به گزارش مشرق، سید عباس عراقچی معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت خارجه و رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام امشب (شنبه) در برنامه نگاه یک شبکه اول سیما طی سخنانی به تشریح آخرین وضعیت برجام پرداخت.

* صف‌بندی و نبرد دیپلماتیک ایران و آمریکا در یک سال گذشته

وی درباره تصمیم اخیر ترامپ در تمدید لغو تحریم‌ها در برجام و ارزیابی از رفتار دولت آمریکا و ترامپ گفت: الان تقریبا بیشتر از یک سال است با تلاش وسیع ترامپ برای از بین بردن برجام یا حداقل اصلاح برجام از دید ایشان و ایجاد تغییرات در آن مواجهیم که از قبل ریاست جمهوری ترامپ این تلاش شروع شد. از قول پاره کردن برجام گرفته تا تلاش‌ها برای همراه کردن متحدان اروپایی به منظور راضی کردن آنها و فشار بر ایران برای مذاکره مجدد و تلاش‌های دیگری که یکی پس از دیگری شکست خورد و اکتبر گذشته هم تلاش کرد برجام را به کنگره ارجاع دهد.

معاون وزیر خارجه کشورمان ادامه داد: دو ماه کنگره تلاش کرد تحریم‌ها را بازگرداندند ولی موفق نشدند و تهدیدی که پریشب انجام داد موضوع جدیدی نبود.

عراقچی بیان کرد: یک صف بندی و نبرد دیپلماتیک در طول یک سال گذشته بین ما و آمریکا در نابودی برجام جریان داشته است.

وی با اشاره به اظهارات و عبارات ترامپ درباره برجام خاطرنشان کرد: در این نبرد دیپلماتیک امر بی سابقه‌ای که رخ داد ایران موفق شد متحدان آمریکا را جدا کند و هیچ یک از متحدان آمریکا در اروپا و شرق آسیا با درخواست ترامپ برای از بین بردن برجام و حتی تغییر در برجام موافقت نکردند و با وی همراه نشدند.

معاون وزیر خارجه ادامه داد: وقتی در اکتبر گذشته ترامپ صحبت‌های تندی علیه ایران و برجام بیان کرد، موگرینی به تلویزیون آمد و به اظهارات ترامپ محکم و قاطع واکنش نشان داد.

*استحکام درونی برجام

رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام خاطرنشان کرد: برجام از یک استحکام درونی برخوردار است که از بین بردن و پاره کردن آن به آسانی امکانپذیر نیست. 

وی با بیان اینکه ترامپ با یک دستور اجرایی می‌تواند از برجام خارج شود، یادآور شد: ولی در عمل موفق نشد چون برجام بخشی از قطعنامه شورای امنیت است.پاره کردن برجام یعنی پاره کردن قطعنامه شورای امنیت توسط یکی از اعضای شورا و از بین بردن اعتبار شورای امنیت و آمریکا.

عراقچی افزود: اروپایی‌ها و جامعه بین‌الملل در حمایت از برجام صف کشیدند و قاطع و محکم جلوی ترامپ ایستادند. یکی از سفرای اروپایی در تهران می‌گفت سراغ ندارم اروپا اینقدر قاطع در مقابل آمریکا موضع گرفته باشد.

وی عنوان کرد: انزوای آمریکا در یک سال گذشته حاصل شد و این یک موفقیت دیپلماتیک بود و ما ترامپ را در عرصه‌های مختلف منزوی کردیم.

*در یک سال گذشته ترامپ را در عرصه‌های مختلف محدود و محصور و منزوی کردیم

وی ادامه داد: جلسه شورای امنیت به جلسه‌ای در حمایت از برجام و ایران تبدیل شد. در یک سال گذشته ترامپ را در عرصه‌های مختلف محدود و محصور و منزوی کردیم. 

*اهمیت برجام برای اروپا اعتباری، پرستیژی و امنیتی است و نه اقتصادی

عراقچی درباره حمایت اروپا از برجام و اینکه آیا این جنگ زرگری است؟ گفت: جنگ زرگری و پلیس خوب و بد حد و مرزی دارد. نمی‌شود رئیس جمهور یک کشور یک سال تمام همه حیثیت خود را برای یک هدف بگذارد و بگوید برجام را پاره می‌کنم و .... و بعد از یک سال ناتوان بماند، این از بحث جنگ زرگری گذشته است.

وی درباره اینکه گفته می‌شود اروپا به دنبال منافع اقتصادی از برجام است، افزود: بزرگترین اشتباه این است که فکر کنیم اروپا به خاطر منافع اقتصادی از برجام حمایت می‌کند. حجم تجارت اروپا با ایران الان بعد از برجام به ۲۰ میلیارد دلار نمی‌رسد، ولی حجم تجارت اروپا و آمریکا بیش از ۶۰۰ میلیارد دلار در سال است.

عراقچی افزود:‌دلیل حمایت اروپا اقتصادی نیست دلیلی که اروپا از برجام به طور قاطع حمایت می‌کند چند دلیل است اروپا به عنوان هماهنگ کننده برجام شناخته می‌شود. برجام دستاورد سیاست خارجی اتحادیه اروپا شناخته می‌شود و به لحاظ سیاسی و پرستیژی حفظ برجام برایشان اهمیت دارد. علاوه بر این، حفظ برجام به عنوان حفظ اعتبار اروپا و غرب است. اهمیت برجام برای اروپا یک اهمیت امنیتی است. اروپایی ها معتقدند بدون برجام منطقه خاورمیانه امن‌تر نخواهد بود و اگر برجام را از دست بدهند وضعیت در خاورمیانه بدتر از وضع موجود خواهد شد.

به گفته وی اهمیت برجام برای اروپا اعتباری، پرستیژی و امنیتی است و نه اقتصادی.

معاون وزیر خارجه درباره اینکه آیا اروپا اقدامات لازم و کافی در مورد برجام انجام داده است؟ نیز گفت: برجام در عرصه‌های مختلف تحریم‌ها علیه ایران را مرتفع کرد. در حوزه انرژی تمام تحریم‌ها در بحث هسته‌ای برداشته شده و فروش نفت ما به حالت عادی برگشته است و پول نفت هم دارد برمی‌گردد. از اوایل ۹۶ تا الان قریب ۴۰ میلیارد دلار نفت فروختیم. در حوزه حمل و نقل که مربوط به تحریم‌های هسته‌ای بود و کشتیرانی و هواپیماها را قفل کرده بود به حالت عادی برگشتیم. در حوزه بانکی هنوز وضعیت عادی را نداریم که فقط علت برجامی ندارد و علت‌های غیربرجامی دارد.

وی افزود: در بحث سرمایه‌گذاری‌های درازمدت در ایران، فضایی که آمریکا درست کرده برای سرمایه گذاری منفی و مخرب شده است. وقتی آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیدند که دستاوردهای ایران در برجام زیاد شده تمام تلاششان را گذاشتند منافع ایران را از برجام به حداقل برسانند و با ایجاد فضای منفی جلوی سرمایه‌گذاری‌های درازمدت را با ایران بگیرند و بنگاه‌های اقتصادی را بترسانند که در این زمینه تا حد زیادی موفق بودند. البته در این فاصله شرکت‌های بزرگ اروپایی مثل توتال، ایرباس و ... وارد معامله با ایران شدند، خطوط اعتباری توسط کشورهای اروپایی و شرق آسیا به ایران اختصاص داده شد، ولی آنچه انتظار داشتیم ایجاد نشده است.

* توخالی بودن تهدیدهای ترامپ روشن شده

معاون وزیر خارجه گفت: صحبت‌های پریشب ترامپ و اینکه برجام را تمدید نخواهد کرد همه بر خلاف پاراگراف‌های ۲۶، ۲۸ و ۲۹ برجام است. به نظرم کسی دیگر ترامپ را باور نخواهد کرد و توخالی بودن تهدیدهای ترامپ روشن شده است. حتما ترامپ سعی می‌کند بازی کند و بعد یک سال جامعه بین‌الملل به این نتیجه رسیده که تهدیداتش توخالی است.

عراقچی درباره توقع ایران از اروپا نیز بیان کرد: حتما انتظار داریم نواقص برجام (ناشی از فضایی که آمریکا ایجاد کرده) را جبران کنند و فضای ایجاد شده توسط آمریکا را بشکنند. ما در کمیسیون مشترک به بدعهدی‌های آمریکا پرداختیم. بانک‌ها و شرکت‌های اروپایی معمولا دچار تردید هستند باید به شرکت‌های خود اطمینان کافی بدهند که اگر با ایران کار کنند و با جریمه‌های آمریکا مواجه شوند، از آنها حمایت خواهند کرد.

وی گفت: اروپایی‌ها تدابیری را اندیشیده‌اند که سیستم‌های بانکی را ایجاد کنند که جدای از همکاری و تبادلات اقتصادی با آمریکا باشد. بحث گشایش مسیرهای بانکی با ایران و خطوط اعتباری هم در دستورکار است که اولین خط اعتباری یک میلیارد دلاری را اتریش امضا کرد و خط  اعتباری ۵ میلیارد دلاری را با ایتالیا امضا کردیم و چند مورد دیگر هم هست که اعلام خواهد شد. همچنین توافقاتی را با کره و چین امضا کردیم.

*۱۱ نامه‌ای که ظریف به موگرینی نوشت

عراقچی درباره کمیسیون مشترک برجام نیز گفت: کمیسیون مشترک هر سه ماه یک بار تشکیل جلسه می‌دهد و به درخواست ایران جلسه اضطراری داشته است. در بین جلسات از طریق نامه‌های رسمی که ظریف به موگرینی نوشته موارد نقض آمریکا از برجام را مستند و مکتوب به موگرینی ارائه کردیم، فکر کنم ۱۰ یا ۱۱ نامه ظریف به موگرینی نوشته است. 

وی افزود: ما شاهد نتایج این اقدامات دیپلماتیک ایران هستیم که در قالب دیپلماسی کلی ایران در یک سال گذشته شاهد بودیم.

*بحث موشکی ما که به توانمندی‌های دفاعی و امنیت ملی ما مربوط می‌شود نه قابل مذاکره است و نه مصالحه 

رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام درباره درخواست آمریکا برای ایجاد پیوند بین برجام و برنامه موشکی ایران و اینکه به نظر می‌رسد این موضوع مشترک اروپا و آمریکا است هم بیان کرد: برجام فقط یکی از موضوعات مورد نگرانی بین ایران و آمریکا و اروپا را مدیریت و حل و فصل کرد، این بدان معنا نیست ما در همه موضوعات توانسته‌ایم به توافق برسیم. از ابتدای انقلاب ما موارد مختلف اختلاف با غربی‌ها داشتیم که اختلافات حقوق بشر، منطقه، برنامه تسلیحاتی و موشکی و برنامه هسته‌ای ایران بود.

وی افزود: ما با اروپا درباره مسائل منطقه به شدت اختلاف نظر داریم. درباره توانایی‌ها نظامی ایران اختلاف نظر داریم. تا الان موفق شدیم در موضوع برجام اروپا را از آمریکا جدا کنیم و اینکه موفق شدیم برجام را از هر موضوع دیگری جدا کنیم و اروپایی‌ها را به این موضع رساندیم. اگر اروپایی ها راجع به برنامه موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای ایران نگرانی دارند، جدا از برجام است.

عراقچی تصریح کرد: بحث موشکی ما که به توانمندی‌های دفاعی و امنیت ملی ما مربوط می‌شود نه قابل مذاکره و نه مصالحه است، از ابتدای برجام آمریکایی‌ها دنبال این بودند برنامه موشکی را وارد مذاکرات کنند، ولی موفق نشدند.

معاون وزیر خارجه گفت: توانمندی‌های دفاعی ما به هیچ وجه قابل مذاکره نیست. ما اجازه نخواهیم داد موضوع برجام با موضوعات دیگر مرتبط شود.

وی درباره اقدام ترامپ در افزودن اسامی به لیست تحریم‌ها نیز گفت‌: طبق برجام آمریکا و اروپا حق ندارند هیچ یک از تحریم‌ها در برجام را به هر شکلی برگردانند، ولی اضافه کردن اسامی به بهانه‌های حقوق بشری و موشکی و ... به لحاظ فنی و کارشناسی نقض برجام به حساب نمی‌آید. این بیشتر از سر استیصال برای جبران ناکامی‌های آنهاست. ترامپ یک سال و خرده‌ای حیثیت خود را گذاشته بود که برجام را کنار بگذارد.

عراقچی گذاشتن نام رئیس قوه قضاییه یک کشور در لیست تحریم‌ها را خلاف قواعد آمره بین‌المللی خواند و افزود: این یک امر بی سابقه و خلاف رفتارهای پذیرفته شده بین‌المللی است و اینها در راستای جبران ناکامی‌هایی است که با آن روبرو شدند.

* دشمنی آمریکا با ایران اختصاص به یک فرد و دولت ندارد

معاون وزیر خارجه در پاسخ به این سوال که ترامپ با دولت آمریکا فرق دارد؟ گفت: ترامپ به لحاظ شخصیتی به پدیده منحصر به فردی تبدیل شده که خیلی‌ها در دنیا بین ترامپ و مسئولان درجه اول دولتش تفاوت قائل شده‌اند. در برخورد با آمریکا هم شخص ترامپ و هم سیاست‌ها و دولت ایشان و هم مجموعه ساختار سیاسی آمریکا مطرح است. دشمنی آمریکا با ایران اختصاص به یک فرد و دولت ندارد و ساختار سیاسی آمریکا و خصلت‌های مبتنی بر سلطه طلبی باعث شده که ایران با آن مقابله کند.

عراقچی همچنین بیان کرد که دولت قبلی آمریکا (اوباما) دست کمی در نقض تعهدات در برجام نداشت.

وی دیدگاهی که در آمریکا نسبت به برجام وجود دارد را مورد اشاره قرار داد و گفت: نگاهی که آمریکا الان به برجام دارد این است که برجام باعث اقتدار بیشتر ایران شده است، می‌گویند ایران بعد از برجام قوی‌تر و رفتارش در منطقه تهاجمی‌تر شده و رفتارش نسبت به آمریکا هیچ فرقی نکرده است. در یمن دوستان ایران با عربستان درگیر هستند، در لبنان و سوریه و ... ایران در منطقه در اوج اقتدار خود به سر می‌برد.

 معاون وزیر خارجه ادامه داد: می‌گویند ایران اقتدار را پیدا کرده، پول‌های بلوکه شده‌اش آزاده شده، موشک‌های خود را آزمایش می‌کند و ... دنیا با آن شروع به کار کرده و کشورها قرارداد می‌بندند و به لحاظ داخلی از امنیت برخوردار است و مشارکت مردمی در اوج خود قرار دارد. در همین راستا وقتی آشوب‌های اخیر شد ذوق زده شدند.

عراقچی خاطرنشان کرد: می‌گویند ما چه به دست آوردیم؟ آنها فکر می‌کنند ایران به دنبال سلاح هسته‌ای است که کاملا خلاف است و با دکترین‌های ما در تضاد است.

وی گفت: اینها علت مخالفت‌هایی است که ترامپ و دار و دسته‌اش انجام می‌دهند که سعی می‌کنند با تحریم‌های حقوق بشری و موشکی ناکامی‌های خود را جبران کنند. 

*شرایط ایران بعد از برجام واقعا بهتر شده است

 رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام با بیان اینکه شرایط ایران بعد از برجام واقعا بهتر شده است، عنوان کرد: همه پول‌های بلوکه شده ما در اثر تحریم‌های هسته‌ای آزاد شده است. در جایی نیست که پول ما فریز شده باشد. پول نفت را بدون واسطه دریافت می‌کنیم و روال اقتصاد خارجی ایران به حالت عادی برگشته است. البته تحریم‌های اولیه آمریکا هنوز هست و بحث‌های پولشویی موانعی را ایجاد کرده که امیدواریم حل شود و اقتصاد ما بتواند مسیر عادی خود را طی کند.

عراقچی ادامه داد: برجام بلااثر نمی‌شود، ما در خیلی حوزه‌ها داریم منافع خود را می‌بریم. در حال حاضر کنگره می‌خواهد قانون داخلی آمریکا (اینارا) را که اوباما تصویب کرد اصلاح کند به نحوی که به شعارهای ترامپ پرداخته شود و وجهه ترامپ را حفظ کرده و آن را راضی کند. کار سخت و پیچیده‌ای است که سه ماه روی آن کار کرده‌اند، ولی هنوز به جایی نرسیده است.

*برجام به هیچ وجه نه الان و نه در آینده، قابل مذاکره مجدد نیست

معاون وزیر خارجه افزود:‌ از دید ما آنچه مسلم است برجام به هیچ وجه نه الان و نه در آینده قابل مذاکره مجدد نیست. به هیچ وجه درباره هیچ یک از موارد برجام مذاکره نخواهیم کرد. 

وی گفت: در عکس العملی که چین و روسیه و کشورهای اروپایی بعد از تصمیم اخیر ترامپ گرفتند آنها بر این موارد تأکید کردند و سیاست خارجی ما توانسته بقیه اعضا را در مقابل ترامپ نگهدارد. انشاءلله برجام را در مسیر خود نگه خواهیم داشت و بر این باورم که این تهدید ترامپ دوباره به شکست خواهد انجامید.

 عراقچی در پاسخ به سؤال دیگری گفت: پاراگراف ۳۶ برجام به ساختار حل اختلاف مربوط می‌شود، اگر کشوری مدعی باشد یک طرف دیگر برجام به تعهداتش عمل نکرده است درخواست تشکیل کمیسیون مشترک را می‌دهد و اگر کشور ایران باشد و راضی نشده باشد می‌تواند برگشته و تعهدات خود را به صورت جزیی یا کامل کنار بگذارد.اگر به نقطه‌ای برسیم که طرف‌های مقابل ما برجام را نقض فاحش کنند پاراگراف ۳۶ را فعال می‌کنیم. تا الان چند بار پاراگراف ۳۶ را فعال و کمیسیون مشترک را برگزار کردیم.

وی درباره سرنوشت بوئینگ و ایرباس نیز گفت: با بوئینگ هنوز مشکلی پیش نیامده است. هم بوئینگ و هم ایرباس مجوزهای فروش هواپیما به ایران را دریافت کرده‌اند که این مجوزها هنوز معتبر است. مجوزهایی که از دوره اوباما صادر شده برای این دو معتبر است و هنوز باطل نکرده‌اند. البته ترامپ می‌تواند اینها را باطل کند که نقض عیان و روشن برجام است.

عراقچی عنوان کرد: وقتی نقض فاحش صورت می‌گیرد سازوکار حل اختلاف به کار می‌افتد. اگر پریشب ترامپ ویورها و اسقاطی‌ها را تمدید نمی‌کرد یک نقض فاحش برجام بود و به آخر برجام رسیده بود. ما هر رفتار آمریکا و اروپا که تعلل در تعهداتشان،‌تاخیر، بدعهدی باشد را به دقت رصد کرده و در مقابل هر کدام عکس العمل مناسب را خواهیم داشت.

وی افزود: در هر موضوعی آنچه برای ما اصل است، منافع مردم و جمهوری اسلامی است.

معاون وزیر خارجه درباره اینکه گفته می‌شود اقدامات و عکس‌العمل‌های ایران ملموس نیست؟ گفت: ما اقدامات کاملا ملموسی انجام دادیم. ما در مقابل فهرست‌های تحریم‌های آمریکا فهرست‌هایی را درست کردیم. خیلی از مقامات آمریکایی که در جنایات رژیم صهیونیستی و تامین سلاح برای عربستان در یمن شریک بودند، در فهرست‌ها قرار دادیم.

رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام خاطرنشان کرد: در برابر کارهایی که آمریکا در تمدید آیسا انجام داد، اقدام کردیم و در همین راستا رئیس جمهور ایران دستور به تولید پیشران هسته‌ای داد که یک حرکت استراتژیک بود.

وی افزود: ما در برابر هر حرکت آمریکا، حرکت انجام دادیم. ترامپ در ماه‌های اول می‌خواست ما را به گونه‌ای عصبانی کند که ما از برجام خارج شویم، ولی ما با هوشمندی اجازه این کار را به او ندادیم.

*تشخیص بازرسی‌ها با آژانس است نه آمریکا

عراقچی درباره شرط ترامپ و اصرار بر بازدید بازرسان آژانس از تاسیسات نظامی ایران گفت: آمریکایی‌ها تصور داشتند بازرسی از مراکز نظامی یک نقطه ضعف ماست و ایران به هیچ وجه رضایت نمی‌دهد و سعی کردند آژانس را به این سمت بکشند و ماه‌ها تلاش کردند برجام را با هزینه ایران پاره کنند، ولی موفق نشدند.

وی گفت: دسترسی‌ها بحث انحرافی است، تشخیص اینکه کجا باید بازرسی و چرا باید بازرسی شود، با آژانس است. این کار فنی و حرفه‌ای است که در پروتکل الحاقی و برجام برای اینها چارچوبی مشخص شده است.

عراقچی ادامه داد: تاسیسات هسته‌ای ما تحت نظارت آژانس است ولی فراتر از این یک قاعده و حساب و کتابی دارد. آمریکا نمی‌تواند به آژانس بگوید کجا برود. ما به نحوی با آژانس برخورد کردیم که آژانس در گزارش‌هایش همواره تأکید کرده که ایران همکاری کامل داشته است.

*آژانس درخواستی برای بازدید از مراکز نظامی نداشته

معاون وزیر خارجه گفت: به هیچ وجه آژانس درخواستی برای بازدید از مراکز نظامی نداشته و این گونه نیست که درخواست کند و ما اجازه بدهیم. اجازه نخواهیم داد آژانس پایش را فراتر از مسئولیت‌هایش بگذارد. 

رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام درباره موضع اروپا نیز گفت: اروپایی‌ها تا الان موضع کاملا روشنی داشتند که برجام قابل مذاکره مجدد و باز شدن نیست و تا الان این موضع ثابت بوده است. این تفاهم را در روز پنجشنبه در بروکسل داشتیم.

وی درباره موضوع غروب آفتاب (پایان دوره محدودیت‌ها) نیز گفت: آمریکایی‌ها یک تبلیغات غلط و سوء استفاده‌ای را در این زمینه انجام می‌دهند. برجام پایان ندارد. تعهد ایران بر اینکه به سمت سلاح هسته‌ای نرود یک تعهد دائمی است و در برجام تعهد داده‌ایم هیچگاه به سمت سلاح نرویم. محدودیت‌ها در برجام محدودیت‌های زمان دار برای اعتمادسازی است و زمانی تمام شود؛ به این معنا نیست که به سمت سلاح برویم. بعد از پایان محدودیت‌ها ما عضو معمولی ان‌پی‌تی مشابه سایر اعضا خواهیم بود و برنامه غنی سازی به سمت صنعتی شدن ادامه خواهیم داد.

عراقچی گفت: تا الان توانسته‌ایم در مقابل زیاده خواهی‌های آمریکا و تهدیدات و تمایلات ترامپ بایستیم. انزوای دولت ترامپ و آمریکا روشن است و انشاءلله به این سمت حرکت خواهیم کرد.

وی در پایان با اشاره به تجدید ساختار در وزارت خارجه که از اول بهمن شروع به کار خواهد کرد، گفت: بر این اساس یک معاون اقتصادی خواهیم داشت. معاونت اقتصادی با اهدافی که در اقتصاد مقاومتی طراحی شده تنظیم شده و ماموریت‌های وزارت خارجه در حوزه اقتصادی براساس اقتصاد مقاومتی تعریف شده است. در بحث گسترش صادرات غیرنفتی، انتقال تکنولوژی و سرمایه و ... ماموریت‌های مربوط به وزارت خارجه توسط معاون جدید وزارت خارجه پیگیری می‌شود.