گروه جهاد و مقاومت مشرق - جایزه جهانی ادبیات فلسطین جایزه جهانی ادبیات فلسطین در آبان‌ماه سال ۱۳۹۷ با تصمیم جمعی از تشکل‌های فرهنگی و اتحادیه‌های نویسندگی و نشری کشورهای مختلف تأسیس شد. این جایزه دوسالانه تلاش می‌کند از بهترین آثار منتشر شده دربارۀ فلسطین تقدیر به عمل آورد. نخستین دورۀ این جایزه در آبان‌ماه ۱۴۰۱ (نوامبر ۲۰۲۲) در بیروت برگزار شد.
اختتامیه دومین دوره جایزه جهانی ادبیات فلسطین روز دوشنبه، ۲۶ آذرماه، در بغداد به میزبانی دفتر نخست وزیری عراق در هتل الرشید این شهر برگزار خواهد شد.
بنا بر اعلام دبیرخانه، ۳۴۵ عنوان کتاب از ۲۶ کشور در این دوره مورد داوری و ارزیابی قرار گرفت. در این دوره، آثاری با محوریت فلسطین به زبان‌های انگلیسی، عربی، فارسی، فرانسه، اسپانیولی، مالایی و اردو به دبیرخانه ارسال شده بود که بیشترین آثار به زبان‌های عربی و فارسی اختصاص داشت.
دومین دوره جایزه جهانی ادبیات فلسطین در شش محور نمایشنامه، خاطرات، داستان کوتاه، کودک، شعر و رمان برگزار شد که بیشترین آثار با ۱۰۶ عنوان به بخش رمان و کمترین آن به بخش نمایشنامه با ۹ اثر اختصاص داشت.
آنچه در ادامه می‌خوانید، گفتگو با محمدمهدی اسلامی، مدیر نشر ایران، تاریخ‌نگار و پژوهشگر درباره این جایزه جهانی است.
آیا میزان تولید کتاب در حوزه فلسطین در ایران مطلوب است؟ راهکار افزایش تولید چیست؟
تعداد کتبی که با موضوع فلسطین در کشور تولید شده است، چندان مطلوب نیست، این مشکل کمی فراتر از این موضوع است. اگرچه حجم مطالعه روزانه مردم نسبت به گذشته افزایش یافته، اغلبِ مردم از کتاب به سوی فضای مجازی راهی شده‌اند. همچنین با اینکه جمع‌های مطالعاتی کتابخوان‌ها افزایش یافته، معمولاً متن‌های کوتاه و غیرعمیق را در بر می‌گیرند و نمی‌توانند حامل مفاهیم عمیق باشند. البته بسترهایی همچون وِب‌آوا (پادکست) نیز با اقبال نسبتاً خوبی مواجه بوده است که اگر به‌درستی طراحی شود، می‌تواند این رسالت را بر دوش کشد. راهکار افزایش تولید، دقت در به‌روز شدن بسترهای ارتباطی است. کتاب همچنان نقش بنیادین خود را عهده‌دار است؛ اما برای آنکه پیام به مخاطب منتقل شود، باید به رسانه‌های مکمل در کنار آن اندیشید و فراتر از الگوهای خطی گذشته، مسیر تعامل با مخاطب را پیش‌بینی کرد.
در مواجهه با مسئله فلسطین و جنگ اخیر محور مقاومت با رژیم صهیونیستی، مهم‌ترین رسالت اهالی فرهنگ و نشر چیست؟
یکی از اختلالات مهم در فهم تحولات روز، ندیدن زمینه‌ها و پیشینه حوادث است. اگر فلسطین را از هفتم اکتبر به بعد تحلیل کنیم، در مسیر قضاوت نادرست قرار خواهیم گرفت؛ درحالی‌که دانش اغلب ما درباره پیشینه تاریخی فلسطین، بسیار کلیشه‌ای و به دور از توجه به پیچیدگی‌های آن است. یکی از ضرورت‌ها در این حوزه، بازخوانی ابعاد گسترده تولد صهیونیسم در منطقه است. شاید کمتر کسی متوجه این باشد که نزدیک به سه دهه قبل از اشغال فلسطین، حزب صهیونیسم ایران در کشورمان فعال بود و در شهرهای مختلف، انتخابات حزبی برقرار می‌کرد. سید ضیاءالدین طباطبایی که پس از همکاری در کودتای رضاخان به فلسطین رفت و عامل بخشی از پروژه تسهیل اشغال این سرزمین شد، در دوره کودتا با این حزب در ارتباط بود و سابقه دخالت صهیونیسم در سیاست داخلی ما ۳۰ سال پیش از روز نکبت است. این تنها یک نمونه بود درخصوص اینکه فهم این داده‌های تاریخی، قضاوت ما را درباره چرایی حضور ایران در معادلات امروز دگرگون خواهد کرد.
آیا شما در چند سال گذشته کتابی در این زمینه تولید کرده‌اید؟ هدف شما از تولید آثار مرتبط با فلسطین چیست و به دنبال چه اثری بر مخاطب هستید؟
انتشارات ایران در همکاری با جمعی از پژوهشگران، تعداد قابل توجهی کتاب در حوزه مقاومت و فلسطین تولید و بخشی از آن را در دو سال اخیر به بازار نشر عرضه کرده است. امیدواریم در آینده نزدیک نیز با برطرف شدن برخی موانع فنی، بتوانیم ده‌ها جلد کتاب مفید را که در این حوزه آماده شده است، به دست مخاطبان خود برسانیم.
ضرورت تأسیس یک جایزه ادبی جهانی با موضوع فلسطین به عنوان یک پیشران در تولید آثار و غفلت‌زدایی از ملت‌ها و خصوصاً نسل جوان را تا چه اندازه می‌کنید؟
این نوع جوایز می‌توانند چند کار ویژه را دنبال کنند. نخست، استخراج عناوینی است که در مسیر داوری، قوت‌های چشمگیر شناخته‌شده‌ای دارند و این کار برای آشنا کردن مخاطبان با این عناوین، روش بسیار خوبی خواهد بود. دوم، اعطای هدیه به نویسندگان برگزیده برای رفع بخشی از موانع مالی در راستای ادامه حضور در عرصه دشوار پژوهش است. این مسئله برای پژوهشگران و نویسندگان دیگر علاقه‌مند به این حوزه انگیزه‌ساز است. سومین نکته این است که نهادهای عمومی حامی کتاب، برای خرید عمده آثار برگزیده و توزیع در کتابخانه‌ها و دیگر مکان‌های عمومی باید به میدان بیایند تا دسترسی به آثار برای مردم آسان گردد. با توجه به فشارهای اقتصادی، تسهیل مطالعه امانی کتاب، مخصوصاً برای کتاب‌های قوی، اثر چشمگیری در افزایش سرانه مطالعه خواهد داشت.
