به گزارش مشرق، آیت‌الله مکارم شیرازی در تفسیر نمونه در ذیل آیه 185 سوره مبارکه «آل‌عمران» به امتحان الهی و راهکارهای مقابله با ناسزای دشمنان اسلام پرداخته است که در ادامه متن آن را می‌خوانیم؛

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِیمِ

«لَتُبْلَوُنَّ فِی أَمْوَالِکُمْ وَأَنفُسِکُمْ وَلَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ مِن قَبْلِکُمْ وَمِنَ الَّذِینَ أَشْرَکُوا أَذًی کَثِیرًا ۚ وَإِن تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ ذَٰلِکَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ؛ به یقین (همه شما) در اموال و جانهای خود، آزمایش می شوید! و از کسانی که پیش از شما به آنها کتاب آسمانی داده شده و از مشرکان، سخنان آزاردهنده فراوان خواهید شنید. و اگر استقامت کنید و تقوا پیشه سازید، (شایسته تر است; زیرا) این (استقامت و تقوا) از کارهای مهمّ است». (آ‌عمران/ 186)

با توجه به آنچه در شأن نزول آمد، مسلمانان به هنگام مهاجرت به «مدینه» سخت از سوی دشمنان تحت فشار، و مورد انواع آزارها قرار می‌گرفتند، آیه فوق آنها را دعوت به استقامت می‌کند و از آینده درخشانی که در انتظار آنها است، اجمالاً خبر می‌دهد.

نخست می‌فرماید: «شما در جان و مالتان، مورد آزمایش قرار خواهید گرفت» (لَتُبْلَوُنَّ فی أَمْوالِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ).

اصولاً این جهان صحنه آزمایش است، که به ناگزیر باید خود را آماده مقابله با حوادث و رویدادهای سخت و ناگوار کنید، و این در حقیقت هشدار و آماده باشی است به همه مسلمانان که گمان نکنند، حوادث سخت زندگی آنها، پایان یافته و یا مثلاً با کشته شدن «کعب بن اشرف»، شاعر بد زبان پرخاشگر و آشوب طلب، دیگر ناراحتی و زخم زبان از دشمن نخواهند دید.

به همین جهت، در جمله بعد می‌فرماید: «به طور مسلّم در آینده از اهل کتاب (یهود و نصاری) و مشرکان سخنان ناراحت کننده فراوانی خواهید شنید» (وَ لَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذینَ أُوتُوا الْکِتابَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَ مِنَ الَّذینَ أَشْرَکُوا أَذیً کَثیراً).

مسأله شنیدن سخنان ناسزا از دشمن با این که جزء آزمایش‌هایی است که در آغاز آیه آمده، ولی به خصوص در اینجا به آن تصریح شده، و این به خاطر اهمیت فوق العاده‌ای است که این موضوع، در روح انسان‌های حساس و با شرف دارد، چه این که طبق جمله مشهور: «زخم‌های شمشیر التیام پذیرند اما زخم زبان التیام نمی‌یابد»!

سپس قرآن به وظیفه‌ای که مسلمانان در برابر این گونه حوادث سخت و دردناک دارند، اشاره کرده، می‌فرماید: «اگر استقامت به خرج دهید، شکیبا باشید، و تقوا و پرهیزکاری پیشه کنید، (از کارهایی است که نتیجه آن روشن است و لذا) هر انسان عاقلی باید تصمیم انجام آن را بگیرد» (وَ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا فَإِنَّ ذلِکَ مِنْ عَزْمِ الأُمُورِ).

«عزم» در لغت، به معنی «تصمیم محکم» است و گاهی به هر چیز محکم نیز گفته می‌شود، بنابراین«مِنْ عَزْمِ الأُمُورِ» به معنی کارهای شایسته‌ای است که انسان باید روی آن تصمیم بگیرد یا به معنی هر گونه کار محکم و قابل اطمینانی است.

تقارن «صبر» و «تقوا» در آیه، گویا اشاره به این است که: بعضی افراد در عین استقامت و شکیبایی، زبان به ناشکری و شکایت باز می‌کنند، ولی مؤمنان واقعی صبر و استقامت را همواره با تقوا می‌آمیزند، و از ناشکری و شکایت دورند.