به گزارش مشرق،  بعد از فروپاشی داعش در عراق و سوریه، این گروه تروریستی در جست‌وجوی مخفیگاه‌های جدیدی است تا همچنان سیطره‌ و نفوذش را در بیش از یک مکان تقویت کند و به حیات خود ادامه دهد. پس از پیروزی نیروهای مقاومت در سوریه و عراق و وارد کردن ضربات سهمگین بر تروریست‌های داعش، اکنون این سؤال مطرح است که پس از عراق و سوریه، مقصد بعدی داعش کجا خواهد بود؟ هرچند کار داعش در عراق و سوریه تمام شده محسوب می‌شود، اما این پایان کار نیست و تروریست‌هایی که از میدان جنگ گریخته‌اند به دنبال یافتن پناهگاه‌های امن هستند تا قدرت از دست رفته خود را بازیابند.

داعش که در رؤیای تشکیل خلافت جهانی است، شاخه‌های متعددی را در برخی کشورهای اسلامی و غیراسلامی ایجاد کرده و این گروه‌ها هر از گاهی با ارتکاب جنایات خونین ابراز وجود می‌کنند. وجود چنین هسته و شبکه‌های تروریستی در برخی کشورهای منطقه که پیشتر با داعش بیعت کرده اند، می‌تواند عامل مؤثری برای جذب و پذیرش تکفیری‌های فراری باشد. 

نجات فرماندهان داعش در سوریه و عراق به دست بالگردهای امریکایی و انتقال آنها به مناطق نامعلوم بیانگر این است که امریکا برای استفاده ابزاری از این گروه در مناطق دیگر برنامه‌هایی دارد. هرچند بسیاری بر این باورند که داعش یک منطقه را برای ادامه فعالیت‌های خود انتخاب خواهد کرد، اما به نظر می‌رسد، داعش با درس گرفتن از تجربه عراق و سوریه، تلاش خواهد کرد نفوذ خود را در بیش از یک منطقه جغرافیایی توسعه دهد؛ چراکه این مسئله علاوه بر اینکه از بعد روانی نمایش قدرتی برای این گروه به شمار می‌رود، ضامن ارتباطات و نفوذش در منطقه نیز خواهد بود.

    افغانستان و آسیای مرکزی

داعش در سال‌های گذشته همزمان با قدرت‌گیری در عراق و سوریه، تروریست‌های تحت فرمان خود را در برخی کشورهای منطقه فعال کرد تا بتواند با نفوذ و عضوگیری در این کشورها خلافت خود را تا مرزهای دورتر از عراق و سوریه گسترش دهد. افغانستان که در خلافت خودخوانده داعش با نام «ولایت خراسان» مطرح است، به دلیل غرق شدن در جنگ داخلی شرایط را برای نفوذ داعش فراهم کرد و با اعلام موجودیت داعش در افغانستان در ژانویه ۲۰۱۵ و همزمان با خروج نیروهای امریکایی، بسیاری از ناظران بر این باور بودند که در صورت شکست تروریست‌ها در عراق و سوریه، افغانستان مقصد بعدی داعش خواهد بود.

با توجه به وجود گروه‌های تندرو و افراطی در افغانستان و آسیای مرکزی، این منطقه بهترین گزینه برای موج سواری داعش است تا قدرت خود را بار دیگر احیا کند. افزایش حملات داعش و تصرف برخی مناطق در ماه‌های اخیر، نشان ازجایگاه مهم افغانستان برای داعش است. بر اساس آمارهای اعلام شده، داعش بیش از۳هزار نیرو در افغانستان دارد که بسیاری از آنها از اعضای جدا شده طالبان هستند و هر روز بر تعداد این افراد افزوده می‌شود.

فرماندهان ناسازگار طالبان که سال‌هاست قدرت را در افغانستان از دست داده‌اند، تمایل دارند با بهره بردن از قدرت داعش، قدرت از دست رفته خود را بازیابند، بنابراین گرایش به داعش و دعوت از آن برای حضور در افغانستان، می‌تواند به عنوان منبع مشروعیتی برای این گروه نیز باشد. 

بر اساس گزارش های اطلاعاتی روسیه، نزدیک به ۵هزار نفر از اتباع روسیه و کشورهای آسیای مرکزی در گروه داعش عضویت دارند که بازگشت آنها به افغانستان و مرزهای جنوبی روسیه می‌تواند دوباره این گروه را به قدرت بازگرداند. اویغورهای سین کیانگ، افراط گرایان ازبکستان و تاجیکستان که مترصد فرصتی برای مقابله با حکومت‌هایشان هستند، می‌توانند از وجود داعش برای رسیدن به اهداف خود استفاده کنند. 

از طرفی، داعش که دشمن قسم خورده ایران و روسیه است و این دو کشور را عامل اصلی شکست‌های خود در خاورمیانه می‌داند، به دنبال ضربه زدن به منافع آنهاست و باتوجه به نزدیکی افغانستان به این دو کشور، تروریست‌ها می‌توانند حملاتی را علیه تهران و مسکو ترتیب دهند. همچنین با توجه به حضور نیروهای امریکایی در افغانستان و حمایت واشنگتن از داعش در منطقه، لذا در آینده شاهد رشد و تقویت داعش در افغانستان خواهیم بود؛ چراکه امریکا هم برای جبران شکست خود در خاورمیانه، در پی ناامن کردن مرزهای روسیه و ایران است و انتقال تروریست‌ها به افغانستان می‌تواند واشنگتن را در رسیدن به اهدافش یاری دهد.

   لیبی منطقه امن

مکان دیگری که داعش از دیرباز در آن نفوذ کرده است و به عنوان مقصد بعدی داعش مطرح شده شمال آفریقا و به ویژه کشور لیبی است. ابوبکر البغدادی، سرکرده داعش در نوامبر ۲۰۱۴، نمایندگانی را به لیبی اعزام کرد تا از گروه تروریستی «انصارالشریعه» لیبی برای اتحاد رسمی با داعش بیعت بگیرند و به دنبال آن، شاخه لیبی داعش اعلام موجودیت کرد و این گروه اکنون باتوجه به موقعیت مناسب لیبی، نبود دولت وحدت ملی و ارتش مستقل، برای انتقال نیروهای خود به این کشور تلاش می‌کند.

گزارش شورای امنیت سازمان ملل حاکی از این است که ۸۰۰ تن از عناصر داعش از سوریه به لیبی منتقل شده‌اند و تعداد داعشی‌های حاضر در لیبی هم بر اساس گزارش‌های اعلام شده حدود ۲هزار نفر است که این رقم در صورت انتقال تروریست‌های فراری از خاورمیانه افزایش خواهد یافت.

باتوجه به اینکه داعش برای ادامه حیات خود نیاز به منابع مالی دارد، لیبی با داشتن منابع نفت و گاز می‌تواند منبع تغذیه خوبی برای داعش باشد. داعش سه سال است که شهر «سرت» در نزدیکی مناطق نفتخیز و پالایشگاه‌های شرق لیبی موسوم به «هلال نفتی» را اشغال کرده و این شهر اکنون به میعادگاه فرماندهان و عناصر شکست خورده و فراری داعش در عراق و سوریه تبدیل شده است.

همچنین مساحت گسترده لیبی در مقایسه با عراق و سوریه، برای داعش جذابیت بیشتری دارد. لیبی از شمال به دریای مدیترانه و آب‌های آزاد، راه دارد و همین مسئله به ارتباط تروریست‌ها با جهان آزاد و خروج از انزوا کمک می‌کند و تکفیری‌ها می‌توانند به راحتی به تجارت‌های غیرقانونی و سودآور مثل فروش دختران و زنان به عنوان برده جنسی روی بیاورند، یعنی همان کاری که در سوریه و عراق شاهد بودیم.  لیبی از منظر دیگری نیز برای داعش مهم است.

حضور گروه‌های تروریستی «بوکوحرام» در نیجریه و «الشباب» در سومالی که پیشتر با داعش بیعت کرده‌اند، می‌توانند برای این گروه سکوی پرتابی برای برپایی خلافت در آفریقا باشند. در صورتی که تروریست‌های داعش به آفریقا نقل مکان کنند با بهره‌برداری از هرج و مرج حاکم بر کشورهای آفریقایی و وجود دولت‌های ضعیف و همچنین با پیوستن گروه‌های تروریستی به داعش، می‌توانند اشغالگری در آفریقا را توسعه دهند.  عامل دیگری که لیبی را برای داعش جذاب کرده است، نزدیکی این کشور به مرزهای جنوبی اروپاست.

شهر «سرت» در نزدیکی سواحل ایتالیا قرار دارد و داعش می‌تواند به راحتی از آنجا به سوی کشورهای اروپایی منتقل شود و مجدداً حملات خود در قاره اروپا را از سر بگیرد. به همین دلیل است که داعش شهر «سرت» را کم اهمیت‌تر از شهر رقه سوریه نمی‌داند و برای به کنترل در آوردن سواحل لیبی تلاش می‌کند.

   مصر

هرچند مصر به اندازه افغانستان و لیبی برای داعش اهمیت ندارد، اما به عنوان یکی از مقصدهای محتمل داعش مطرح است. حضور گروه ضعیف «انصار بیت‌المقدس» در مصر که با داعش بیعت کرده است در سال‌های اخیر حملات خونینی را انجام داده که طی آن صدها تن کشته و زخمی شده‌اند. داعش برای جبران شکست خود در البوکمال سوریه، با حمله به مسجدی در استان سینا دست به یک جنایت بزرگ زد و با کشتن بیش از ۳۰۰ نفر، ادامه موجودیت خود را اعلام کرد، بنابراین بی‌ثباتی سیاسی در مصر، می‌تواند همچون وضعیتی که در لیبی حاکم است، زمینه‌های مساعد برای فعالیت‌های تروریستی را فراهم سازد.

هر چند تعداد اعضای گروهک داعش در مصر اندک است، اما محدوده عمل آنها گسترده است و حملاتی که در ماه‌های اخیر به کلیساها و مساجد انجام داده‌اند، ابعاد جنایات این گروه را به خوبی نشان می‌دهد. باتوجه به پشتیبانی مالی از سوی برخی کشورهای عربی، این گروه می‌تواند خود را تقویت و خطر بزرگی را برای دولت و مردم مصر ایجاد کند.

   ارزیابی

در مجموع، می‌توان گفت که داعش پس از شکست در سوریه و عراق، فعالیت‌های خود را در دیگر کشورها  تشدید خواهد کرد تا حیات خود را ثابت کند و بنابراین مقابله با این گروه نیازمند عزم جدی دولت‌ها برای خشکاندن ریشه تروریسم است. پیروزی محور مقاومت در عراق و سوریه نشان داد که به رغم حمایت‌های جهانی از داعش، شکست این گروه دور از انتظار نیست و کشورهای دیگر هم می‌توانند الگوی مقاومت را در مقابله با داعش به کار گیرند.

هرچند در رسیدن به این هدف راه سختی پیش رو دارند؛ چراکه دشمنان مقاومت با تقویت تروریست‌ها همچنان تلاش می‌کنند آشوب و جنگ در منطقه را حفظ کنند و در این میان، عربستان و امریکا برای تحقق اهداف و منافع خود در منطقه به استفاده ابزاری از داعش ادامه خواهند داد.

علاوه بر تلاش داعش برای یافتن پناهگاه جدید، پیش‌بینی می‌شود داعش سیاست تمرکز در منطقه‌ای خاص را تغییر  و تاکتیک عملیاتی «گرگ‌های تنها» را برای انتقام‌گیری مدنظر قرار دهد، به همین دلیل باید شاهد آغاز فصل جدیدی از عملیات‌های تروریستی و انتحاری این گروه در نقاط مختلف جهان به ویژه در اروپا باشیم.

منبع: روزنامه جوان