سرویس فرهنگ و هنر مشرق -  نشست نقد و بررسی دو مستند "عاشقان ایستاده می‌میرند" به کارگردانی محسن اردستانی و "روی خط آتش" به کارگردانی  محمد حاجی مقصودلو با حضور عوامل این دو مستند و سجاد اسلامیان منتقد در حاشیه هشتمین جشنواره مردمی فیلم عمار برگزار شد.

در ابتدای این نشست حاجی مقصودلو کارگردان مستند «روی خط آتش» درباره انگیزه کار در حوزه مدافعان حرم گفت: مظلومیت شیرمردان فاطمیون باعث شد تا این رزمندگان سوژه کار ما شوند.اردستانی کارگردان مستند عاشقان ایستاده می میرند هم در این خصوص گفت: ما همیشه سعی کردیم خطی را دنبال کنیم و درباره مظلوم ها کار بسازیم، همیشه تلاش کردیم در گروه مستندسازان بدون مرز خط شکنی کنیم چنانچه در سال ۹۳ برای اولین بار درباره تیپ فاطمیون مستند ساختیم و سال بعدش فوعه و کفریا سوژه ما شد.

مظلومیت نقطه اشتراک سوژه های ما

وی در ادامه افزود: زینبیون کسانی هستند که هیچ نام و نشانی از آنان نیست و بسیار مظلوم هستند و همین مظلومیت باعث شد به سراغ آنان برویم.در ادامه این نشست اسلامیان با بیان این‌که هر کاری جنبه مثبت و منفی دارد، تصریح کرد: همین‌که در حیطه مدافعان حرم کار ساخته می‌شود، یک جنبه مثبت است.

اسلامیان درباره مستند عاشقان ایستاده می‌میرند گفت: بنده روی بخش های فرعی احاطه ای ندارم اما در خصوص کلیت کار به نظر می رسد که کارگردان خواسته درباره زینبیون حرف بزند اما این کار بسیار پراکنده صورت گرفته است به طوریکه بیننده گیج می شود حتی شخصیتی که داستان با آن شروع و پایان می یابد هم به طور کامل شناخته نمی شود، با این وجود همگی می دانیم صحبت کردن درباره تیپ زینبیون منع است تا جایی که چهره خواهر شهید در این مستند مشخص نیست.

اردستانی در پاسخ به این انتقاد گفت: ممکن است مطرح کردن بعضی مسایل باعث تعجب شود اما ما معروف هستیم به اینکه در شرایط بحران کار بسازیم به عبارت دیگر ما مستندساز بحران در بحران هستیم به طوری که تمام تصاویر  مربوط به حلب از داخل ماشین و دو ماه قبل از آزادسازی ان شهر گرفته شده است.

محتوا در مستند برای من از فرم ارجح تر است

وی یادآور شد: ما در مستند به اینکه محتوا بر فرم اجل است، قائل هستیم و من این را به جان میخرم که بگویند کار ضعیف است اما قصدم این است که راه باز کنم و حرف خود را در مستند بزنم ضمن اینکه مستندسازی در سوریه بحران در بحران است و این یعنی اینکه عملا مانع کار می شوند.

اسلامیان همچنین در ادامه این بحث درباره مستند روی خط آتش گفت: روی خط آتش مرا به یاد مستندهای خبری می اندازد که قرار است یک داستانی را روایت کند. این مستند قابلیت زیادی در معرفی جنگ سوریه دارد اما به خوبی نتوانسته تیپ فاطمیون را معرفی کند ضمن اینکه به نظر من شش ماه دیگر تاریخ مصرف این مستند تمام می شود.

حاجی مقصودی کارگردان این مستند در دفاع از اثر خود گفت: ما قصد نداشتیم در این مستند فاطمیون را معرفی کنیم؛ چرا که کار های زیادی در این زمینه صورت گرفته است و همه آنان را می شناسند.

وی در اضافه کرد: اینکه می گویید مستند روی خط آتش دارای یک تاریخ مصرف مشخص است را قبول ندارم چرا که ممکن است برای هر کسی این سوال پیش بیاید که آزادسازی شهرها چگونه بوده است و ما چگونه به بوکمال رسیده ایم که این مستند می تواند در این خصوص پاسخ گو باشد.

اسلامیان: ساخت مستند بستگی به انتخاب نوع مخاطب دارد. دوستان ما برای مخاطب ایرانی کار می سازند.

وی به سخن رهبری که از زبان شهید حسین همدانی شنیده بود، اشاره کرده و یاد آور شد: «یک بار میخواستیم برگردیم، آقا گفت: سوریه مثل مریضی است که  خود نمی‌داند مریض است و باید به او فهماند که مریض است.»

وی ادامه داد: اتفاقاتی که در سوریه افتاد ادامه بیداری اسلامی بود و آنچه مردم سوریه نداشتند همان بیداری بود و حالا باید بگوییم که چقدر توانستیم از سوریه حرف بزنیم؟ واقعیت آن است که ما برای دفاع از حرم نرفتیم چرا که حرم ها بازسازی می شوند، بلکه ما رفتیم تا انسان ها نابود نشوند.

مردم روایت‌های انسانی را می‌پسندند

اسلامیان تصریح کرد: وقتی ما درباره مدافعان حرم حرف میزنیم چیزی درباره انسان مظلوم سوری که تحت ستم است نمی‌گوییم این درحالیست که کلاه سفیدها از انسان مظلوم سوری حرف می‌زنند، انسانی که تحت ستم بشار اسد و مدافعان حرم است.این منتقد تاکید کرد: اگر مستندات ما ارائه ای از جنگ سوریه بود، روایت پسندیده و جهانی بود چرا که مردم روایت های انسانی را می‌پسندند.

در پاسخ به بحث منتقد این برنامه، اردستانی اظهار داشت: ما باید به این مدیریت شش ساله نقد کنیم که چرا موارد گفته شده در مستندات نیست.

سرمایه گذاری فرهنگی روسیه در سوریه

وی ادامه داد: وقتی روسیه وارد جنگ سوریه شد، اولین چیزی که تصویب کرد این بود که زبان دوم سوریه روسی شود و اولین کار فرهنگی که انجام دادند تشکیل کلاس رقص در حلب بود اما ما برای اینکه نشان دهیم ایرانیان این منطقه را آزاد کردند چه کار کردیم؟

این کارگردان جوان عنوان داشت: من قبول ندارم که می‌گویید همه می‌دانند مدافعان حرم چه کسانی هستند؛ چرا که متاسفانه بسیاری در این خصوص اطلاعی ندارند.

حاجی منصوری هم در ادامه گفت: طبیعتا یک سری علامت سوال وجود دارد که باعث می‌شود برا یافتن پاسخ آن را پیگیری کنیم و هر کدام از این مستندات خود جوابی به سوالات مطرح شده است و هر کدام یک اثر نتیجه بخش را به دنبال دارد به عنوان مثال  ما مستندی به عنوان حلما ساختیم که یک جمله پایانی همسر شهید به گونه‌ای تاثیرگذار است که یک مبلغ طی ده سال هم نمی‌تواند مطلب را به گونه ای بیان کند که مانند آن سخن همسر شهید اثر بخش باشد.

همچنین اردستانی در خصوص مدت زمان تصویربرداری مستندهایش گفت: تصویر برداری هر مستند بین یک هفته تا ده روز و تدوین آن حدود سه ماه طول می‌کشد البته مستند آخر ما به دلیل ناهماهنگی های سوریه نزدیک یک و نیم سال طول کشید.

حاجی منصوری هم بیان داشت: می‌گویند داعش تمام شده است اما به نظر من این پایان ماجرا نیست و تبعات جنگ در سوریه خود نوعی آغاز است.

وی در پایان سخنانش در خصوص پخش تلویزیونی مستندهایش گفت: بیش از چهار ماه از پایان کار مستند می‌گذرد و هنوز پخش نشده است. زمان جنگ یک روایت فتحی بود که هفته ای یکبار پخش می‌شد و مخاطب خاص خود را داشت و اگر امروز بتوانیم چنین موقعیتی را در یکی از شبکه های پربیننده ایجاد کنیم هم زحمت کارگردان‌ها دیده می‌شود هم اینکه بسیاری از علامت سوال‌های مخاطبان از بین می‌رود.

 اردستانی در پایان اظهاراتش گفت: کسانی که درباره جنگ کار می‌سازند انسان های عجیبی هستند که به یک آوینی نیاز دارند چرا که این انسان ها هم قابلیت حاتمی کیا شدن را دارند و هم قابلیت مخملباف شدن را، پس نگذاریم که مخملباف شوند.