دانه آن سیاه و خوشبو است که به فارسی سیاهدانه، سیاه تخمه و به گویش تاتی، سیاه‌تومه و به عربی الحَبَّة‌السَّوداء نامیده می‌شود و کاربردهای طبی فراوانی دارد؛ در گذشته به عنوان "مصلح" به پنیر اضافه می‌شد تا مانند "گردو" آثار سوء پنیر را بکاهد همچنین مانند کنجد روی نان استفاده می‌شد.

از تخم سیاهدانه به‌صورت خام می‌توان استفاده کرد اما روغن آن که دارای مزاج گرم است، کاربردهای درمانی متعددی دارد؛ از ترکیب روغن آن با عسل و چیزهای دیگر نیز می‌توان داروهایی ساخت همچنین سیاه‌دانه آسیا‌شده (یک واحد) با عسل (دو واحد) و نیز ترکیب این دو با چیزهای دیگر نیز می‌توان داروهاز دیگری ساخت.

خواص درمانی سیاه‌دانه

تخم این گیاه، برای درمان بسیاری از بیماریها موثر است؛ این گیاه نزد اهل بیت(ع) در دسترس بوده و روایات متعددی از  آن بزرگوراران در توصیه به مصرف آن برای درمان بیماریها در دست است از جمله از امام جعفرصادق(ع) روایت شده که «اگر درمان مرضی را ندانستید، از سیاهدانه و عسل استفاده کنید» به‌ویژه ترکیب کوبیده سیاهدانه و عسل، در قالب دارویی خوراکی یا مالشی، برای بسیاری از بیماریهای عفونی و کوفتگیها مفید است همچنین جویدن روزانه یک قاشق مرباخوری سیاهدانه، فشار خون بالای 18 را هم به حالت طبیعی، پایین می‌آورد.

پیامبر بزرگوار اسلام (ص) درباره سیاهدانه می‌فرمایند: «الحبّة السّوداء شفاء لکلّ داء» سیاه‌دانه دارویی مؤثر در برابر هر بیماری است.

محقّقان و دانشمندان علوم حدیثی در تفسیر و برداشت از این حدیث به دو دسته تقسیم شده‌اند؛ برخی می‌گویند: پیامبر واقعیّت را بیان فرمود و پزشکان هنوز به واقعیت نرسیده‌اند، گروهی دیگر برآنند این حدیث جای تردید دارد زیرا بسیاری از ما به خوردن سیاه‌دانه روی آورده‌ایم اما از هر بیماری نجات پیدا نکرده‌ایم؛ در این راستا گروهی از پزشکان از دریچه تمسخر و استهزا به حدیث مذکور نگریسته که بر حسب این حدیث باید بیمارستانها و مراکز درمانی را مسدود کنیم.

دکتر احمد قاضی از پزشکانی که جامعه ی پزشکی امریکا در برابر نظریات او سر تعظیم فرود می‌آورد، با تحقیقاتی که بر روی سیاه‌دانه به انجام رسانید، می‌گوید: بدون شک سیاه‌دانه در تقویت و استحکام‌بخشی به سیستم دفاعی بدن مؤثر است، چه خداوند در بدنهای ما دستگاهی برای دفاع در برابر میکروبها قرار داد که کارکرد آن از بین بردن و قلع و قمع میکروبهای مهاجم است.

اگر بخواهیم بیشتر به توضیح این مطلب بپردازیم، باید بگوییم در بدن هر یک از ما دو نوع از سربازان پیکار نهفته است:

سلّولهایی که در خون وجود دارند (همان گلبولهای سفید) که کار آنان خوردن میکروبها و عوامل بیماری‌زای خارجی است، در کل، عمل بیگانه‌خواری دارند.

سلولهایی که با ایجاد پادتن سعی می‌کنند بدن از بیماری محفوظ و مصون بماند.

احمد قاضی در این زمینه می‌گوید: برای اینکه اثرات سیاه‌دانه را بیابم اینگونه عمل کردم: به تعدادی از افراد تحت آزمایش، مقداری سیاه‌دانه خوراندم، بعد از مدتی دریافتم که از طریق سیاه‌دانه، درمان شده بودند در مقایسه با افرادی که از داروهای مشابه استفاده کردند؛ قدرت کشندگی و پادتن‌سازی گلبولها 72 درصد بود که بیانگر عالی بودن آزمایش است.

در مرحله بعدی آزمایش، علاوه بر سیاه‌دانه از شیر و عسل نیز بهره جستیم در پایان متوجه شدیم پادتن‌سازی و بیگانه‌خواری سلّولها (گلبول ها) افزایش یافته است.

همچنان که می‌دانیم پزشکان بر این عقیده‌اند که بهترین راه مقابله با بیماریهایی چون سرطان و ایدز، تقویت سیستم دفاعی بدن است زیرا میکروبها در این نوع از بیماریها به سیستم دفاعی بدن حمله‌ور می‌شوند و عملکرد سیاه‌دانه، تقویت همین سیستم است.

نکته جالب اینکه در حدیث «الحبّة السّوداء شفاء لکلّ داء» کلمه «شفاء» را به صورت نکره (ناشناس) آورده است نه معرفه و اگر پیامبر آن را با «ال» معرفه می‌ساخت می‌گفتیم سیاه‌دانه ، بیماریها را به کلّی از بین می‌برد.

درباره هر یک از امراض و کاربردهای سیاهدانه در آنها باید جداگانه سخن گفت.