های کلیدی و میانه‌رو وابسته به گلبدین حکمتیار که دست از جنگ کشیده بودند، گردهم آمده و در شرایطی که حکمتیار به مبارزه مسلحانه خود علیه دولت ادامه می‌داد، این چهره‌ها بخشی اساسی از بدنه دولت را تشکیل دادند، به همین خاطر از همان ابتدا، تحلیل‌ها این بود که آمدن گلبدین حکمتیار، تأثیر چندانی در وضعیت جنگی افغانستان و مسئله صلح نخواهد داشت.

به هر حال، با نهایی شدن مواد اساسی توافقنامه صلح حکومت افغانستان با گلبدین حکمتیار، به خصوص خروج نام او از لیست سیاه شورای امنیت سازمان ملل و برنامه آزادی زندانیان از زندان‌های افغانستان، گلبدین حکمتیار پس از ۲۱ سال و در یک فضای خاموش رسانه‌ای، وارد استان لغمان در شرق افغانستان شد.

دفتر رسانه‌های استان لغمان، ششم اردیبهشت ۱۳۹۶ اعلام کرد که حکمتیار شش اردیبهشت به این استان رسید. با توجه به هم‌مرز بودن استان‌های شرقی افغانستان با پاکستان، به نظر می‌رسد او از پاکستان وارد افغانستان شده باشد و برخی منتقدان، مسئله پیوستن حکمتیار به روند صلح را طرحی از سوی پاکستان خطاب می‌کنند.

پس از چند روز حضور در لغمان، حکمتیار به استان شرقی ننگرهار و شهر جلال‌آباد رفت و دو بار در بین دهها تن از هواداران و مقام‌های مرکزی و محلی حکومت افغانستان سخنرانی کرد. قرار بود حکمتیار هشتم اردیبهشت و همزمان با سالروز پیروزی جهاد مردم افغانستان علیه حاکمیت کمونیستی و تجاوز اتحاد جماهیر شوروی، در یک مراسم ویژه در ارگ ریاست جمهوری در کابل حاضر شود، اما تاکنون بنابر آزادنشدن زندانیان مربوط به این حزب، تاریخ دقیق حضور او در کابل مشخص نیست.

با ورود گلبدین حکمتیار به افغانستان و عملی شدن توافق صلح حکومت با او چند نکته دیگر حائز اهمیت است:

۱ـ عملی شدن توافقنامه صلح با گلبدین حکمتیار و آتش بسی که میان دو طرف به میان آمده، یک گام سازنده اما نه در یک سطح بزرگ، در محور تأمین صلح در افغانستان به حساب می‌رود اما روابط او با طالبان در طول سال‌های گذشته به گونه‌ای نبوده که بتواند طالبان را برای پیوستن به روند صلح ترغیب کند.

۲ـ با آمدن حکمتیار به افغانستان، فضای سیاسی در این کشور متشنج‌تر شده و برخی جریان‌های سیاسی چندان خشنود به نظر نمی‌رسند. در مراسم‌های مختلفی که به مناسبت سالروز پیروزی جهاد مردم افغانستان برگزار شد، رهبران جهادی، به خصوص عبدالرب رسول سیاف، هیچ اشاره‌ای به حکمتیار نکردند.

۳ـ با توجه به نقشی که حکمتیار در طول جنگ‌های داخلی تا قبل از روی کار آمدن طالبان، به خصوص در تخریب بخش‌هایی از کابل داشته واکنش‌های منفی نیز در برابر او، از سوی مردم کابل و نهادهای حقوق بشری زیاد بوده است. مردم کابل و نهادهای مدافع حقوق بشری می‌گویند که تاریخ تلخ گذشته را از یاد نبرده‌اند. رسانه‌ها نیز واکنش‌های منفی به صحبت‌های حکمتیار نشان داده‌اند.

۴ـ به دلیل فشارهای امریکا، اروپا و همچنین نهادهای حقوق بشری، اجرای کامل توافق صلح با حکمتیار هنوز با برخی چالش‌ها مواجه است و به نظر می‌رسد حکومت افغانستان توانایی لازم را ندارد. قرار بود ۱۱ اردیبهشت ۷۰ زندانی حزب اسلامی آزاد شوند اما در واپسین لحظات، نام ۱۳ زندانی کلیدی در نتیجه آنچه فشارهای امریکا و کمیسیون حقوق بشر خوانده می‌شود، از فهرست حذف شد و حزب اسلامی نیز ۵۵ زندانی دیگر را تسلیم نشد.