به گزارش مشرق، "آیت‌الله مجتهد شبستری پس از فراگیری دروس مقدماتی در سال 1332 عازم حوزه علمیه قم شد و دوره‌های سطح متوسط و عالی را سپری کرد و سپس در کلاس درس خارج فقه و اصول حضرات آیات بروجردی، محقق داماد، گلپایگانی، میرزا هاشم آملی و حضرت امام شرکت کرد و فلسفه و تفسیر را نزد علامه طباطبایی آموخت".
بعد از انقلاب با رای مردم تهران به عنوان نماینده مجلس شورای اسلامی انتخاب شد و این انتخاب چندین دوره تکرار شد؛ همزمان با نمایندگی‌اش به امام جمعه موقت تبریز منصوب شد و به گفته خودش، مقام معظم رهبری با قید فعلاً، وی را 22 سال در کسوت امام جمعه و نماینده ولی فقیه در استان آذربایجان شرقی قرار داد تا اینکه، چندی پیش به گفته خودش، دل آقا به رحم آمد و او را به تهران بازگرداند.
آیت‌الله شبستری از نخستین دوره مجلس خبرگان رهبری تاکنون، عضو این مجلس و البته مهمترین کمیسیون آن، یعنی کمیسیون تحقیق بوده است؛ اخیر مقام معظم رهبری درخواست وی را برای بازگشت به تهران پذیرفتند تا ایشان ضمن بازگشت به تهران درس خارج فقه خود را در مدرسه علمیه ایروانی دنبال کند.
شما بعد از 22 سال نمایندگی ولی فقیه در استان آذربایجان شرقی و امام جمعه‌ای تبریز، به تهران بازگشتید. چه شد که دیگر در مقام امامت جمعه آذربایجان شرقی ادامه کار ندادید؟
وقتی آیت الله ملکوتی از تبریز به قم منتقل شدند؛ حضرت آقا دستور دادند که موقتاً و برای سه ماه به تبریز بروم و امام جمعه باشم در آن زمان من نماینده مردم تهران در مجلس بودم. وقتی آقا دستور دادند عرض کردم مقداری مشکل دارم برای رفتن به تبریز؛ اما آقا دستور دادند و من امتثال امر کردم. بعد سه ماه از آقا خواهش کردم که به تهران برگردم اما آقا فرمودند فعلاً بمانید. آن "فعلاً" حضرت آقا شد 22 سال(خنده) در همین ماه‌های آخر مشکلات جسمی برای همسر بنده پیش آمد که دیدم در روزهای آخر حضرت آقا موافقت کردند که من به تهران برگردم و بر همین اساس ایشان، آقای آل هاشم را به عنوان امام جمعه و نماینده ولی فقیه معرفی کردند و بنده به تهران بازگشتم. وقتی از تبریز می‌خواستم به تهران برگردم مردم واقعاً ابراز محبت زیادی کرده و بنده را در فرودگاه بدرقه کردند؛ مردم با حضور در فرودگاه ابراز احساسات کرده و از اینکه بنده از تبریز می روم، اظهار مفارقت می کردند که اینها همه نشانه لطف مردم است. بعد از حضور در تهران خدمت آقا رسیدیم و گزارش عملکرد 22 ساله را خدمت ایشان را تقدیم کردم. آقا نسبت به اقداماتی که در تبریز انجام شده بود، مستحضر بودند و از همین رو، ابراز لطف کرده و تقدیر فرمودند.
در تهران برنامه خاص‌تان چیست؟
شواری مدیریت حوزه علمیه قم و تهران رسماً از حقیر خواسته اند که درس خارج فقه در مدرسه مرحوم ایروانی داشته باشم که از چندی پیش شروع شده است چرا که در 22 سال گذشته درس خارج فقه در این مدرسه برگزار نشده بود.
رهبر انقلاب شما را به عنوان عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب کردند؟ شناخت شما از این مجمع چیست؟
حضرت آقا لطف کرده و بنده را به عنوان عضو مجمع تشخیص منصوب کردند که از حسن ظن و اعتماد معظم‌له به حقیر سپاسگذارم. امیدواریم خداوند توفیق دهد که بتوانم در این مجمع به مردم و نظام خدمت کنیم. مجمع تشخیص مصلحت نظام کاربرد مهمی در نظام جمهوری اسلامی دارد که با توجه به توصیه های اخیر مقام معظم رهبری اهمیتیش بیش از پیش شده است. همیشه سرباز نظام و مردم بوده‌ام و با حکم جدید حضرت آقا، این سربازی در مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه خواهد داشت.
پیشنهاد امام هم نبود خبرگان به غیر از آیت‌الله خامنه‌ای به فرد دیگر نمی‌رسید
چرا شما در جلسه انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان رهبری، فریاد زدید که باید برخی‌ها نظر امام را درباره مقام معظم رهبری بگویند؟ چرا چنین درخواستی داشتید؟
بارها شنیده بودم که حضرت امام درباره رهبری آینده به آیت الله خامنه ای نظر دارند؛ نه تنها از آقای هاشمی یا موسوی اردبیلی که شهود حاضر بودند بلکه از دیگر منابع بارها شنیده بودیم که امام نظر خاصی روی آیت‌الله خامنه ای دارند. در آن جلسه تاریخی خبرگان که پیشنهاد کردم و خواستم که آقای هاشمی مطالب امام(ره) را درباره آیت‌الله خامنه‌ای بگویند البته اگر تائیدات امام و پیشنهاد امام هم نبود، خبرگان به ایشان می رسید چون جز ایشان فرد دیگری که بیشترین لیاقت را برای این کار داشت، نداشتیم.
از نظر علمی ؛ آیت‌الله مومن و جمعی از فقها که در جلسه استفتاء آیت‌الله خامنه ای شرکت کرده بودند برای ما شهادت داده و می‌دهند که قدرت استنباط احکام که در مجتهد مطلق و فقیه جامع الاشرایط لازم است در حد بالایی در ایشان وجود دارد. بنده هم از اول چنین تشخیصی داشتم که ایشان مجتهد متبحّری در فقه و علوم اسلامی هستند. همه شرایطی که در قانون اساسی برای رهبر نظام اسلامی آمده است بیش از پیش در آیت‌الله خامنه ای محرز شده و شرایط ایشان بیشتر از آن مواردی است که در قانون اساسی ذکر شده است.
باید درباره مقام علمی مقام معظم رهبری بگویم: فکر نمی‌کنم کسی درباره شخصیت علمی، مدیریتی و وجاهت فقهی مقام معظم رهبری تامل یا تردیدی داشته باشد. ایشان از نظر استعداد و نبوغ یک شخصیت کم‌نظیر و یا بی‌نظیر است. من سابقه علمی ایشان را از مشهد می‌شناسم زمانی که ایشان درس آیت‌الله‌العظمی میلانی می‌رفتند و در قم در درس آیت‌الله العظمی حائری شرکت می‌کردند با جدیت در درس حضرت امام(ره) حاضر می‌شدند لذا باید گفت که ایشان سوابق حوزوی درخشانی دارند. از نظر هوش و ذکاوت، خوش بیانی و از همه جهات دوران طلبگی شرایطی داشتند که برای خیلی‌ها قابل پیش‌بینی بود که ایشان آینده درخشانی خواهد داشت.
کمیسیون تحقیق مدام شرایط رهبری را بررسی می‌کند؛ تاکنون نقطه ضعف یا اشکال در شرایط رهبری ندیده‌ایم/
شما از ابتدا تاکنون عضو کمیسیون تحقیق مجلس خبرگان رهبری بوده و هستید؛ جریان ضدانقلاب بارها ادعاهایی چون تشریفاتی بودن این کمیسیون را طرح کرده؛ آیا واقعا این ادعاها صحت دارد؟
اصلاً درست نیست. بنده به عنوان کسی که از اولین روزی که کمیسیون تحقیق تشکیل شده تاکنون عضو این کمیسیون بوده‌ام می‌گویم ما بارها بررسی و بیش از پیش مطمئن شده‌ایم که شرایط رهبری در ایشان محرز است. ما موظف هستیم درباره واجدیت شرایط رهبری بررسی کنیم تا ببینم شرایط در رهبری باقی هست یا نه. نظارت کمیسیون تحقیق بر شرایط رهبری است که ببینم آیا مدیریت و عدالت در رهبری وجود دارد یا خدای ناکرده تضعیف شده. هرچه بررسی کردیم نتوانستیم نقطه ضعفی در عدالت، علمیت، مدیریت، شجاعت، مدیریت و تدبیر ایشان پیدا کنیم بلکه روز به روز واجدیت شرایط و قدرت رهبری بیشتر در ایشان متجلی شده است.
استقبال رهبری از پاسخگویی به شبهه یا سوالات کمیسیون تحقیق
آیا مواردی شده که کمیسیون تحقیق سوال یا شبهه‌ای درباره شرایط رهبری داشته باشد که لازم باشد از مقام معظم رهبری سوال کنید؟ اگر بوده چنین کاری کرده‌اید؟
گاهی برخی مسائل بوده که برای ما به عنوان اعضای کمیسیون تحقیق مجلس خبرگان رهبری سوال شده است و بر اساس همین سوال خدمت رهبری رسیده‌ایم و سوال یا شبهه خود را از ایشان پرسیده‌ایم و ایشان نیز از سوالات و شبهه‌ها استقبال کرده است.بارها شده سوال کرده‌ایم و حضرت آقا با کمال میل پاسخ داده است و ما قانع شده‌ایم. اینطور نیست که برخی تصور می‌کنند که آیت‌الله خامنه‌ای به مجلس خبرگان یا کمیسیون تحقیق پاسخگو نیست ما هر زمان سوالی داشتیم خدمتشان رسیده‌ایم و خود ایشان نیز اینطور توصیه کرده که در صورت سوال یا شبهه خدمتشان برسیم. امروز حتی شخصیت‌های خارجی و غیرمسلمان که انصاف داشته باشند به این نکته اذعان کرده‌اند که ایشان چقدر تدبیر، درایت و کفایت برای رهبری نظام اسلامی دارند که اظهارات آقای پوتین و کوفی عنان از جمله این موارد است.
مقام معظم رهبری توصیه خاص و مهمی به کمیسیون تحقیق داشته‌اند؟
توصیه همیشگی رهبری به کمیسیون تحقیق این بوده که مسائل و شرایط رهبری را با دقت بررسی و در صورت بروز شبهه یا سوال خدمت ایشان برسیم و سوال یا شبهه خود را مطرح کنیم. مدیریت و تدبیر رهبری نشانگر دوربینی و تیزبینی حضرت امام است که ایشان را به عنوان رهبر پیشنهاد کردند و ما هرچه به مدیریت و تدبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی پی می‌بریم بیشتر به دوربینی حضرت امام (ره)می رسیم. از باب نمونه، در فتنه 88 درایت و تدبیر ایشان بیشتر از گذشته نمایان شد ایشان توانستند آشوب را مدیریت کنند و آرامش را به کشور برگردانند و این مسئله در مقاطع مختلف مشاهده شده است.
ائمه جمعه منصوب رهبری هم باید مثل وزیر و استاندار نقد شوند
شما 22 سال امام جمعه بودید؛ اساسی ترین تریبون روحانیت که در اسلام از آن با عنوان رسانه‌موثر یاد می‌شود، نماز جمعه و جماعات است؟ آیا تریبون‌های نماز جمعه امروز توانسته‌اند تریبون مردم باشد و صدای مردم را منتقل کنند؟ برخی تصور می‌کنند که ائمه جمعه به دلیل انتساب‌شان به رهبری نباید نقد شوند نظرشما چیست؟
نماز جمعه باید تریبون مردم باشد و حرف مردم را بزند. انتقاد سازنده از همه مسئولین یا ائمه جمعه منصوب رهبری هیچ اشکالی ندارد همانطور که از فرماندار واستاندار انتقاد می شود باید از ائمه جمعه انتقاد شود. مثلا امام جمعه‌ای که در تربیت اولاد درست عمل نکرده یا ظاهر مرتب و یا روابط عمومی خوبی ندارد باید نقد شود باید از امام جمعه ای که خطبه‌هایش متناسب نیست نقد دلسوزانه کرد البته همانطور که حضرت آقا فرمودند تخریب دولتی‌ها صحیح نیست تخریب امام جمعه ها هم درست نیست اما همه باید از انتقاد سازنده استقبال کنند. حتی الامکان انتقادها باید مخلصانه، دلسوزانه و خصوصی باشد و اگر چاره ای نباشد رسانه‌ای و عمومی باشد
بضعاً از برخی خطبه‌های نماز جمعه اشکال گرفته می‌شود که مثلا خطبه‌های‌شان به روز یا جذاب نیست و عموماً بحث‌های کلی یا کلیشه‌ای غیرمرتبط با مسائل جوانان است؟ به عنوان کسی که 22 سال امام جمعه بودید نظرتان درباره این نقدها چیست؟
ممکن است برخی خطبه‌ها مناسب نباشد و امام جمعه محترم مطالعه و بررسی لازم را برای خطبه نداشته باشند و بدون مطالعه خطبه بخواند من سعی کرده ام در این 22 سال برای خطبه ها حداقل 6 ساعت مطالعه کنم همیشه سعی کرده‌ام خطبه ها تکراری نباشد. این معضل است برای روحانیت وائمه جمعه که حرف های تکراری بزنند. تبیین بیانات آقا در خطبه‌های نماز جمعه اشکال ندارد، بازگو کردن هم اشکال ندارد اما نباید از اول تا آخر بیانات اقا در خطبه های نماز جمعه تکرار شود چون ممکن است برخی نتوانسته باشند بیانات آقا را شنیده باشند بازگو کردن بیانات معظم‌له مفید است اما تکرار مسائل پیش پا افتاده در خطبه های نماز جمعه مردم را خسته می کنند. سعی بلیغ من این بوده که مطالعات جدید داشته باشم و با بحث های تکراری مردم را خسته نکنم. خطبه‌های نماز جمعه باید برای جوانان جذاب باشد امام جمعه های محترم باید برای خطبه مطالعه و مشورت کنند و خطبه‌ها را طولانی نکنند؛ خطبه مختصر و مفید باشد.
شاید قحط الرجال نباشد اما جهل‌الرجال داریم
به نظر شما بخش گفتمان ساز جریان انقلاب در عین داشتن نقاط قوت، چه نقاط ضعفی داشته‌اند که مانع موفقیت کامل جریان انقلابی در گفتمان سازی بوده است؟
هر انقلابی به طور طبیعی مرجحاتی و آسیب‌هایی دارد و انقلاب ما نیز از قاعده مستثنی نیست. اسلام، انقلاب، ولایت فقیه و مردم از مرجحات انقلاب اسلامی ما است اما در کنار آن، آسیب‌هایی هم داشته ایم در این 38 سال یکی ضعف مدیریت ها که ما آنطور که شاید و باید نیروهای متعهد و متخصص که باید در خدمت انقلاب باشد را نداشته ایم که برای قوای سه گانه یا دیگر مسئولیت‌ها در معرض انتخاب قرار بگیرند یا اگر هم داشته‌ایم در حد مطلوب نبوده است. بعد انقلاب، نیروهای خوب انقلابی داشته‌ایم اما متاسفانه استفاده مفید از آنها نتوانستیم داشته باشیم؛ یکی از اشکالات جمهوری اسلامی یا عدم شناخت افراد شایسته و یا اینکه عدم استفاده از آنهاست. شاید قحط الرجال نباشد اما جهل‌الرجال داریم و این مسئله به یک آسیب بزرگ برای کشور تبدیل شده است.
باید نیروهای دلسوز انقلاب آسیب‌شناسی مداوم داشته باشند و اشکالات را برطرف کنند و ببنید در کدام بخش‌ها ضعف وجود دارد و در کدام بخش‌ها زمینه رضایت مردم فراهم نشده است. متاسفانه برخی گوش نمی‌کنند. مثلاً، حضرت آقا در بحث اقتصاد مدام تذکر و هشدار می‌دهند آیا واقعا به توصیه‌ها و هشدارهای ایشان عمل شده است؟ آیا جلوی قاچاق را علی رغم همه شعارها گرفته اند؟ آیا از تولید ملی حمایت کرده‌اند؟ آیا زمینه اشتغال جوانان رافراهم کرده‌اند؟ اینقدر کالاهایی که نمونه مشابه داخلی آن وجود دارد به کشور وارد می شود آیا اینها هشدار رهبری نیست؟ چرا توجه نمی‌کنند؟ می‌گویند معظل بیکاری در حال رفع شدن است اما مراجعات بیکاران کمتر نشده است حتی نیروهای تحصیل کرده برای اشتغال مراجعه می‌کنند. رکود اقتصادی حل نشده است اگر معظل بیکاری حل نشود معضلات اجتماعی هم حل نخواهد شد.
روحانیت باید پاسخگوی شبهات و سوالات مطرح باشد
صاحب‌نظران معتقدند در بخش گفتمان سازی، جریان روحانیت باید مبانی گفتمانی جریان انقلاب را تئوریزه کند؛ با توجه به شرایط کنونی که شبهات و سوالات‌های متفاوتی طرح شده، تصور می‌کنید که روحانیت در این ماموریت گفتمانی خود موفق عمل کرده است؟
اینکه روحانیت باید پاسخگوی شبهات باشد، قطعی است اما من قبول دارم که در برخی موارد روحانیت دچار ضعف‌هایی شده و نتوانسته در حدی که لازم است، موفق باشد؛ مثلاً امروز کثرت طلاق از بزرگترین آسیب هاست. وقتی خداوند طلاق را مغضوب‌ترین حلال می‌داند این مسئله نباید در این حد در نظام اسلامی باشد. اکنون سن ازدواج بالا رفته و آمار طلاق نیز بالا رفته است با این وضعیت طبیعی است که وضعیت اجتماعی اینطور باشد. برخی آنقدر غرب زده هستند که فکر می کنند باید تمام الگوها را را از غرب بگیرند. ما نمی‌گوییم که حتی در مسائل تکنیک، صنعت، علم، فن آوری اقتباس از غرب نکنیم. تمدن جهات مثبت و منفی دارد.
در اقتباس و تقلید، تقلید از غرب و کفار اشکال ندارد اما این ملازمه ندارد که ما در موارد منفی سراغ فرهنگ و تجربه غرب برویم. من مطلق نمی‌گویم چون اینها لازم و ملزوم هم نیستند اینکه می‌گویم می‌توان از فلان تکنیک غرب استفاده کرده به این معنی نیست که باید الگوهای جنسی و اخلاقی را هم از غرب بگیریم و به وضعیت بحران جنسی در غرب توجهی نداشته باشیم. روحانیت غرب ستیز نیست ما نه غرب‌گرا هستیم و نه غرب ستیز. البته باید بگویم که لازمه همه اینها ارتباط تنگاتنگ روحانیت با مردم است و بدون ارتباط کافی بین روحانیت و مردم نمی‌توان انتظار موفقیت داشت.
فاصله روحانیت با مردم باید برداشته شود
همانطور که بر لزوم ارتباط تنگاتنگ روحانیت با مردم تاکید کردید، باید بگویم به نظر می‌رسد بعضاً و به هر دلیلی فاصله مردم با روحانیت در حد مطلوب قرار ندارد؟ اگر شما نیز چنین نظری دارید بفرمائید که روحانیت از ائمه جمعه تا جماعت چطور باید این فاصله پیش آمده را ترمیم کنند؟
متولیان فرهنگی باید توجه داشته باشند، رابطه با مردم شامل روحانیت نیز می‌شود. روحانیت باید در شیوه گفتار و رفتار خود تجدید نظرکند و طوری با جوانان و مردم گفت‌وگو کند که رابطه‌شان با مردم بیش از پیش شود. این درست نیست که امام جماعت عبا را به دوش بیاندازند نماز بخواند و به دفترش برگردد؛ امام جماعت باید با جوانان گفت‌وگو کند و با آنها اُنس بگیرند و مردمی باشند و مردمی بمانند. حضرت آقا بارها در این مورد به روحانیت تذکر داده است. اینکه روحانی مردمی نباشد یک آسیب بزرگ است گرچه ممکن است برخی روحانیون مسئول به دلیل مسائل امنیتی، پوشش امنیتی داشته باشند اما همین هم دلیل نمی‌شود که رابطه مفید با جوانان و مردم نداشته باشند. نظام ما مبتنی بر مردمی بودن است؛ همانطور که ما انتخابات را مظهر مردم سالاری می‌دانیم باید بدانیم وجهی از مردم سالاری این است که مسئولین و روحانیون در بین مردم و با مردم باشند.
۲۳:۵۰ - ۱۳۹۶/۰۶/۲۶
