به گزارش مشرق، قانون «نصب الزامی فیلتر دوده روی دیزل‌ها»، توسط دولت یازدهم با هدف کاهش آلودگی هوای کلانشهرها تصویب و مهرماه سال ۹۵ ابلاغ شد. تصویب قانونی که گام ابتدایی برای بهبود کیفیت هوا و تضمین سلامت شهروندان به حساب آمد. در مقابل گام مهم‌تر اجرای دقیق مصوبات موجود بود که به طور خاص سازمان محیط‌زیست و سازمان ملی استاندارد وظایف خطیری در این حوزه برعهده داشته و دارند، اما گفته می‌شود به‌رغم گذشت یکسال از این ابلاغ ضعف سازمان محیط‌زیست و سازمان استاندارد محرز شده است و کارشناسان کمبودهای نظارتی سازمان محیط‌زیست، شفاف نبودن جزئیات قانون فیلتر دوده و ضعف سازمان استاندارد در انجام تست تطابق تولید انبوه و تست دوام در خودروها را از جمله موارد موجود در زمینه اجرایی نشدن قانون فوق توصیف می‌کنند. 

قرار بود از پاییز ۹۴ نصب فیلتر دوده روی خودروهای دیزل نو اجباری شود، اما خودروسازان یکسال وقت گرفتند تا کارهای تحقیق و توسعه‌ای لازم را انجام دهند؛ چراکه طبق این مصوبه همه خودروسازان مکلف شدند روی خودروهای دیزلی تولیدی فیلتر نصب کنند. همچنین قرار بود طبق اعلام آمادگی پلیس راهور نیز پلاک‌گذاری خودروهای دیزلی فاقد فیلتر دوده از زمان مقرر متوقف شود، اما ظاهراً مثل بسیاری از قرارها که تحقق پیدا نمی‌کند، این موضوع هم به حاشیه رانده شده است. 

طبق گفته محمدعلی احترام، عضو هیئت علمی دانشکده انرژی و مکانیک دانشگاه بهشتی با وجود گذشت یکسال از تصویب این قانون، نظارت منسجمی روی عملکرد سیستم‌های پس پالایش خودروها مثل فیلتر دوده خودروهای دیزلی در کشور وجود ندارد. 

وی با ابراز تأسف از اینکه سازمان حفاظت محیط‌زیست هنوز آزمایشگاه مرجع برای خودروهای دیزل که مورد اعتماد باشد، ندارد، می‌گوید: اکثر خودروسازان از شرکت‌های خارجی تأییدیه تولید می‌گیرند، ولی هیچ تضمینی برای اینکه بعداً در تولید انبوه، تمامی موارد را رعایت کنند، وجود ندارد. برای مثال ممکن است خودروساز برای اخذ تأییدیه روی نمونه اولیه محصول فیلتر دوده با فناوری مناسب نصب کند، ولی بعد در تولید انبوه فیلتر دوده دیگری نصب کند یا اصلاً هیچ فیلتر دوده‌ای نصب نکند. 

این عضو هیئت علمی دانشکده انرژی و مکانیک دانشگاه بهشتی در پایان تأکید می‌کند: از آنجا که سرطان‌زا بودن دوده دیزل اثبات شده است، نظارت کافی بر کیفیت مناسب خودروهای دیزلی و نوع فناوری به کارگرفته شده برای کاهش آلاینده‌ها در خودروهای دیزلی، نقش حیاتی در سلامت شهروندان دارد. نباید فراموش کنیم که ذرات ریزآلاینده بیشترین آسیب را برای سرنشینان آن دارد. 

نصب فیلتر اطمینان بخش، چرا و چگونه؟

براساس تحقیقات به‌عمل آمده در شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با عنوان «سیاهه انتشار آلودگی هوای تهران بر مبنای سال ۱۳۹۲»، ذرات معلق کمتر از ۵/۲ میکرون مهم‌ترین آلاینده شهر تهران هستند که کامیون‌ها و اتوبوس‌های در حال تردد در تهران سهم ۷۸ درصدی دارند، اما فیلتر دوده استاندارد، قابلیت حذف دود سیاه، ذرات معلق بسیار ریز، اکسیدهای فلزی خطرناک ناشی از سایش موتور و هیدروکربن‌ها را از داخل اگزوز دیزل دارد. بدین ترتیب با نصب فیلتر دوده بر یک خودروی دیزل نو، این اطمینان حاصل می‌شود که تا پایان عمر یک اتوبوس و کامیون، این وسایل در جاده یا شهر آلودگی هوا نداشته باشند. 

آمار ارائه شده از سوی سازمان بهداشت جهانی نیز نشان می‌دهد نسبت فایده به هزینه نصب فیلتر دوده حداقل ۱۱برابر است. برای نمونه در برزیل در یک برهه ۳۰ساله نصب فیلتر دوده براساس اتخاذ استاندارد P- ۸ همان یورو۶ منجر به فایده سلامتی ۷۴میلیارد دلاری در ازای هزینه ۷میلیارد دلاری شده است. دوره بازگشت این سرمایه نیز عموماً کوتاه‌مدت است؛ مثلاً در هند با جمعیت انبوه بیش از یک میلیارد نفری این فواید سلامتی باعث جبران کامل هزینه‌ها ظرف مدت هفت سال می‌شود. براساس آمار سازمان بهداشت جهانی، هزینه نصب فیلتر دوده روی همه ۲هزار اتوبوس دیزلی تهران رقمی حدود ۴۰میلیارد تومان می‌شود، اما عدم‌نصب آنها ۴۴۰میلیارد تومان برای سلامت شهروندان کشور هزینه در پی دارد. از سویی یک فیلتر دوده به‌طور معمول حدود ۲۰میلیون تومان قیمت دارد، اما بر مبنای اصل بازگشت سرمایه براساس حفظ سلامت شهروندان، می‌تواند در کمتر از ۱۰سال سرمایه اولیه را به هزینه‌کنندگان آن بازگرداند و سلامت شهروندان را  در برابر آلودگی هوا طی این مدت تضمین کند. 

قانون مبهم و غیرشفاف است

به‌رغم چنین ضرورتی اما بشنوید از اظهارات حسین ایزانلو، فعال محیط‌زیست و کارشناس حوزه خودرو که با اشاره به شفاف نبودن قانون فیلتر و جزئیات مبهم مصوبه معتقد است سازمان حفاظت محیط‌زیست دستورالعمل مشخصی برای این قانون ندارد و از همین موضوع سوء‌استفاده‌های بسیاری صورت می‌گیرد. 

وی با ادعای عدم شفاف‌سازی قانون نصب فیلتر دوده ‌روی وسایل نقلیه دیزلی، به سوء‌استفاده خودروسازان هم گذری می‌زند و می‌گوید: شرکت‌های بازرسی باید کاملاً مستقل از وزارت صنعت و تولیدکنندگان باشند تا نظارت بدون هیچ شک و شبهه‌ای انجام شود. 

ضعف سازمان محیط‌زیست در اجرای قانون فیلتر دوده در حالی مطرح می‌شود که مسعود زندی، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره اجرای این قانون می‌گوید: مصوبه فیلتر دوده به این شکل است که دیزلی‌های یورو۴ باید فیلتر دوده داشته باشند یا اینکه خودرو دیزلی، دارای استاندارد یورو۵ باشد. در شرایط حاضر که سوخت استاندارد در همه جای کشور توزیع نمی‌شود، استقبال می‌کنیم که خودروهای دیزلی دارای استاندارد یورو۵ وارد کشور شوند. 

در کنار اظهارات فوق مسئله مهم این است که فقط فواید سلامتی که با اجرای زودهنگام این استانداردها به‌ دست می‌آیند، می‌تواند باعث نجات هزاران زندگی شود که همچنان با پاسکاری‌های میان نهادها، پشت گوش انداخته می‌شود. 

منبع: روزنامه جوان