به گزارش مشرق، 10 دی‌ماه سال 93 یادداشت تفاهم توسعه همکاری‌های ایران و عراق در حوزه حمل و نقل بین عباس آخوندی و وزیر حمل و نقل عراق امضا شد. مطابق یکی از بندهای این تفاهمنامه لایروبی اروند برای افزایش ظرفیت تردد کشتی ها با ظرفیت 12 هزار تن باید اجرایی می شد.

آخوندی در مزاسم امضا این تفاهمنامه گفته بود: مذاکرات مثمر ثمر در 5 حوزه راه، خطوط ریلی، حمل و نقل جاده‌ای،  خطوط هوایی و آبراهه اروند با طرف عراقی داشتیم، ضمن این که در بحث صدور خدمات فنی مهندسی نیز مذاکرات خوبی صورت گرفت.

وی با بیان این که پل 700متری در مسیر ریلی شلمچه به بصره وجود دارد که باید احداث شود، گفت: این پل توسط ایران ساخته می‌شود، درخواست کردیم این پل به‌گونه‌ای ساخته شود که امکان عبور کشتی‌ها از زیر آن وجود داشته باشد. برای این کار نیازمند اعمال تغییراتی در طراحی پل هستیم که این کار نیز باعث افزایش هزینه‌های اجرای این پل می‌شود که طرف عراقی پذیرفت هزینه اضافه را پرداخت کند.

وی تأکید کرد: تصمیم گرفته‌ایم مقدمات اجرایی لایروبی اروند را طی دو هفته آینده اجرایی کنیم که در این صورت کشتی‌هایی با ظرفیت حدود 12هزار تن می‌توانند در اروندرود تردد کنند، در حال حاضر کشتی‌هایی با ظرفیت کمتر از 5هزار تن در اروند تردد می‌کنند.

*لایروبی اروند پس از توافق سیاسی با عراقی ها

آبان ماه سال بعد (سال 94) مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی با اعلام این که خروج مغروقه‌های اروند در آبهای سرزمینی ایران حدود 300 میلیارد تومان هزینه دارد از برگزاری مناقصه بین‌المللی برای خروج 42 مغروقه خبر داده و گفته بود:  پس از توافقات سیاسی با عراقی‌ها به بحث لایروبی اروند وارد می‌شویم.

سعیدنژاد با اشاره به خروج مغروقه‌ها در اروند، افزود:‌ در خصوص خارج سازی مغروقه ها در خاک سرزمینی ایران مشکلی نداریم، این کار در گذشته انجام شده و تعداد خیلی زیادی مغروقه از اروند خارج شده است.

فروردین 94 معاون وقت دریایی سازمان بنادر  از رایزنی با عراقی‌ها برای خروج شناورهای مغروق منطقه مشترک اروند خبر داد.

هادی حق‌شناس  در این باره گفته بود: سال گذشته یکی دو سفر در این رابطه از طرف مسئولان وزارت راه و شهرسازی کشورمان به عراق و بالعکس انجام شد که امیدواریم امسال به تفاهم درباره خروج شناورهای مغروق در منطقه مشترک برسیم.

وی با بیان این‌که الان شناورهایی با آبخور 5 تا 7 متر می‌توانند در آبراه اروند تردد کنند، یادآور شد: این در حالی است که در زمان جنگ شناورها با آبخور بیش از 10 متر در اروند تردد می‌کردند که پس از خروج شناورهای مغروق و لایروبی این آبراه ظرفیت تردد کشتی‌ها با آبخور بیش از 10 متر ایجاد می‌شود.

در ادامه وزیر راه و شهرسازی در تیرماه همان سال پس از سفر یک روزه به عراق از مذاکرات انجام شده با مسئولان این کشور برای تسریع روند لایروبی اروند خبر داده و گفته بود: گروه‌های فنی و پیمانکاری ایران برای لایروبی اروند آماده اند و مقرر شده به محض این‌که توافق برای لایروبی اروند در سطح سیاسی صورت گرفت بلافاصله تمام گروه‌های پیمانکاری ایرانی، عملیات اجرایی لایروبی را  آغاز کنند.

آخوندی تاکید کرد: عملیات لایروبی اروند به زودی آغاز می شود که با پاکسازی اروندرود تحول اقتصادی در آبادان و خرمشهر روی می‌دهد.

*پیشنهاد احیای دفتر مشترک با عراق برای لایروبی اروند

مدیرکل بندر و دریانوردی خرمشهر خردادماه سال گذشته از پیشنهاد احیای دفتر مشترک به عراقی ها برای لایروبی اروند خبر داده و گفته بود: برای لایروبی اروند به حدود 210 میلیون یورو اعتبار نیاز است که باید عراقی ها نیمی از آن را تامین کنند.

عادل دریس با یادآوری این که تا قبل از معاهده 1975 همه شناورها با پرچم عراق و پایلوت عراقی به ایران تردد می کردند اما پس از این معاهده شناورها با پرچم و پایلوت ایرانی به سمت ساحل کشورمان تردد می کنند، اظهار کرد: دولت دو استراتژی کلان را برای بازسازی خرمشهر در نظر گرفت، بر این اساس با توجه به این که خرمشهر دروازه روزی مردم است، کار بازسازی در دستور کار قرار گرفت.

وی با بیان این که در این راستا از سال 1372 عمده ساختمان ها بازسازی شد، افزود: به دلیل جنگ تحمیلی همه زیرساخت ها عمدتا از بین رفته بود، کشنده ها، دیوار پیرامونی، اسکله ها و منازل مسکونی نیز از بین رفته بود.

وی با یادآوری این که سازمان بنادر از سال 72 هر سال اعتبار خوبی را در راستای استراتژی اول یعنی بازسازی تخصیص داده است، اظهار کرد: امسال 40 میلیارد تومان پروژه در بندر خرمشهر در حال اجراست که بازسازی اسکله های 10 تا 13 بندر خرمشهر، بهسازی پسکرانه اسکله های 2 تا 7 با اعتبار 96 میلیارد ریال،  سیستم اعلان حریق، زمینی کردن شبکه برق، تعمیر تجهیزات و سیستم فیزیکی فیبر نوری از جمله این طرحهاست.

وی با تاکید بر این که کار بازسازی بندر خرمشهر علی رغم نبود درآمدهای کلان انجام شده است، افزود: علاوه بر این، پاکسازی آبراه شامل مغروقه ها و لایروبی در دستور کار قرار گرفت. فرآیند انجام هر کاری در این رابطه باید با هماهنگی بین دفتر مشترک ایران و عراق اجرایی می شد که برای این منظور کمیته حقوقی اروند در وزارت امور خارجه تشکیل شد، این کمیته تشخیص می دهد هر اقدامی که قرار است انجام شود  معاهده 1975 الجزایر را نقض نکند. 

مدیر کل بندر خرمشهر در پاسخ به پرسشی درخصوص نحوه تامین منابع مالی برای لایروبی اروند، گفت: حدود 210 میلیون یورو برای لایروبی نیاز است که شامل 7 نقطه اصلی است. برای لایروبی اروند باید طرف عراقی حتما مشارکت کند، اگر آنها نیایند نمی توانیم لایروبی را انجام دهیم چون شاید آنها مدعی شوند.

دریس با تاکید بر این که لایروبی از طریق کمیته حقوقی اروند پیگیری می شود، افزود: فاز اول پاکسازی اروند، بحث شناورسازی است و اگر این کار انجام نشود، لایروبی با مشکل انجام می شود.

وی با بیان این که برای شناورسازی 39 مغروقه 28 ماه زمان نیاز است در پاسخ به پرسش دیگر مبنی بر هماهنگی با عراقی ها برای لایروبی اروند، اظهار کرد: هر سه ماه یک جلسه برای لایروبی اروند با عراقی ها برگزار می شود و به شدت این موضوع از طرف ما دنبال می شود اما این اولویت اول عراقی ها نیست. برای لایروبی اروند ابتدا باید در قالب معاهده 1975 الجزایر دفتر CBC (دفتر مشترک هماهنگی بین ایران و عراق) احیا شود و این دفتر تصمیم بگیرد که دو طرف در رابطه با لایروبی اروند چه اقداماتی انجام شود.

*خواهش آخوندی برای لایروبی اروند

یکسال پس از اظهارات مدیرکل بندر خرمشهر وزیر راه و شهرسازی در دیدار با با فنجان‌الحمامی وزیر حمل‌ونقل عراق  بر راه اندازی دفتر مشترک هماهنگی بین ایران و عراق( cbc) برای پیگیری مغروقه‌ها و لایروبی اروندرود خبر داد

آخوندی افزود: در ایران کار نجات مغروقه‌ها شروع و بیشتر آن‌ها از بخش ایران خارج شده است اما مسئله لایروبی رود اروند به قوت خود باقی است که طرف عراقی در صورت اعتقاد به این مسئله باید برای شروع فعالیت دفتر مشترک هماهنگی بین ایران و عراق cbc اقدامات عاجلی را در دستور کار قرار دهد.

وی با اشاره به پیگیری‌های ایران برای رفع مسئله لایروبی اروندرود تصریح کرد: علی‌رغم درخواست ایران برای تشکیل جلسه با وزارت دفاع عراق در این خصوص، متأسفانه این جلسه تشکیل نشد؛ اما باید توجه داشت که ضمن عدم مخالفت ایران با مباحث موردنظر عراق باید با یکدیگر راهکار آن را پیدا کنیم.باید با مواردی همچون ارزیابی اقتصادی و امکان‌پذیری را مورد بررسی قرار دهیم تا به نتیجه موردنظر دستیابیم. درهرصورت ایران در زمینه همکاری نسبت به عراق علاقه بیشتری نشان داده است و به همین خاطر یکی از گلایه‌های ما از عراق عدم توافق در قبال چنین مسائلی است.

وزیر حمل‌ونقل عراق در پاسخ به اظهارات آخوندی، عراق و ایران را اعضای یک خانواده خواند و گفت: ما با زبان فارسی با بندر خرمشهر ارتباط برقرار می‌کنیم، عراق مخالف وضع موجود است و علی‌رغم اینکه رودخانه منحرف‌شده است برخی این تغییرات پیش‌آمده را حق طبیعی می‌دانند.

وی نسبت به امضای توافق بین دو وزارتخانه برای مسئله لایروبی ابراز تمایل کرد و شرط توافق برای لایروبی اروند را راه‌اندازی راه‌آهن به لاذقیه -توسط ایران- اعلام کرد.

در این جلسه وزیر راه از طرف عراقی خواهش کرد موضوع لایروبی اروند توسط همتای عراقی اش در هیئت وزیران دولت عراق مطرح شود.

حدود یک هفته از اظهارات جدید عباس آخوندی در حضور وزیر حمل ونقل عراق و 27 ماه از وعده دو هفته ای برای آغاز لایروبی اروند می گذرد، اما تاکنون وزیر پُر حاشیه دولت یازدهم نتوانسته موانع لایروبی اروند را از سر راه بردارد. به تازگی مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی نیز لایروبی اروند را در گرو توافق با عراقی ها اعلام کردهاست .این گونه به نظر می رسد مسئولان دولت یازدهم از حل مشکل لایروبی اروند رود ناتوان هستند و با ادامه روند کنونی نمی توان امیدی به اجرایی شدن این موضوع داشت، حتی در دولت دوازدهم.