به گزارش مشرق، با وجود گذشت بیش از ۶ ماه از رونمایی سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات که در راستای تحقق حقوق شهروندی راه‌اندازی شده همچنان حضور سازمان‌های زیرمجموعه ۲ قوه مقننه و قضائیه در این سامانه بسیار کمرنگ دیده می‌شود.

با نگاهی به فهرست دستگاه‌های اجرائی متصل به سامانه در نشانی http://foia.iran.gov.ir/web/guest/organs به خوبی می‌توان دریافت که از ۱۰ زیرمجموعه قوه مقننه و ۱۲ زیر مجموعه قوه قضائیه تنها یک بخش فعال است.

اطلاعات موجود در جدول مربوطه نشان می‌دهد ظاهرا شهرداری‌ها همچنان برنامه جدی برای پیوستن به سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات ندارند.

بی تفاوتی نهاد ریاست جمهوری، معاونت اجرایی و معاونت حقوقی به سامانه

در این بین اگر چه قوه مجریه فعال‌تر ظاهر شده است اما نپیوستن دستگاه‌های مهمی چون «نهاد ریاست جمهوری»، «معاونت اجرایی رئیس جمهوری» و «معاونت حقوقی رئیس جمهوری» که باید در پاسخگوئی به مطالبات و درخواست‌های مردمی پیشرو باشند نکته‌ای قابل تامل است.

بخش گزارشات سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات که در نشانی http://foia.iran.gov.ir/web/guest/totalreport قابل دسترسی است نیز حکایت از آن دارد که تاکنون یک هزار و ۱۸۰ درخواست در سامانه ثبت شده که از این تعداد به ۹۹۶ درخواست پاسخ داده شده و میانگین پاسخگوئی دستگاه‌های متصل به سامانه ۸۴ درصد است.

همچنین ۹۶ شکایت نیز در سامانه ثبت شده که به ۵۱ مورد آنها پاسخ داده شده است.

همگان با مراجعه به جداول تهیه و تنظیم شده در سامانه می‌توانند از نزدیک آخرین گزارش وضعیت پاسخگویی دستگاه‌های متصل به سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات را به تفکیک مشاهده کنند.

براساس این گزارش، در راستای اجرای قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات این سامانه، در ۱۷ تیرماه ۹۶ با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزیر ارتباطات رونمایی شده و کار خود را آغاز کرد.

مطابق سیاست‌های عمومی دولت، همزمان و حتی پیش از ابلاغ آخرین آیین‌نامه این قانون، جهت‌گیری پرتال‌های دستگاه‌ها به سمت انتشار اطلاعات تغییر کرده اما پذیرش درخواست «دسترسی به اطلاعات» عملاً پس از این شروع ‌شده است.

ماده یک آیین‌نامه اجرایی ماده (۸) قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات آورده است: هر شخص حقیقی یا حقوقی ایرانی می‌تواند درخواست خود برای دسترسی به اطلاعات را به صورت برخط از طریق درگاه الکترونیک حقیقی با ثبت‌نام در سامانه به نشانی foia.iran.gov.ir و ایجاد حساب کاربری، پیشخوان دولت الکترونیک، پست یا مراجعه حضوری به واحد اطلاع‌رسانی مؤسسه درخواست‌شونده، تسلیم کند.

همچنین ٢٩ آذرماه ١٣٩٥، منشور ۱۲۰ ماده‌ای حقوق شهروندی در همایش «قانون اساسی و حقوق ملت» رونمایی شد.

منشور حقوق شهروندی سرلوحه سیاست داخلی دولت دوازدهم است و رئیس‌جمهوری هم خود را مکلف کرده که هر ساله گزارش پیشرفت‌ها و راهکارهای رفع موانع تحقق حقوق شهروندی را به ملت ارائه دهد و در صورت نیاز، منشور را روزآمد کند.

همزمان با نخستین اجلاس ملی گزارش پیشرفت‌ها و راهکارهای رفع موانع تحقق حقوق شهروندی که با حضور رئیس جمهوری و مقامات کشور در سالن اجلاس سران برگزار شد موضوع «قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات» به عنوان یک حق از حقوق شهروندی و دستاوردی بزرگ برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی و تبیین شد تا جایی که سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این اجلاس موضوع تصویب و اجرایی شدن قانون دسترسی آزاد به اطلاعات را از جمله مهمترین اقداماتی برشمرد که در دولت تدبیر و امید به سرانجام رسیده است.

آنچه امروز حائز اهمیت است اینکه با مهیا شدن تمامی زمینه ها و زیرساخت‌ها برای انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، دستگاه‌های اجرایی که تاکنون اقدام به ثبت نام در سامانه مربوطه نشده‌اند، با عضویت خود در این سامانه گامی جدی در تحقق حقوق شهروندی بردارند.