به گزارش گروه جهاد و مقاومت مشرق، «نائب الشهید» یا همان نیابت از شهدا یکی از کارهای نو و اثرگذار فرهنگی است که از سال گذشته در مراسم پیاده روی عظیم اربعین جسینی اجرا می‌شود. در این طرح هر زائر نائب یک شهید می‌شود تا ضمن آشنایی و انس گرفتن با آن شهید, ثواب زیارت و پیاده روی خود را با آن شهید شریک می‌شود.

حسین عامریان فرزند شهید ابراهیم عامریان و دبیر کانون همبستگی فرزندان شاهد و ایثارگر«کهف الشاهد» و  رئیس کارگروه شاهد کمیته فرهنگی ستاد اربعین در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران پویا جزئیات بیشتری از این طرح را تشریح  کرد.

 ایدۀ نائب­ الشهید چگونه و از چه سالی شکل گرفت و اجرایی شد؟

عامریان: خاستگاهِ ترویجِ فرهنگِ ایثار و شهادت حرکت زینبی, ماجرای اربعین بوده و برکت کار و پتانسیل اصلی کار نیز در اربعین است اما پایانش آنجا نیست. فرهنگِ ایثار و شهادت را باید در بدنۀ فرهنگیِ جامعه‌­ رواج داد. این کمینه برنامه خود را  از اربعین شروع کرد تا از ظرفیت معنوی اربعین نیز استفاده شود. البته باید گفت که طرح نیابت‌­الشهداء محدود به مراسم پیاده‌­روی اربعین نیست و باید  در کلیۀ امور خیریۀ جاری زندگی تسری یابد، در این طرح هر فرد علاقه‌مند باید نائب یک شهید در کمک به ایتام، امور جهادی و  در دفاع از نظام و انقلاب باشد، یعنی این نیابت باید در همۀ امور باشد ولی شروع آن از  اربعین است.

اربعینی که جهت‌­دهی فرهنگی و سیاسی دارد. این بزرگترین اجتماعِ شیعیان جهان است و اگر این جهت­‌دهی را نداشته باشیم این ظرفیت را سوزانده‌ایم، خود اربعین  یک حرکتِ معنویِ ارزشمند است ولی می‌­تواند به یک برنامه بی‌­هدف و بی‌­هویت تبدیل شود و مورد سوءاستفاده هم قرار بگیرد و دشمنان هم از آن استفاده کنند.

ایده طرح نائب ­الشهید با هدف ترویج فرهنگ ایثار و شهادت شکل گرفت

پس باید برای بحث این حرکت عظیم برنامه داشت. این همه آدم آنجا جمع می‌­شوند و باید به آن جهت بدهیم، در عین حال که آنجا همه حولِ فرهنگ امام حسین(ع) و حرکت زینبی جمع می‌­شوند، موضوعاتی هم برای افتراق وجود دارد، یک طیف هستند که مخالفِ جریانات انقلابی هستند و تفاسیری برای خود دارند، برای اینکه مورد سوءاستفادۀ دشمنان قرار نگیریم باید حواسمان باشد که روی افتراقات نباشیم بلکه روی اتفاقات باشیم و شهادت و ایثار یکی از موضوعاتی است که روی آن هیچ افتراقی وجود ندارد. حتی طیف‌های خیلی خاصی که اخیراً ایجاد شده است آنها هم روی این بحث نتوانستند ایرادی وارد کنند و مجبور شدند حداقل همراهی کنند. جدای از آن کشورهای اسلامی و از جمله عراق اکثر آنها درگیرِ جنگ هستند نیاز به فرهنگ ایثار و شهادت دارند، یعنی آنها از ما ایرانیان در استفاده از فرهنگ ایثار و شهادت مقدم تر هستند؛ از طرفی در این کشورها متاسفانه فرهنگ ایثار و شهادت نهادینه نشده است، یعنی شهید جایگاهِ واقعی خود را ندارد.می­ گویند شهید برای صدر اسلام است، پس آنها نیازِ شدیدی به فرهنگ ایثار و شهادت دارند.

طرح نائب ­الشهید به ترویج فرهنگ ایثار و شهادت کمک کرده و ارزش مضاعفی به  جایگاهِ خانوادۀ شهدا در جامعه می‌بخشد و به تبع آن خانوادۀ شهدا اثرگذاری اجتماعی‌­شان بیشتر شود. طرح نائب‌­الشهید به بحث ترویج فرهنگ ایثار و شهادت بسیار کمک می‌­کند. شعار ما در این طرح هر زائر نائب یک شهید است، وقتی که تک تک اشخاص که در اربعین هستند، خیلی از آنها نائب یک شهید می‌شوند، خیلی از خانواده‌­های شهدا افتخار می‌کنند.

این طرح سال گذشته برای شهدای ایرانی اجرا شد، در مرز ایران موکب داشتیم و کسانی که در ایران از طریق سایت ثبت­‌نام ­کردند، کارت نیابت از شهدا را چاپ کردیم، در عراق هم ما این طرح را شروع کردیم و انجام دادیم و فقط مربوط به ایرانی‌­ها نبود. ما شهدای حشدالشعبی را هم در این طرح آوردیم. بسیاری از شهدای ایرانی و عراقی برای مردم کشورشان ناشناخته بود و ما در این طرح سعی کردیم این شهدا را به مردم بشناسانیم. همچنین در خصوص شهدای مدافع حرم, شاید شهدای مدافع حرم جایگاه خودشان را داشتند ولی می­‌خواستیم تفهیم کنیم و خوشبختانه از این طرح استقبال عظیمی شد.

 بدون اینکه خیلی بخواهید توضیح بدهید طرح چیست وقتی با چند کلمه و چند جمله به زائران توضیح می­‌دادید، انگار آن زائر شخص گمشده‌­ای را پیدا کرده بود ، احساس می­‌کرد در این حرکت همین کم بود که یک شهید را همراه خودش کند تا به زیارت ابا عبدالله(ع) برود.

تقدیر نخست وزیر عراق از طرح «نائب الشهید»

 البته سال گذشته چندان مجهز نبودیم و وضعف‌هایی هم داشتیم. مثلاً مترجم نداشتیم و بعضی از زائران متوجۀ منظور ما نمی‌­شدند، بعضی از آنها از طیف­‌های خاص بودند ولی اکثر زائران  به شدت از این طرح استقبال می‌کردند. مخصوصاً خانواده‌­های شهدا واکنش­‌های عجیبی داشتند. مشخص بود بعضی از خانواده شهدا خانواده شهدای حشدالشعبی هستند، بعضی از آنها عکس ها را می­‌بوسیدند و گریه می‌­کردند که امسال قرار شد ما این را به صورت گسترده­‌تری داشته باشیم.

نکته قابل توجه این که حتی گزارش کار ما را به نخست‌­وزیر عراق هم ارائه دادند و به عنوان یک کاری که افتخار مشترک ایران و عراق، شهدای حشدالشعبی و شهدای ایرانی هستند از این طرح استقبال و تقدیر شد.

این یک کار فرهنگیِ عمیقی بود که تاثیرات خوبی داشت، سال گذشته حمایت‌های ضعیفی از این طرح شد، تقریباً هیچ حمایت مادی صورت نگرفت، حتی برخی از مسئولین در تردید بودند که تبعات این کار چیست ولی ما این کار را به لطفِ عنایت خود شهدا با کمترین امکانات و حتی با کمترین همکاری مسئولین انجام دادیم. جالب است برخی از سازمان ها و افراد مسئول حتی از در اختیار قرار دادن عکس شهدا هم مضایقه کردند ولی به لطف خدا و شهدا این کار خیلی خوب انجام شد و امسال بسیاری از مسئولین به ما اعلام آمادگی کردند از همین الان ثبت‌­نام کردند که ما به آنها کمک کنیم که بتوانند این طرح را در موکب‌­های مختلف, در مرز و عراق به شیوه‌­های مختلف اجرا شود که قرار است عمق بیشتری به طرح بدهیم  و آن را اجرا کنیم.

مراحل اجرایی این کار به چه شکل است؟

عامریان: همان‌طور که زیارت اباعبدالله(ع) در اربعین به عنوان زائر اربعین و پیاده‌­روی اربعین آن را ارزشمندتر می­‌کند، خادمی اربعین یک جایگاه خیلی بالاتری دارد، خادمی شهدا در اربعین یک جایگاهِ فوق­‌العاده است و برای ما یک هدیۀ الهی بود، برای من و اکثر دوستانی که سال‌های گذشته اربعین هم نرفته بودیم اینکه چنین موضوعی مطرح شود که بیاییم خادمی شهدا را در اربعین کنیم یک توفیق  از طرف خود شهدا است.

بر همین اساس در سایت الاربعین که برای معاونت فرهنگی اربعین است، صفحه­‌ای را طراحی کردیم و گفتیم خانواده و دوستداران شهدا برای این طرح ثبت­‌نام کنند. بسیاری از زائران آمدند شهید خودشان و شهید مورد علاقۀ خودشان را وارد کردند، بعد نام و فامیل و عکسش را وارد کردند. سعی کردیم شهدا را هم طیف‌­بندی کنیم مثلاً شهدای قرآنی، شهدای ترور، شهدای انقلاب و بعد زائر آن را انتخاب کند، بعد اجازه دادیم از صفحه پرینت بگیرند و آن را در یک قابی بگذارند و به صورت کارت روی کولۀ خودشان جا نمایی کنند.

وقتی ما طرح نائب‌­الشهید را مطرح کردیم بنده هر چه جستجو کردم هیچ گفتمان و محتوایی در این حوزه ندیدم، نیابت یک چیزِ اصیل اسلامی است و خیلی ارتباطی با کار ما آنچنان که باید و شاید نداشت. کسی اصلاً در این بحث وارد نشده بود، ما مجبور شدیم خود تولید محتوا انجام بدهیم و توجیهات طرح­مان را بیاوریم، باید و نبایدها, شیوه‌­ها و روش­‌هایش را، کار ما نه اینکه نیابت شهدا انجام نمی‌­شد، انجام می‌­شد، هر کسی دلی خودش انجام می‌­داد ولی  هیچ کسی دنبال تولید محتوا و سازماندهی و گسترده انجام دادن این کار نبود، این کار ما را سخت می­‌کرد.

در اکثر استان­ها تشکل‌­هایی که عضو ما بودند، مسئولِ کارگروه شاهدِ کمیتۀ فرهنگی ِاستان­شان بودند، آنها از طریق استان­شان کاروان­‌هایی که برای زیارت می‌­رفت، کارت‌­های نائب‌­الشهید ما را چاپ کردند و به زوارشان و کاروان‌­هایشان دادند. در مرز دو موکب برای این کار در نظر گرفتیم,  یکی موکب شلمچه بود و یکی موکب چذابه، در مهران در انجام کار به دلیل حجم کاری که آنجا بود نتوانستیم آنطور که باید انجام بدهیم ولی امسال خیلی قوی‌تر وارد خواهیم شد.در مسیر راهپیمایی اربعین ما 350هزار کارت نائب‌­الشهید توزیع کردیم.

تشکیل انجمن نائب الشهید برای نیابت از شهدا در امورات زندگی

ما امسال انجمن نائب­‌الشهید را شکل دادیم یعنی قبل از آن طرح نائب‌­الشهید مختص اربعین بود اما الان طرح انجمن نائب­‌الشهید به صورت پایلوت در نمایشگاه قرآن آن را اجرا کردیم، اشخاص مختلفی می‌­آمدند و آنجا می‌­گفتند ما اربعین نمی­‌رویم گفتیم بحث اربعین نیست، شما نائب یک شهید در امور مختلف باشید که همانجا کار­‌ت‌­هایی را برای آنها صادر کردیم و آنها شهید مورد علاقه­‌شان را انتخاب می‌­کردند. برنامۀ ما این است که امسال در واقع این امکان را فراهم کنیم که کاروان­هایی که دارند می­‌روند, دعوت کنیم در سایتی که به زودی اعلام می‌­کنیم, مدیران کاروان‌­ها ثبت‌­نام کنند، شهدای مورد علاقۀ زوار استان خودشان را به ما بدهند، مردم هر شهری سعی کنند شهدای همان شهر را نگاه کنند، ما کارت نائب‌­الشهید را به همان شهرستان می­‌فرستیم البته سعی می­‌کنیم این برنامه را از طریق تشکل استانی راهبری کنیم. برنامه ما این است که نمادهای مختلف دیگری مانند پرچم کوله برای طرح نائب‌­الشهید داشته باشیم.

همچنین برای کسانی که موکب‌­دار هستند، حضرت آقا هم تاکید دارند ما بیایم در حوزۀ فرهنگیِ اربعین فعالیت‌­هایی داشته باشیم، ما از موکب­­‌دارها می­‌خواهیم خدماتی که می‌­دهند و خیلی ارزشمند است در جای خودش باشد ولی در حوزۀ فرهنگی هم حرکتی کنند، یک حرکتِ نویی هم است، بیایند یک رابط فرهنگی به ما معرفی بکنند، ما کارت­‌های نائب­‌الشهید را هر تعدادی که فکر می­‌کنند ظرفیت دارند صادر می­‌کنیم. یک غرفه‌­ای در همان موکب خودشان ایجاد کنند که این کارت­‌ها آنجا توزیع شود. ما صد وصیت‌­نامه از شهدا را استخراج کردیم که در آن آرزوی زیارت کربلا داشتند، ای مردم ما که توفیق پیدا نکردیم به زیارت اباعبدالله برویم هر وقت راه کربلا باز شد از طرف ما هم زیارت کنید یا سلام ما را برسانید، ما بنرهایی را طراحی کردیم در این راستا یا طرح­ها را برای آنها می­‌فرستیم که موکب­‌شان را موکب‌­آرایی کنند با پیام شهدا و پیام فرهنگی ارزشمند آنها. می‌­توانند بیایند روی سایت ما هم شهید مورد علاقۀ خودشان را انتخاب بکنند.