به گزارش مشرق به نقل از روزنامه رای الیوم، «عبدالباری عطوان» سردبیر این روزنامه با اشاره به سفر منطقه ای «رکس تیلرسون» وزیر خارجه آمریکا نوشت: ورود او و پیش از او «بوریس جانسون» همتای انگلیسی اش به بحران کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس یعنی به بن بست رسیدن همه تلاش های میانجیگرانه و اینکه راه حل دیگر فقط به کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس محدود نمی شود.
نسخه جادویی وزیر خارجه آمریکا چیست؟
نمی دانیم وزیر خارجه آمریکا در این مرحله از سفر خود به منطقه که چهار روز طول خواهد کشید، چه نسخه جادویی به همراه دارد و معلوم نیست چرا یک ماه برای این سفر منتظر ماند با اینهمه آنچه از آن مطلع هستیم اینکه دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در به تاخیر افتادن این سفر نقش داشت زیرا او بود که دولت قطر را به حمایت از تروریسم و تامین مالی آن در بالاترین سطوح متهم و در یکی از پیام های توییتری خود بر ضرورت مجازات این کشور تاکید کرد.
تفسیرهای متفاوتی از این تاخیر یک ماهه آمریکا در قبال رسیدگی به بحران دیپلماتیک کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس و موضع گیری های ضد و نقیض در قبال آن بین ریاست جمهوری و وزارت دفاع و خارجه وجود دارد.
چراغ سبز آمریکا به عربستان و متحدانش
یکی از مهم ترین اظهار نظرهای موجود در این خصوص این است که دولت آمریکا به ائتلاف چهارجانبه عربستان و متحدانش چراغ سبز نشان داده تا قطر را ادب کرده و به زانو درآورند و حتی نظام حاکم این کشور را تغییر دهند، اما این کشورها از این فرصت استفاده نکرده و به گزینه نظامی متوسل نشدند زیرا بر این باور بودند که تحریم زمینی، دریایی و هوایی دوحه برای منصرف کردن این کشور از موضع گیری های خود و قبول شروط ۱۳ گانه آنها کافی است، اما در عمل اینطور نبود و قطر تاکنون تسلیم خواسته های آنها نشده است.
اقدام سریع ترکیه و متوقف شدن اقدام نظامی علیه قطر
آنچه ما را به این دیدگاه که در محافل غربی با قدرت مطرح است، سوق می دهد اینکه «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» وزیر خارجه قطر گفت، اقدام سریع ترکیه در اعزام نیروها و تجهیزات نظامی خود به دوحه در جلوگیری از دخالت نظامی که مقدمات آن در حال انجام بود، نقش زیادی داشت.
هیچ یک از طرفین بحران حاضر به کوتاه آمدن نیست
ائتلاف چهارجانبه علیه قطر پس از پایان مهلت داده شده به دوحه، شروط ۱۳ گانه خود را کنار گذاشت و اعلام کرد دیگر این شروط قابل بحث و حتی اجرا نیست چرا که قطر به آن پاسخ منفی داد؛ این یعنی عمر فرضی میانجیگری های کویت رسما به بن پایان رسیده است و این بحران اکنون در لبه پرتگاه تحولاتی قرار گرفته است که بار دیگر رو به شدت بوده و چه بسا اقدامات شدید اقتصادی و حتی نظامی را به دنبال داشته باشد مگر اینکه یکی از دو طرف از شروط خود صرف نظر کند که اکنون هیچ نشانی در این خصوص دیده نمی شود.
در این میان وزیر خارجه قطر بار دیگر تاکید کرد، کشورش خواسته هایی را که مخالف قوانین بین المللی باشد؛ نمی پذیرد و هرگونه شرطی باید از سوی همه طرف های تحریم کننده اجرا شود و شرطی که تنها به قطر محدود باشد، پذیرفته نمی شود.
او با بیان اینکه تعدادی از مردم این کشورها به دست داشتن در تروریسم و حمایت از آن متهم هستند، اظهار داشت آنان نباید به به ما درس دهند و به این ترتیب توپ را به زمین عربستان و امارات انداخت.
احتمال ضعیف میانجیگری انگلیس و آمریکا
اما «انور قرقاش» وزیر مشاور امور خارجه امارات نیز با بیان اینکه تا زمانی که قطر مسیر عقلانیت و پختگی و واقع بینی را طی نکند، تلاش های دیپلماتیک و میانجیگرایانه هرگز موفقیت آمیز نخواهد بود و در واقع با این اظهارات باب هرگونه میانجیگری انگلیس و آمریکا را بست.
به هر حال با این توضیحات و با با در نظر گرفتن اظهارات تحریک آمیز از هر دو طرف بحران، به نظر می رسد شانس موفقیت میانجیگری غربی اگر نه کاملا از بین رفته، محدود است، به این معنی که تلاش های رکس تیلرسون شانس موفقیت بیشتری نسبت به تلاش های «صباح الاحمد» امیر کویت ندارد.
نه قطر و نه محور سعودی از مواضع خود صرف نظر نمی کنند
در این میان اگر قطری ها یا طرف مقابل آنها در صدد صرف نظر کردن از مواضع خود بودند، بدون شک آن را به امیر کویت که کشورهای حاشیه خلیج فارس او را پدر معنوی خانواده خلیج می دانند، اطلاع می دادند.
با توجه به تجربه گذشته و پیگیری سیاست ها و تحرکات اخیر منطقه خلیج فارس می توان پیش بینی کرد یک آتش بس اعلام نشده از سوی محور ضد قطری وجود دارد که شامل خودداری از تشدید موضع گیری در قبال این کشور بوده و شدت بخشیدن به تحریم های اقتصادی، تعلیق عضویت قطر در شورای همکاری، ایجاد پایگاه نظامی نیروهای مصری در بحرین و استقرار نیروهای سپر جزیره را تا زمان پایان یافتن میانجیگری آمریکایی را در بربگیرد که هدف از آن جلوگیری از در تنگنا قرار دادن دولت ترامپ است.
ترامپ به دنبال شکست ماموریت وزیر خارجه نه موفقیت آن
همچنین جای تعجب و یا حتی بعید نیست ترامپ، وزیر خارجه اش را به هدف شکست ماموریت او راهی منطقه کرده است نه موفقیت آن تا به این ترتیب انتقال به مرحله دوم این بحران یا همان تغییر نظام حاکم در قطر توجیه شود؛ مرحله ای که بسیاری از مسئولان قطری ازجمله وزیر خارجه این کشور به آن اشاره داشته و اعلام کردند آماده دفاع از کشورشان و حاکمیتش هستند.
آیا طوفان قاطعیت دوم در راه است؟
در این شرایط باید پرسید آیا اکنون در آرامش قبل از عملیات دوم «طوفان قاطعیت» قرار داریم که این بار برضد یک کشور خلیجی و یکی از بنیان گذاران آن صورت می گیرد؟
باید منتظر ماند تا سفر تیلرسون پایان یابد و برای پاسخ به این سوال به واشنگتن بازگردد.
