سرویس جهان مشرق- گاهی دولت‌های خارجی با فشار بر یک دولت ضعیف‌تر آن را مجبور می‌کنند انتخابات فرمایشی برگزار کند اما همیشه این‌قدر علنی نیست. راه‌هایی برای تقلب وجود دارد که نه تنها نیاز نیست قانونی را نقض کنید بلکه شاید اصلاً دستگاه‌های نظارتی متوجه نشوند شما چه کرده‌اید.

فکر نکنید برای پیداکردن این روش‌ها قدرت‌های خارجی کلی فکر و هزینه خرج کرده‌اند. جالب اینجا است که معمولاً از همان روش‌هایی استفاده می‌کنند که یک حزب و باند سیاسی داخلی بکار می‌گیرد اما توان یک دولت بیش از یک حزب است از این رو از همان روش‌ها به طرز مؤثرتر و گسترده‌تری بهره می‌گیرند. یکی از این توانمندی‌ها، ایمکان فشار به شبکه‌های اجتماعی برای خرید اطلاعات کاربران است. از این اطلاعات برای طراحی تبلیغاتِ مؤثر بر تصمیم شهروندان استفاده می‌شود.

۱- خرید تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی

یک راه خیلی ساده که هم احزاب و هم دولت‌های خارجی می‌توانند از آن بهره بگیرند، این است که در کانال‌های پرطرفدار یا گروه‌های شلوغ اجتماعی تبلیغات مورد نظر خود را منتشر کنند. شما زمانی که در کانال محبوب خود چنین تبلیغی را می‌بینید تصور می‌کنید یکی از هواداران حزب الف از خودش مایه گذاشته و دیدگاه سیاسی‌اش را با شجاعت در میان گذاشته است غافل از اینکه نه یک هموطن بلکه یک دولت خارجی با پرداخت مبلغی توانسته تبلیغ مورد نظر خود را در جایی که به نظرش بیشتر بر شما اثر می‌گذارد برای شما و دوستانتان منتشر کند.

این اتفاق ابتدا در فیس‌بوک و با هدف انقلاب رنگی در اوراسیا رخ داد اما اکنون در همه شبکه‌ها جریان دارد و علیه خود آمریکا نیز بکار گرفته می‌شود. در انتخابات اخیر آمریکا بار دیگر مجله تایم از قثول یک مقام ناشناس، فیس‌بوک را به فروش تبلیغات به مسکو علیه هیلاری متهم کرد و فیس بوک نیز طبق معمول تکذیب کرد.

تبلیغاتی که قرار است در شبکه‌های اجتماعی منتشر شود، لزوماً آشکار نیست. گاهی انتشار یک خبر جعلی علیه یک نامزد یا انتشار یک نقل‌قول از یک مقام اثرگذار یا نامزد انتخاباتی است که واقعیت ندارد.

۲- فعالیت یک ‌لابیگر خارجی

بدیهی است مقامات سیاسی خارجی در هنگام ورود به کشور ثبت می‌شوند و فعالیت‌های آنان معمولاً زیر نظر است اما دست‌کم سه گروه دیگر هستند که می‌توانند در تبلیغات انتخاباتی نقش واسطه‌گری، لابیگری و بازاریابی را انجام دهند بدون اینکه ورود و فعالیت آنان به طور دقیق زیر نظر باشد:‌ نمایندگان تجاری شرکت‌های خارجی؛ پژوهشگران و دانشمندانی که ظاهراً با هدف همکاری یا مطالعه علمی به کشورهای مختلف سفر می‌کنند؛ کارمندان محلی سفارت‌خانه‌ها.

یکی از نمونه‌های متأخر، اتهامی است که ترکیه در مورد استفاده از نفوذ عبدالله گولن به واشنگتن وارد کرد. مقامات آنکارا تأکید دارند واشنگتن با پناه‌دادن به این فرد از عوامل و هواداران او که در ترکیه به فعالیت علمی و مشاغل مرتبط با آن مانند قضاوت و کارهای اداری مشغولند، برای تغییر دولت در آنکارا بهره می‌گیرد.

فریمن نویسنده کتاب «مزایده سیاست خارجی» با موضوع چگونگی اثرگذاری دولت‌های خارجی در سیاست آمریکا به نقش فعالان اقتصادی و رفت و آمد آنها اشاره می‌کند: «من ممکن است با شما در موضوع کمک به هدف دولت متبوعم دیدار کنم و در همان دیدار نیز یک چک هزار دلاری برای شما بنویسم.» در واقع تفکیک این دو نقش از یکدیگر دشوار است.

۳- تزریق پول از کانال شرکت‌های عام‌المنفعه

دقیقاً همان سازمان‌هایی که به نظر می‌رسد با اهداف خیرخواهانه و بدون اهداف سودآورانه در پی تولید علم، گسترش یک فرهنگ متعالی یا جمع‌آوری و توزیع صدقات هستند، می‌تواند مانند یک قیف، کمک‌های خارجی را به پویش (کمپین) انتخاباتی یک نامزد واریز کند.

آتلانتیک می‌نویسد دادگاه عالی آمریکا در سال ۲۰۱۰ میلادی طی حکمی با ایجاد محدودیت بر برخی کمک‌های مالی به ستادهای انتخاباتی مخالفت کرد و عملاً راه را برای چنین تقلب‌هایی باز گذاشت. برخی سیاستمداران حتی باراک اوباما رئیس‌جمهور وقت نسبت به این تصمیم هشدار داد. همین که هدف اعلامیِ یک گروه، «بهبود اوضاع اجتماعی» باشد کفایت می‌کند تا نظارت‌ها بر فعالیت‌های احتمالاً سیاسی آن کمرنگ شود. در واقع چنین سازمان‌هایی می‌توانند از درآمدهای خارجی صرفاً برای اهداف عام‌المنفعه خود استفاده کنند اما عملاً چنین درآمدهایی در مسائل دیگر نیز قابل هزینه است.

۴- حمایت صریح یا نشانه‌وار از یک نامزد

همین که یک مقام خارجی در کشور دیگری یا حتی برخی گروه‌ها در آن کشور محبوب باشد، کافی است تا احزاب برای تحریک او به اظهار نظر در مورد انتخابات اقدام کنند. یکی از نمونه‌های اخیر آن اظهارات پاپ فرانسیس دوم در مورد وعده ساخت دیوار از سوی ترامپ میان آمریکا و مکزیک بود. وی گفت به نظر نمی‌رسد این کار موافق با روح تعالیم مسیحیت باشد. حدود ۷۵ میلیون کاتولیک در ایالات متحده زندگی می‌کنند.

حتماً نیاز نیست مقامات یک کشور سخنی به زبان آورند. گاهی حمایت از یک نامزد از راه‌ یک اقدام صورت می‌گیرد. برای مثال در جریان مبارزات انتخاباتی ۲۰۱۶، دولت اوکراین پرونده‌ای را علنی کرد که به فساد اقتصادی پال مانافورت در آن کشور مربوط می‌شد. این افشاگری یکی از دلایل استعفای مانافورت از ریاست ستاد انتخاباتی دانلد ترامپ بود و طبیعتاً بر آرای ترامپ اثر منفی داشت.

۵- بکارگیری رسانه‌های دولتی

رسانه‌هایی که از سوی دولت‌ها مدیریت می‌شوند کم نیستند: الجزیره در قطر، راشاتودی در روسیه، العربیه در عربستان، ‌ پرس‌تی‌وی در ایران، بی‌بی‌سی در بریتانیا و مانند آن. شهروندان هر کشور نیز معمولاً علاوه بر رسانه‌های خودی از رسانه‌های دیگر نیز استفاده می‌کنند. حال اگر یک یا چند رسانه خارجی به تبلیغات آشکار یا تلویحی به نفع یا علیه یک نامزد انتخاباتی بپردازند، در واقع از دولت متبوع خود خط گرفته‌اند و به نوعی مداخله آن دولت در انتخابات کشور دیگر به شمار می‌آید.

هیچ رسانه‌ای در این زمینه به پای بی‌بی‌سی نمی‌رسد. نمونه‌های مختلفی از دخالت‌های بی‌بی‌سی و در واقع دولت بریتانیا در ماه‌های مبارزات انتخابات ریاست‌جمهوری، مجلس شورا و مجلس خبرگان طی سال‌های اخیر رخ داده است که اوج آن در ماجرای ناآرامی‌های سال ۱۳۸۸ شمسی توانست نه فقط برای سیاست ایران بلکه برای امنیت کشور نیز چالش‌برانگیز باشد.

جمع‌بندی

قطعاً آگاهی شهروندان هر کشور می‌تواند مهمترین مانع برای مداخله خارجی در انتخابات آنها باشد اما به هر حال دولت‌ها نیز برای حفاظت از دموکراسیِ خود مسئولیت‌هایی دارند. پس از طرح اتهاماتی مبنی بر دخالت روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا مجادلات زیادی در این زمینه مطرح شده اما هنوز به نتیجه نرسیده است به سه دلیل:

* اول اینکه پیچیدگی‌های دنیای کنونی روش‌های متنوعی را پیشِ روی گروه‌های سیاسی و دولت‌ها گذاشته که گاهی تفاوت آنها بسیار اندک است و نمی‌توان میان مداخله مجاز و غیرمجاز تفکیک قائل شد. راحت‌ترین کار این است که هر نوع ورود دولت خارجی به جذب یا ریزش آرا را غیرقانونی به حساب آورد (حالا چه با روش‌های تبلیغاتی مجاز برای احزاب داخلی صورت گرفته باشد و چه خیر) اما آیا با توجه به برداشته‌شدن مرزهای سیاسی در دنیای جهانی‌شده کنونی چنین ایده‌ای عملیاتی است؟

* دوم و مهمتر اینکه با توجه به مشابهت روش‌های مورد استفاده احزاب و دولت‌ها برای تبلیغات انتخاباتی، اگر یک گروه سیاسی حکم به غیرقانونی‌بودنِ یک روش تبلیغاتی بدهد (حالا از سوی هر نهاد داخلی یا خارجی که استفاده شده باشد فرقی ندارد) به معنای آن است که خود نیز نمی‌تواند از آن روش استفاده کند در حالی که پیش‌تر چنین کرده و حالا نمی‌خواهد تحقیق در این زمینه به تف سربالا تبدیل شود.

* اگر دولت آمریکا مثلاً استفاده از اطلاعات اینترنتی کاربران را برای جذب آنها به یک حزب، نوعی مداخله بداند، چگونه می‌تواند براندازی نرم در گرجستان و اوکراین را که با همین شبکه‌های اجتماعیِ دست‌ساز واشنگتن صورت گرفت، توجیه کند؟ چگونه می‌تواند برنامه‌هایش کنونی‌اش برای تکرار همان مداخلات را تعلیق کند؟

منبع

https://www.theatlantic.com/international/archive/2017/07/legal-ways-interfere-election/534057