به گزارش مشرق، دمشق از چند هفته پیش با همکاری متحدانش نقشه ادلب را روی میز برنامه‌ریزی‌های خود قرار داده است. آزادسازی البوکمال و باز شدن مسیر این کشور به سمت عراق صفحه اخیر برنامه های دمشق قبل از عملیات ادلب به شمار می‌رود. شکست آنکارا در مهار جبهه النصره و اهمیت ابزارهای محلی آن در تسریع در برنامه های ترسیم شده برای پیشبرد این رویکرد کمک کرده است.

به دور از نگاه‌های کسانی که در جنوب سوریه مشغول پیگیری تحولات هستند، متحدان دمشق در حومه حلب خود را برای عملیات ارتش آماده می کنند. به نظر می رسد که این عملیات موضعی نیست بلکه بر اساس اطلاعات موجود، منطقه طی هفته‌های آینده به سمت افزایش گسترده درگیری‌ها پیش می‌رود تا جبهه مبارزه در طول مسیر حلب به دمشق در مرحله بعد از آزاد سازی شرق سکة الحجاز ادامه پیدا کند.

از زمان سقوط شهر ادلب و اطراف آن به دست گروه تروریستی جیش الفتح در بهار سال 2015، سوریه و متحدانش اقدامی برای بازپس‌گیری این منطقه یا حتی بازپس‌گیری بخش‌هایی از آن انجام نداده بودند. این در حالی است که مناطق مذکور خطری برای پایتخت سوریه به شمار می‌رود و اولویت دمشق نیز حمایت از پایتخت و تسلط بر خطوط تماس در مرحله بعد از ادلب است.

در کمتر از سه سال معادله‌های میدانی در نتیجه مداخله روسیه تغییر کرد و آزادسازی شهر حلب به عنوان تحولی راهبردی در نتیجه همکاری‌های روسیه و ایران و ترکیه در رابطه با مناطق کاهش تنش خود را نشان داد. آتش‌بس تضمین شده باعث شد ارتش و متحدانش اولویت را به مبارزه با گروه تروریستی داعش و بازپس گیری مناطق شرقی و اتصال مجدد این کشور با عراق بدهند. به صورت همزمان جبهه النصره نیز نفوذ خود را در ادلب به ضرر سایر گروه های مسلح افزایش داد و همچنان به دنبال انحصار موسسات اداری و غیر نظامی در شهر برای خود بود.

بعد از آزادسازی البوکمال نوک پیکان درگیری‌ها به سمت استان ادلب و بخش‌هایی از حومه‌های حلب و حماه کشیده شد و گروه تروریستی القاعده و ملحقات آن در منطقه هدف حملات قرار گرفتند.

از سوی دیگر دمشق خود را برای عملیات نظامی در ادلب و اطراف آن آماده کرده بود. این در حالی بود که مسکو و تهران نقشه رها شدن از دست گروه های تروریستی القاعده را در این مناطق از ترکیه می گرفتند. ترکیه برای رسیدن به این هدف در درجه اول تلاش کرد از طریق ابزارهای داخلی خود هیئت تحریر الشام را در عرصه نظامی مهار کند و در درجه دوم فعالیت های خود را با ورود نیروهای ویژه به شمال این استان و جنوب منطقه عفرین ادامه دهد. مهمترین اولویت آنکارا این بود که ادلب را از عملیات نظامی ارتش سوریه و متحدانش دور نگه دارد.

بر اساس اطلاعات موجود دولت رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به خوبی می‌داند که آغاز درگیری‌ها در این منطقه بعد از شکست سنگین آن در ضربه زدن به جبهه تروریستی النصره و جلوگیری از گسترش عناصر آن تنها به زمان نیاز دارد. این در حالی است که ترکیه در جمع آوری گروه های متفرقه در یک ارتش واحد نیز ناکام مانده است. در این میان ناامیدی دمشق از تحرکات ترکیه مخفی نماند و این کشور بارها اعلام کرد که اتفاقاتی که در این منطقه رخ داده در چارچوب توافقات صورت گرفته در نشست آستانه نیست و دمشق معتقد است که ترکیه اشغالگر است و مقامات سوریه مصمم به پیگیری درگیری‌ها تا اخراج تمامی عناصر تروریست هستند. بعد از این اتفاقات بود که مسکو پیام خود را به آنکارا فرستاد با این مضمون که تحرک نظامی آغاز خواهد شد.

آغاز عملیات دو مرحله‌ای در ادلب

به این ترتیب مرحله اولیه عملیات به سرعت آغاز شد. خط سیر درگیری ها در طول شرق راه آهن تاریخی حجاز کشیده شده بود. این منطقه از اطراف ابو دالی آغاز شده و به سمت ابو الضهور پیش می رفت و از منطقه استراتژیک سنجار نیز عبور می‌کرد. منطقه سکة الحجاز در عرصه سیاسی از دست ترکیه خارج شده بود. اصرار دمشق و شکست آنکارا در تغییر واقعیت ها در ادلب در نهایت منجر به تحولاتی شد که امروز شاهد آن هستیم و ارتش سوریه طی زمانی نسبتاً کوتاه موفق به تصرف بخش گسترده‌ای از اراضی شد که در چارچوب توافق کاهش تنش قرار داشت. ارتش سوریه ماشین نظامی خود را به تحرک در آورد. این اقدام همزمان با فعالیت‌ها و تنش‌آفرینی گروه‌های مسلح در دو جبهه ابوالضهور و غرب منطقه ابو دالی صورت گرفت.

نیروهای ارتش سوریه و متحدانش از حومه جنوبی حلب برای آزادسازی مناطق گسترده ای از اطراف کوه الحص وارد عمل شدند و به این ترتیب مسافت آنها از ابو الضهور از بخش شمال شرقی کاهش پیدا کرد. همچنین پیشروی های ارتش در حومه جنوبی حلب فرصت تسلط بر فرودگاه ابو الضهور را افزایش داد. اتفاقی که می‌تواند انزوای کامل مناطق تحت سلطه گروه‌های تروریستی از شمال الرهجان تا اطراف تل الضمان را در پی داشته باشد و از سوی دیگر نقطه اتصال جبهه‌های حلب و حماه به شمار رود.

ارتش سوریه و متحدانش خود را برای بازگرداندن عقربه های ساعت به سال 2015 آماده می‌کنند، یعنی زمانی که جبهه های حومه جنوبی حلب مرتبط با مسیر استراتژیک دمشق به حلب در شعله‌های درگیری‌ها قرار داشت. خط تماس در منطقه الحاضر در شرایط کنونی به حال خود باقی نخواهد ماند و در مرحله آینده منطقه العیس و و اطراف آن در ویترین تحولات خواهند بود.

دمشق از طریق این رویکرد خود را برای محاصره منطقه الإمارة واقع در داخل شهر ادلب و روستاهای مجاور آن تا رسیدن به مرزهای ترکیه آماده می‌کند. این موضوع دستاوردهایی در عرصه جغرافیایی و سیاسی و میدانی به دولت سوریه خواهد داد. این منطقه روزنه ای برای محدود کردن تحرکات نظامی در مهمترین شهرها و روستاهای مرکز ادلب خواهد بود و تا حد زیادی در پایان دادن به مرحله اول جنگ و تسلط برابو الضهور و شرق سکة الحجاز به ضرر منافع ترکیه در ادلب نقش خواهد داشت. به این ترتیب مرحله دوم اهمیت بیشتری نسبت به مرحله اول داشته و آنکارا را در برابر گزینه های حساس و حیاتی قرار خواهد داد.

پیچیدگی های فراروی ترکیه در درگیری‌های ادلب در بخش‌های زیادی با تحرکات احتمالی آینده در منطقه عفرین مرتبط است. البته به نظر نمی‌رسد که این بار تهدیدات روز افزون در رابطه با انجام حملات در این منطقه تنها یک لفاظی باشد. ترکیه از موج خشم داخلی کردهای خود در صورت حمله به عفرین نگران است، اما با این وجود استمرار موجودیت نظامی کردها در مرزهای خود را خطری ملی برای خود می داند.

به این ترتیب اطلاعات موجود نشان می‌دهد که ترکها به دنبال حمایت از عملیات زمینی به سمت منطقه تل رفعت در حومه شمالی حلب و برخی روستاهای نزدیک به جبل سمعان برخواهند آمد تا جدیت خود را در تغییر معادله‌های میدانی و مجبور کردن حزب اتحادیه دموکراتیک کردها برای مذاکره از طریق طرف روسی نشان دهند.

آنکارا به دنبال متعهد کردن مسکو و تهران به آن چیزی است که آن را تعهدات این کشورها در زمان لشگرکشی نیروهای ترکیه در اطراف منطقه عفرین می داند. البته نشست های صورت گرفته بین طرف‌های ایرانی و روسی با مسئولان کرد درعفرین پیامدهای این اتفاقات را کاهش داده است. در آن زمان روسها پیشنهاد کردند که منطقه عفرین به صورت کامل از عناصر مبارز و سیاستمداران غیر سوری خالی شود و به ارتش سوریه اجازه داده شود در مناطق مرزی عفرین مستقر شده و حضور دولت سوریه در منبج و الطبقة در برابر تضمین های مسکو برای جلوگیری از هر نوع حمله به منطقه عفرین شکل گیرد.

این سناریو بار دیگر بعد از اظهارات سخنگوی ائتلاف آمریکایی در رابطه با اینکه حمایت از عفرین بخشی از مأموریت های ائتلاف نیست، خود را در ویترین تحولات مطرح کرد. تاکنون روسیه هیچ واکنشی نسبت به تحولات به وقوع پیوسته در عفرین از خود نشان داده وغیبت گشتی های روسیه که نقش تاثیرگذاری در خطوط تماس بین طرف ترکی در منطقه الغزاویه و اطراف جبل سمعان و باصوفان با کردها داشتند، این فرضیه را تقویت می‌کند که روسها به کردها فشار می‌آورند تا بار دیگر به توافقات گذشته بین دو طرف باز گردند.

فراتر از میز مذاکرات، ترکیه روی مشارکت گروه‌های وابسته به خود در درگیری‌های ادلب حساب کرده است و این گزینه را نسبت به وارد کردن نظامیان خود در مقابله با یگان‌های حفاظت مردمی کرد ترجیح می‌دهد. منابع مذکور اعلام می‌کنند که گروه‌های موجود در ادلب خود را برای مقابله با کردها آماده می‌کنند. با وجود تجربه ترکیه در استفاده از یگان های سپر فرات در درگیری های حومه شمالی حلب، اما به نظر می‌رسد که جنگ عفرین متفاوت از تجربه های گذشته خواهد بود. به این ترتیب این یگان ها تجربه مبارزاتی و قدرت لازم برای مقابله با یگان‌های کرد به ویژه در منطقه‌ای نظیر عفرین را ندارند.