به گزارش مشرق، در صد سال گذشته کردهای عراق همواره برای رسیدن استقلال چه به صورت سیاسی و چه به صورت نظامی سعی کرده‌اند با دولت مرکزی روبه‌رو شوند و به خواسته خود برسند که هر بار دو طرف موفق به تصمیمی دوجانبه نشدند تا آنکه سال 2003 با آمدن آمریکا و سرنگونی رژیم بعث، کردها به کمک فضای ایجاد‌شده موفق شدند به صورت رسمی و قانونی تبدیل به حکومت محلی خودمختاری در عراق فدرال شوند.

اما از سال 2003 کردها در سطح دیپلماسی داخلی و خارجی تبدیل به پدیده منطقه شدند؛ به نحوی که اکثر کنسولگری‌های کشورهای بزرگ و مهم جهان در اربیل پایتخت اقلیم کردستان بازگشایی شد و این ‌شهر از لحاظ سیاسی شانه‌به‌‎شانه بغداد، تبدیل به دومین مرکز مهم سیاسی عراق شد.

اما با وجود این، باز هم کردها و دولت مرکزی نتوانستند مسائل و مشکلات مابین‌ خود را حل کنند و امروز نوعی افتراق سیاسی در عراق مشهود است که ورود داعش به این کشور هم‌ منجر به گسست بیشتر دو طرف شده؛ به نحوی که کردها بیشتر از گذشته موضوع استقلال را دنبال می‌کنند. اما در چند روز گذشته، کردها برای استقلال گامی جدی برداشتند و «مسعود بارزانی»، رئیس اقلیم کردستان عراق به همراه چند حزب سیاسی در اقلیم کردستان اعلام کردند، روز ٢٥ سپتامبر 2017،  برابر با 3 مهر 1396 رفراندوم استقلال اقلیم کردستان برگزار می‌شود.

شوک به عراق با برگزاری همه پرسی در کردستان

موضوع برگزاری همه پرسی استقلال شوک بزرگی به عراق وارد خواهد کرد و این هدفی است که آمریکا مدنظر دارند. زیرا اولین مساله در اجرای این طرح تعیین وضعیت کرکوک خواهد بود که اربیل پس از خارج شدن داعش از این منطقه به دنبال الحاق آن به منطقه کردستان است.

از سوی دیگر اختلاف بر سر میدان‌های نفتی و خط لوله بندر جیهان ترکیه به دریای مدیترانه، مشکلات مربوط به آب دریاچه‌ها و رودخانه‌های مشترک و همچنین وضعیت اقلیت‌های قومی و مذهبی عراق را درگیر یک چالش طولانی و عمیق می‌کند.

بهم ریختگی سیاسی فرصتی برای آمریکا است تا حضور نظامی خود را با استفاده از ضعف بغداد قانونمند سازد. از این رو در ماه‌های گذشته شاهد هستیم که واشنگتن تحرکات نظامی‌اش را در برخی مناطق عراق گسترش داده و از شدت یافتن عملیات علیه داعش به بهانه‌های مختلف جلوگیری می‌کند. ضمن آنکه ایجاد بحران مذکور، آمریکا  را نسبت به امکان مدیریت سیاسی تحولات عراق امیدوار می‌سازد.

بر این اساس مسعود بارزانی با این امید که طرح برگزاری رفراندم بازی دو سر برد برای او خواهد بود، مجدداً آن را به صورت جدی دنبال می‌کند. بارزانی از سال 2005 در قدرت است و ادامه حکومت او از سال 2013 تنها پس از رایزنی‌های گسترده میان احزاب و به عنوان یک دوره اضطراری مورد قبول واقع شد.

لذا وجود هرگونه تهدید و یا طرح‌های بزرگی مانند همه پرسی می‌تواند توجه گروه‌ها و مردم کردستان را از بحث اصلی دور کند. در این شرایط وجود یک چهره با تجربه برای روزهای چانه زنی با بغداد تداوم حکومت بارزانی را توجیه خواهد کرد.

اما واقعیت امر آن است که در میان احزاب کردستان نیز بر سر بحث همه پرسی اختلاف است. از جمله آنکه در داخل حزب گوران (تغییر) در خصوص زمان و شرایط تفاوت دیدگاه با بارزانی وجود دارد. ضمن آنکه آنها بر این باورند موضوع مذکور تاکتیک فرار رو به جلو بارزانی محسوب می‌شود و این امری نیست که احزاب و مردم اقلیم به راحتی از کنارش عبور کنند. اهمیت این مساله زمانی روشن‌تر می‌شود که تاکتیک بارزانی به برخورد جدی ترکیه و ایران با اربیل منجر شود.

مواضع و مخالفت های بین المللی 

جمهوری اسلامی ایران بارها از مراجع رسمی دیپلماتیک اعلام کرده که با هرگونه تجزیه طلبی عراق مخالف است و از تمامیت ارضی این کشور حمایت می‌کند. رویکرد کشورمان در کمک به بغداد برای مبارزه با تروریسم در دو سال گذشته نیز موید این مطلب است.

ترکیه هم به دلیل احساس خطر از سوی کردهای همجوار کردستان عراق، با سیاست‌های تجزیه طلبانه اربیل مخالفت جدی دارد. از همین رو در اواسط فروردین سال جاری به دنبال افراشته شدن پرچم کردستان در استان کرکوک، رجب طیب اردوغان ضمن درخواست برای پایین آوردن این پرچم هشدار داد، خودداری از انجام این کار به روابط کردها با ترکیه لطمه وارد خواهد کرد.

در حالی که بارزانی بر جلب حمایت ایالات متحده برای برگزاری رفراندوم در سال 2016 حساب ویژه باز کرده بود  در مارس 2016 مارک تونر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در دولت اوباما در پاسخ به اظهارات بارزانی گفت: "ما از اقلیم کردی به عنوان بخشی از عراق حمایت می کنیم". اما با روی کار آمدن دولت ترامپ همانطور که انتظار می رفت برخورد کاخ سفید با بلندپروازی بارزانی از این هم سردتر بود.

مایک پنس معاون رئیس جمهور آمریکا در دیدار با مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق که در حاشیه نشست امنیتی مونیخ انجام شد، گفت:  "ما حامی عراقی متحد، فدرالی و دمکرات هستیم". رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا می گوید اروپا با تشکیل یک کشور کردی در خاورمیانه مخالف است.

همچنین فدریکا موگرینی رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مارس 2016 اعلام کرد که این اتحادیه با تشکیل یک کشور کردی در منطقه مخالف است و از ایده جدا شدن کُردها چه در ترکیه، چه در عراق و یا سوریه حمایت نمی کند.

اجازه ندادن سخنرانی به بارزانی در کنفرانس امنیتی مونیخ درواقع نشان از آن دارد که قدرتهای جهانی حاضر نیستند به خاطر منافع اقتصادی خود، دولت های منطقه را از خود ناراضی نمایند. عدم حمایت قدرت های بین المللی در کنار مخالفت قدرت های منطقه ای این ایده را با چالش اساسی مواجه ساخته است.

تلاش بارزانی برای کسب منافع بیشتر

بر این اساس شرایط فعلی چشم انداز امیدبخشی برای حل بحران‌های سیاسی و اقتصادی اقلیم کردستان ارائه نمی کند، حتی امکان تقسیم اقلیم کردستان میان جریان های سیاسی مخالف وجود دارد و این احتمال مطرح نیز اخیرا شده است. نخستین‌بار هوال ابوبکر، رئیس انجمن استانداری سلیمانیه، از فهرست حزب تغییر، به این احتمال اشاره کرد. او خطاب به ریاست حکومت گفت "کاری نکنید مجبور به اجرای سیستم دو اداره‌ای شویم". در مارس 2016 اتحادیه میهنی از اعزام هیئتی به ترکیه برای انجام مذاکرات صادرات گاز به طور مستقل به ترکیه خبر داد که واکنش شدید بارزانی را در پی داشت. رویکردی که احتمال بازگشت به دوران جنگ و رویاروی نظامی اربیل- سلیمانیه را بار دیگر ممکن خواهد ساخت.

به طور کلی می توان چنین برداشت کرد که طرح موضوع برگزاری رفراندوم از سوی مسعود بارزانی، در شرایطی که بحرانهایی که اقلیم کردستان با آنها روبه رو هستند بر قوت خود باقی مانده اند و موانع منطقه ای و بین المللی نیز رفع نشده اند، عموماٌ جنبه تبلیغاتی دارد و مسعود بارزانی هر از چند گاهی با کوبیدن بر طبل استقلال طلبی درصدد است تا افکار عمومی اقلیم کردستان را از مشکلات اقلیم منحرف کند و همزمان امتیازاتی از دولت مرکزی عراق کسب کند.

خانه ملت در گفتگو با اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی به بررسی " اقدامات اقلیم کردستان عراق برای برگزاری رفراندوم استقلال این اقلیم" پرداخته است.

حسن بیگی :

 عراق یکپارچه ضامن مناقع همه مردم و اقوام این کشور است/اقلیم کردستان بیشترین ضرر را از جدایی از حکومت مرکزی عراق خواهد دید

ابوالفضل حسن بیگی در گفتگو با خبرگزاری خانه ملت "پیرامون اقدامات اقلیم کردستان عراق برای برگزاری رفراندوم استقلال این اقلیم"، اظهار داشت: آمریکا نزدیک به 3 دهه است که در صدد تخریب و تجزیه در بین کشورهای منطقه و قدرت های اسلامی است تا بدین وسیله آنهان را تضعیف کند و به واسطه آن رژیم صهیونیستی را تقویت و یاری نماید.

وی با بیان اینکه آنها تلاش می کنند که کشورهای کوچک را بواسطه خرد کردن کشورهای بزرگ بوجود آورند تا براحتی بر آنها تسلط یابند، تصریح کرد: همه کشورهای قدرتمند همسایه مخالف این تجزیه و اعمال نفوذ دیگر کشورهای خارج از منطقه در امور داخلی عراق هستند ، چرا که این اقدام باعث برهم خوردن امنیت و ثبات منطقه خواهد شد.

نماینده مردم دامغان در مجلس شورای اسلامی با تاکید براینکه باید تمامیت ارضی عراق برای تامین امنیت منطقه و دیگر کشورها حفظ شود، گفت: مسئولان اقلیم کردستان مطمئن باشند که اولین نقطه ای که دچار ضرر و زیان می‌شود اهالی و مردم این منطقه خواهند بود ، چرا که این اقلیم جزی از خاک عراق است و باید قوانین و مقررات حاکمیت مرکزی را به رسمیت بشناسد و موارد اختلاف را در چارچوب های قانونی پیگیری کند.

وی با بیان اینکه عراق یکپارچه، باثبات و دموکراتیک ضامن منافع همه مردم این کشور از تمام اقوام و مذاهب آن خواهد بود، افزود: کردستان عراق باید این مفهوم را مجددا بررسی کند که در جریان وجود داعش اگر مردم و جیش الشعبی حضور نداشتند،  این منطقه اکنون شاهد حضور نیروهای داعشی بود، پس نباید خود را از مردم و حاکمیت عراق دور کند.

حسن بیگی با تاکید بر اینکه باید تمامیت ارضی عراق به طور کامل حفظ شود،گفت: نباید برخی آرامش و وفاق در عراق را فدای خودخواهی خود کنند،‌ برای اینکه مردم این کشور باید آرامش و ثبات را شاهد باشند.

عضو هیات رئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با بیان اینکه این طرح آمریکا بیش از 30 تا 40 سال است که طراحی شده ولی نتوانسته به موفقیت برسد، بیان داشت: آمریکاهی ها در تلاش هستند که بتوانند با این روند به کشورهای منطقه صدمه بزنند و ارامش و ثبات را از منطقه بگیرند.

نقوی حسینی مطرح کرد:

 طراحی بدخواهان برای تداوم بی‌ثباتی‌ها در عراق/ برگزاری رفراندوم استقلال اقلیم کردستان تلاش برای برهم زدن امنیت منطقه است

سید حسین نقوی حسینی در گفتگو با خبرگزاری خانه ملت "پیرامون اقدامات اقلیم کردستان عراق برای برگزاری رفراندوم استقلال این اقلیم"، گفت: طی سالهای اخیر حزب حاکم در اقلیم کردستان عراق به طور جدی مساله برگزاری همه پرسی استقلال را مطرح کرده، این در حالی است که بخش اعظم تمرکز سیاسی-امنیتی بغداد در ماه‌های اخیر بر عقب راندن داعش متمرکز بوده و طرح همه پرسی در آستانه انتخابات شورای استانی و پارلمانی، می‌تواند عراق را وارد یک چالش عمده جدید کند.

وی با بیان اینکه بدون شک تلاش برای انجام این اقدام از جمله نقش های شومی است که قدرتهای سلطه گر به دنبال اجرای آن در منطقه هستند، اظهار کرد: با توجه به اوضاع عراق، سالهاست که برخی کشورها به دنبال برهم زدن آرامش و از هم گسیختگی این کشور هستند تا مناقشه جدیدی را در منطقه بوجود آورند.

نقوی حسینی با ابراز تاسف از اینکه برخی گروه ها و افراد در داخل عراق و اقلیم کردستان با بی اطلاعی با این تصمیم همراهی می کنند، تصریح کرد: تلاش برای برگزاری رفراندوم استقلال در اقلیم کردستان عراق  مطمئنا برای نفوذ در منطقه و بر هم زدن آرامش و امنیت دیگر کشورها می باشد، چرا که دشمنان مردم مسلمان از هیچ کوششی برای تنش کوتاهی نمی کنند.

وی با تاکید بر اینکه موضع اصولی و روشن جمهوری اسلامی ایران، حمایت از تمامیت ارضی و یکپارچه عراق است،‌افزود: ایران استرانژی ثابتی در این امر دارد و مخالف برهم خوردن موازنه در منطقه و تجزیه کشورهای همسایه می باشد.

نماینده مردم ورامین با بیان اینکه طراحی بدخواهان برای تداوم بی‌ثباتی‌ها در عراق صرفا به ایجاد مشکلات جدید در این کشور خواهد انجامید،‌تصریح کرد: بک قدرت سلطه گر به دنبال نفوذ در منطقه از هر طریقی است،‌اما مسئولان این اقلیم باید آگاه باشند که خارج از قوانین و قواعد بین المللی نباید یک اقدام خودسرانه انجام دهند ، چرا که برخی مشکلاتی را بوجود می آورد و منطقه را برهم می زند.

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با اشاره به اینکه مطمئنا این اقدام باعث برهم خوردن امنیت در منطقه خواهد شد، چرا که قدرت های استکباری به دنبال چیره شدن بر دیگر کشورها می باشد،‌ بیان داشت: بدون شک تجزیه و برهم خوردن شرایط فعلی در عراق باعث بر هم خوردن تعادل امنیت در منطقه خواهد شد.

شوشتری:

مولفه های اقلیم کردستان به جغرافیای سیاسی عراق نزدیک تر است/ تجزیه در عراق باعث تداوم بی ثباتی در این کشور و منطقه خواهد شد

هادی شوشتری در گفتگو با خبرگزاری خانه ملت "پیرامون اقدامات اقلیم کردستان عراق برای برگزاری رفراندوم استقلال این اقلیم"، گفت: دکترین جغرافیای سیاسی تاکید دارد که به جای اینکه برخی مناطق به دنبال تجزیه و کوچک سازی قدم بردارند بهتر است که به منافع کلان و دراز مدت نگاه داشته باشند و به سمت همگرایی پیش بروند .

وی با بیان اینکه در دنیای امروز بر خلاف گذشته ها اگر واحدهای سیاسی با هم ترکیب شوند و با واحدهای دیگر سیاسی همکاری داشته باشند، مطمئنا نتایج بهتر و موثر تری خواهند داشت، اظهار داشت: واحدهای سیاسی باید در مدار همگرایی قرار گرفته تا منافع همه جانبه آنها بهتر و بیشتر تامین گردد.

شوشتری با تاکید بر اینکه تلاش مسئولان اقلیم کردستان برای برگزاری رفراندم استقلال بی ثمر است و عملکرد آنها با دکترین راهبردی وحدت همخوانی ندارد، افزود: منافع این اقلیم این است که در وضع موجود ادامه حیات داده و از تجزیه و انشقاق جلوگیری نمایند.

نماینده مردم قوچان با بیان اینکه بهتر است که اقلیم کردستان در چارچوب جغرافیای سیاسی عراق باقی بمانند، چرا که مولفه های آنها به این کشور نزدیک تر است، تصریح کرد: باید تمامیت ارضی عراق حفظ شود و از هر گونه تجزیه و مشکل خودداری گردد. نباید اقداماتی خلاف از قوانین بین المللی و قانون اساسی این کشور توسط اقلیم کردستان صورت بگیرد.

وی تاکید کرد: مطمئنا تجزیه و بروز اختلاف در عراق باعث تداوم بی ثباتی در این کشور و منطقه خواهد شد، چرا که نباید اقداماتی که باعث تشدید مشکلات و باعث جلوگیری از حل شدن این مسائل می شود  جلوگیری کرد.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با تاکید بر اینکه بدون شک عراق یکپارچه و با ثبات ضامن منافع همه کشورهای منطقه و مردم این کشور است، گفت: برگزاری رفراندوم استقلال به نفع عراق و به خصوص اقلیم کردستان عراق نخواهد بودو به عدم ثبات در منطقه منجر خواهد شد.