به گزارش مشرق، دکتر حسن روحانی در سخنانی که در صحن مجلس شورای اسلامی و در پاسخ به نقض عهدهای پی در پی آمریکایی ها نسبت به ایران بیان داشتند «شرایط پیش‌آمده در تخلفات پیاپی آمریکا را» بررسی کردند. توجه به چند مقوله در این زمینه قابل توجه است، نخست سخنان مفید اما دیرهنگام رئیس جمهور نسبت به آمریکا، دوم هشدارهای رهبر انقلاب نسبت به بدعهدی آمریکایی ها و سوم، نتیجه اظهار ضعف ها و تعریف و تمجید ها از سند هسته ای.
بررسی سخنان روحانی
اگرچه مواضع روزهای گذشته رئیس جمهور رنگ و بوی مفیدیت به خود گرفته است و نشان می دهد در فضای تبلیغات ناشی از برجسته سازی برجام نیست، اما با این حال به لحاظ زمانی دیرهنگام ترتیب داده شد. حالا که آمریکایی ها کار برجام را رو به اتمام قرار داده اند و تقریبا چیزی از برجام باقی نمانده است، ایراد این سخنان هر چند در خور باشد اما دیرهنگام است.
مهمترین قسمت از سخنان روحانی اما به مسئله هشدار به دولت های شرق آسیا برای مذاکره با آمریکایی ها بر می گشت، این دقیقا همان موضوعی بود که لیبیایی ها نیز به ایران نسبت به مذاکره با آمریکا هشدارش را داده بودند. روحانی در بخشی از سخنانش با خطاب قرار دادن طرف آمریکایی بیان داشت «به بعضی از کشورهای شرق آسیا پیغام می‌دهند که با ما مذاکره کن، این کشورها مگر دیوانه شده‌اند که با شما مذاکره کنند. شما علناً مذاکره دیروز را زیرپا می‌گذارید، شما مذاکره امضاشده‌ای که به تأیید شورای امنیت سازمان ملل رسیده، به آن بی‌اعتنا هستید، بعد کشورها بیایند با شما مذاکره کنند؟ آمریکا باید با این شیوه‌ای که در پیش گرفته است آینده مذاکره و تعهدات خود نسبت به کشورهای دیگر را برای همیشه کنار بگذارد. بعد می‌گویند مشکل ایران چیست. ایران که در بحث هسته‌ای به تعهدات خودش عمل کرده است.»
همچنین موضع دیگری که به تناسب اتخاذ شد مسئله حمایت رئیس جمهر از توان دفاعی کشور بود. وی در این خصوص افزود «ما موشک ساخته‌ایم، می‌سازیم و خواهیم ساخت و با هیچ‌یک از قوانین بین‌المللی در تضاد و تنافی نیست. ما راه دفاع از امنیت ملی‌مان را ادامه خواهیم داد و بدانید که هر نقض عهدی که شما بکنید، به ضرر شما خواهد بود و جمهوری اسلامی ایران به شما پاسخ قاطع خواهد داد، به حول و قوه الهی. می‌گویند چرا ایران از لحاظ دفاعی و نظامی توانمند و قدرتمند است. چرا کشورهای منطقه به ایران احترام می‌گذارند؟ این مشکل کیست، این مشکل شما آمریکایی‌ها است. شما آمدید در منطقه امنیت عراق را به‌هم زدید، شما ثبات و امنیت افغانستان را به‌هم زدید. شما با آوردن تروریست در منطقه امنیت سوریه را به‌هم زدید. شما امنیت لبنان را به هم ریختید، شما که تروریست منطقه را پرورش داده‌اید، آیا شما باید جایزه بگیرید؟ اما کشور ایران که به کمک مردم عراق رفته است و به کمک مردم سوریه رفته، شما نسبت به کشوری که یار ملت‌های دیگر بوده است، شما می‌خواستید عراق را تجزیه بکنید، این ملت عراق و ارتش عراق و این ملت ایران و کشورهای منطقه بودند که نگذاشتند تمامیت ارضی عراق خدشه‌دار بشود.»
روحانی سپس با برشمردن چند رویداد تاریخی معروف که در آن ها آمریکایی ها تلاش کردند امنیت و موجودیت جمهوری اسلامی را به خطر اندازند، تلاش کرد موضوع را به پیشینه تاریخی عدم حسن رابطه ایران – آمریکا سوق دهد تا گذری بر مسئله عدم اعتماد فی مابین دو کشور نیز زده باشد. رئیس‌جمهور ادامه داد: «اگر بنا است به این مسائل اعتراض کنید، ما از شما می‌پرسیم ملت ایرانی که حامی کشورهای مظلوم در برابر تروریسم بوده، در برابر تجزیه‌طلبی بوده، این ملت از نظر شما رفتارش خوب نیست و شما که امنیت را به هم زده‌اید و داعش را به وجود آورده‌اید و شما که طالبان و دیگر گروه‌های تروریسم را ساخته‌اید و منافقان را پناه داده‌اید. شما که به ملت ایران در طول تاریخ ظلم کرده‌اید، شما سکوی نفتی ملت ایران را زدید، آیا سکوی نفتی میدان جنگ بود، سکوی نفتی هواپیما و تانک بود که آن را زدید؟ شما در داستان طبس تجاوز کردید و قبول ندارید که کشور متجاوز هستید. شما هواپیمای مسافربری ما را زدید، آیا قبول ندارید که متجاوز هستید؟ شما بارها بی‌ادبانه ملت ایران را تروریسم خواندید، ملت ایران در طول تاریخ با تروریست‌ها مبارزه کرده است. ملت ایران منافقین تروریست را از این کشور بیرون رانده است.»
مواضع دیرهنگام
به طور کلی مواضع دکتر روحانی اگرچه مواضعی در خور است، اما به نظر می رسد تاریخ برشمردن این مسائل شرایط کنونی که آمریکایی ها تمام تلاش خود را می کنند تا ایران را تحت تضییقات مالی قرار دهند که اوج آن در سال 2010 اتفاق افتاد، نیست. تاریخ برشمردن این ایرادها و گله ها همان زمانی بود که اوباما مسائلی شبیه به روح برجام را برای از بین بردن توافق هسته ای با ایران و خاصیت اقتصادی آن برای ایران مطرح کرد. آن زمانی بود که جان کری مرتب ایران را به مداخله در کشورهای منطقه متهم می کرد، آن زمانی بود که ترامپ شهروندان ایرانی را از ورود به آمریکا با اتهام خطرناک بودن ممنوع کرد، آن زمانی بود که دونالد ترامپ در خصوص برجام رجز خوانی می کرد. اما اینکه چرا آن زمان این اتفاقات و اظهارات نیفتاد، تا حد زیادی به مواضع خوشبینانه طرف ایرانی و تعریف و تمجیدهای بی فایده ای بر می گردد که در خصوص برجام صورت می گرفت. موضوعی که حتی منجر به اعتراض رهبر انقلاب به مواضع اعلامی دولت نیز شد.
موضع رهبر انقلاب در خصوص اظهار ضعف و تمجیدهای بیهوده از برجام
رهبرانقلاب پیشتر و در دیدار دست‌اندرکاران راهیان نور بیان کرده بودند «جنگ تحمیلی به‌خاطر این اتفاق افتاد که دشمن در ما احساس ضعف کرد. اگر میخواهید دشمن را از تهاجم منصرف کنید، اظهار ضعف نکنید و قوت خود را آشکار کنید. اشتباه بعضی از ما در چالش اقتصادی بزرگی که کشور دچار آن است این بود که در زمینه اقتصادی احساس ضعف شد. آن‌وقت کسی رویش بشود در مصاحبه بگوید که ایرانیها انقدر به این مذاکرات احتیاج دارند که رزمایش [ما علیه آنها] ضرری به این مذاکرات اقتصادی نمیزند.»
دو نمونه از سو استفاده طرف غربی از اظهار ضعف ایران
در آن جا اشاره رهبر انقلاب به گستاخی وزیر امور خارجه فرانسه بود که در هنگامه مانور نظامی مشترک با انگلیس و آمریکا در تهران برای مذاکرات اقتصادی حضور داشت و در پاسخ به سوال یکی از تجار فرانسوی که سوال پرسید که «جناب وزیر چرا این سفر دقیقا در روزی انجام شد که فرانسه به همراه انگلیس و آمریکا در خلیج فارس و در نزدیکی آب های ایران مانور نظامی که طبیعتا پیام های خاصی دارد، برگزار کرده اند؟»
این تاجر برجسته فرانسوی در ادامه با نگرانی می پرسد: «آیا فکر نمی کنید این مسئله روی روابط تجاری ما با ایران تاثیر بگذارد و نتوانیم در این سفر قرارداد خاصی منعقد کنیم؟ شما از واکنش مقامات ایرانی نگران نیستید؟ » وزیر خارجه فرانسه در پاسخ می گوید: «خیر، بنده هیچ نگرانی نسبت به موفقیت آمیز بودن این سفر ندارم. مقامات ایرانی در هیچ یک از جلسات مقدماتی و برنامه ریزی برای سفر در تهران و پاریس به این مسئله معترض نشدند». آریو سپس در موضعی مقتدرانه مدعی می شود: «دولت ایران به این سفرها احتیاج دارد و مطمئنم که هیچ اعتراضی در جلسات فردا هم نخواهیم شنید».
اخیرا نیز «برد شرمن» نماینده دموکرات کنگره آمریکا در نشستی در موسسه «هادسون» مدعی شد «واشنگتن می‌تواند با وضع حدنهایت تحریم‌های جدید علیه ایران بدون کوچکترین اشاره‌ای به توافق هسته‌ای، ضمن حفظ حمایت اروپا، دولت ایران را به زانو درآورده و برای لغو این تحریم‌ها مجبور به التماس کند.» این دید مقامات آمریکایی که صرفا هم به برد شرمن مختص نیست از اعلام و اعمال ضعف توسط دولت و برخی از وابستگان دولت صورت گرفته است. وقتی در حین مذاکرات هسته ای دولت از خزانه خالی خود سخن می گوید، نتیجه مستقیم آن این است که آمریکایی ها تصور می کنند که رفع تحریم های ظالمانه آن ها علیه ایران یک لطف به ملت ایران است. با همین زاویه دید است که آن ها تصور می کنند اگر دوباره گزینه تحریم را فعال کنند ایران به تعبیر آن ها به التماس آمریکا خواهد رفت.
موضوع آن جایی حاد می شود که تیم رسانه ای، فکری و اجرایی دولت و حتی شخص رئیس جمهور تا همین چند روز پیش (اگر فرض را بر این بنا نهیم که دیگر چنین تمنایی برای تمجدی از برجام و ماحصل آن در آن ها وجود ندارد، که این فرض نیز معیوب است) بر این موضع خود اصرار داشتند که برجام توانسته تمام مشکلات اقتصادی کشور را حل کند، و در حالی که به تعبیر سفیر انگیس در تهران ایران حتی نتوانسته با یک بانک اروپایی تعامل برقرار کند هنوز رسانه های دولتی از آورده 66 میلیار دلاری برجام سخن می گفتند. پر مسلم است که آمریکایی ها به دنبال مذاکره مجدد با ایران بر سر مسئله موشکی هستند، اظهار ضعف دولت و ناکارآمدی اقتصادی همان اظهار ضعفی است که نتیجه آن از هم اینک مشخص است.
مواضع ضعیف قبلی رئیس جمهور روحانی
«ما در مذاکرات هسته‌ای و در توافق برجام به مواردی رسیدیم و به منافعی رسیدیم غیرقابل بازگشت که هیچکس نمی‌تواند آنها را باز گرداند نه آقای ترامپ نه 10 تا ترامپ دیگر، این‌ها غیرقابل بازگشت است، در مذاکرات هسته‌ای ما قدرت سیاسی‌مان را برای جهانیان روشن کردیم. دیپلمات‌ها ما آنقدر قوی هستند که با 6 قدرت بزرگ جهانی می‌توانند حرف بزنند و به توافق برسند. توافقی که طرف مقابل الان می‌گوید من فریب خورده‌ام ترامپ می‌گوید ایرانیها ما را فریب داده‌اند این حرف هم نادرست است آیا قدرت سیاسی ما از بین می‌رود؟ هرچه می‌خواهد بشود برجام. ما در صحنه سیاسی با قدرت ظاهر شدیم و نشان دادیم که فقط در جنگ قوی نیستیم بلکه در صلح هم قوی هستیم تنها در اقتصاد قوی نیستیم در سیاست هم قوی هستیم این قابل بازگشت نیست، ما اتحاد جهانی را علیه ایران بر هم زده‌ایم. همه علیه ایران متحد شده بودند از اولین ناطق تا آخرین ناطق سازمان ملل حتی کشورهای به ظاهر دوست از ما دفاع نمی‌کردند.» این ها بخشی از سخنرانی رئیس جمهور روحانی در دانشگاه تهران و به مناسبت آغاز سال تحصیلی جدید است. در این سخنان چند نکته نهفته است که ضروری است به آن ها توجه شود.
رئیس جمهور محترم تا همین چند روز پیش هم اصرار داشت، از برجام تاریخ سازی کند، در حالی که بسیاری از دل سوزان کشور معتقدند این سند نتوانسته اهداف اولیه اش را به همراه بیاورد و در بدست آوردن بزرگترین هدفش یعنی از بین رفتن تحریم ها عقیم است، روحانی تا همین چند روز پیش هم معتقد بود که این سند یک افتخار است، البته در اظهاراتی هم که در مجلس بیان داشته نفی این گزاره را بیان نداشته، تنها نسبت به بدعهدی آمریکایی ها شکوه داشته است. از دل نکته فوق الاشاره اظهار ضعف ایران در خصوص برجام بیرون می آید، در حالی که طرف آمریکایی دائم در حال رجز خواندن است که چنین می کند و چنان می کند، آقای رئیس جمهور تا همین چند روز پیش (اگر فرض را بگیریم که دوباره این مسائل و مباحث توسط ایشان تکرار نشود) هم در صبح روز بعد از امضای برجام به سر می برد. برجامی که نه تنها تقریبا هیچ، که اساسا هیچ دستاوردی برای ایران نداشته با این اظهارات تبدیل به یک امر تاثیرگذار برای ایران تلقی شده است. در حالی که اقتصاد کشور دستاوردی از این سند نداشته، هنوز هم افتخارزایی از این سند ادامه دارد.
اظهار ضعف های پی در پی و تحریم های مکرر
آمریکایی ها طی این دو سال و خصوصا از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ با علم نسبت به همین مسئله اظعار ضعف ها و اشتیاق دولت ایران نسبت به برجام، تلاش کردند تا زمینه را برای گفت و گوهای دیگر فراهم کنند، ابزار آن ها نیز برای وادار کردن ایران به گفت و گوهای جدید مسئله تحریم اقتصادی بوده است، تحریم هایی که در زمان دونالد ترامپ علیه ایران وضع شده است با این زاویه دید همراه بوده که ایران را پای میز مذاکره مجدد بنشاند تا از این کشور در زمینه های منطقه ای و موشکی امتیازاتی دریافت کند.
تحریم هایی که اخیرا علیه ایران وضع شده است، نتیجه مستقیم آن چیزی است که رهبر انقلاب آن را «اظهار ضعف» بر شمردند. این اظهار ضعف که ایران به شدت متاثر از تحریم ها است، این پیام منفی را به مقامات آمریکایی مخابره کرده است که هر چقدر بر ایران فشار وارد شود، این کشور آسیب پذیری بیشتری از خود نشان خواهد داد. وقتی به هنگامه مذاکرات سبد کالا بین مردم توزیع می شود، وقتی ایران با ونزوئلا مقایسه می شود و اظهار می شود که اگر برجام نبود یا اگر تحریم ها برداشته نمیشد ایران تبدیل به ونزوئلایی دیگر می شد و تورم بالای 400 درصد را تجربه می کرد، حاصل آن این می شود که آمریکا برداشت می کند که ایران از تحریم ها آسیب پذیر است. حال چه کسی باید پاسخ این تحریم های پی در پی آمریکایی ها که به عنوان ابزار جدید علیه ایران مورد استفاده قرار می گیرد را بدهد؟
منبع: پایگاه برهان
