سرویس فرهنگ و هنر مشرق - حضرت زینب کُبـری سلام الله علیهـا دُختر با عظمت امیرالمؤمنین حضرت علی و بانوی با کرامت اسلام حضرت فـاطمه سلام الله علیهما است که در پنجم مـاه جمادی الاوّل سال پنجم هجری در مدینه ی مُنورّه دیده به جهان گشودند. زینب در لُغت عرب به معنای زینت پـدر و در معنائی دیگر نیز میتوان مفهوم درخت زیبا و نیکو منظر و خوشبو را از آن استفاده نمود. بنابر آنچه تاریخ روایت مینماید، نبیّ مُکرّم اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم بنابر دستور الهی نام این بانوی با فضیلت را زینب نهادند و پس از ولادت قُنداقه او را طلبیدند و به سینه چسبانیده، بوسیدند و فرمودند:« حاضران اُمّتم، غائبان را از کرامات این دُخترم زینب(س) آگاه سازند که همانا او مانند جدّه‌اش خدیجه(س) است. (جزائری، الخصائص الزینبیة، ۱۴۲۵ق، ص۴۴).
عقیله بنی هاشم، عالمه غیرمعلَّمه، عارفه، موثّقه، فاضله، کامله، عابده آل علی(ع)، معصومه صغری، امینةاللّه، نائبةالزهرا(س)، نائبةالحُسین(ع)، عقیلة النساء، شریکة الشهداء، بلیغه، فصیحه، و شریکةالحسین(ع) از جمله ی القاب آن حضرت(س) می باشد. این وجود نورانی محضر پُر فیض نبیّ مُکرّم اسلام(ص)، چهـار امام معصوم و حضرت فاطمه سلام الله علیها را درک نمود و از فیوضاتشان کمال بهره را بُرد. امام علیّ بن ألحُسین علیه السلام خطاب به عقیله بنی هاشم ، زینب کبری (س) فرموده بودند:« یَا عَمَّةِ أنتِ بِحَمدِ أللهِ عالِمَةٌ غَیرُ مُعَلِّمَةٍ ، وَ فَهمةٌ غَیرَ مُفَهَمَّةٍ. عمّه جان ! تو عالمه ای هستی بدون اینکه مُعلّم داشته باشی، و فهمیده ای هستی بی آن که کسی مطالب را به تو فهمانده باشد».
او در پرداختن به عبادات بسیار با ورع بود و در دوران زندگی، هیچگاه تهجّد را ترک نکرد و آنچنان به عبادت اشتغال ورزید که ملقّب به عـابده آل علی(ع) شد. شب زنده داری های این عبده بی‌نظیر خداوند در طول حیات پُر برکتش هیچگاه ترک نشد و نقل است که حتّی در شب یازدهم مُحرّم نیز پس از تحمّل هجران برادر گرانقدرش حضرت سیّدالشهداء علیه السلام و فرزندانش و سایر شهدا و مصائب عظیمی که در آن شب بر ایشان وارد گردید، نماز شب و تهجّد ایشان ترک نشد. از فاطمه دختر امام حسین (ع) روایت شده است که گفت: «عمّه ام زینب(س) در تمام شب عاشورا در محلّ عبادت خویش ایستاده بود و به پروردگار خویش استغاثه می کرد».( محلاتی، ریاحین الشریعة، ۱۳۴۹ش، ج۳، ص۶۲(.
فصاحت و بلاغت بیان، هوش فوق العاده، شهامت، شجاعت، ایستادگی، صبر و پایداری بر مصائب، مُقاومت مثال زدنی در مُقابل دُشمن، عفاف و زهـد حضرت زینب کُبری(س) زبانزد خاص و عـام بود. آیت الله نجفی اصفهانی صاحب کتاب أساور مِن ذَهب فِی أحوالِ زِینَب الکُبری(س) درباره حافظه و ذکاوت آن بانوی بزرگوار چنین مینویسد: « در اهمیّت هوش و ذکاوت آن بانوی بزرگوار همین بس که خُطبه طولانی و بلندی را که حضرت صدّیقه کبری فاطمه زهرا صلوات اللّه و سلامه علیها در دفاع از حق امیرالمؤمنین علیه السّلام و غصب فدک در حضور اصحاب پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم ایراد فرمودند، حضرت زینب علیها السلام روایت فرموده است. و ابن عبّاس با آن جلالت قدر و عُلوّ مرتبه در حدیث و علم، از آن حضرت(س) روایت نموده و از آن حضرت(س) به عقیله تعبیر میکند. چنانچه ابوالفرج اصفهانی در مقاتل مینویسد: ابن عبّاس خُطبه ی حضرت فاطمه سلام اللّه علیها را از حضرت زینب سلام اللّه علیها روایت کرده و میگوید: حَدَّثتَنِی عَقیلَتَنَا زِینَب(س) بِنت عَلی عَلَیه السّلام». دقّت کنیم که حضرت زینب علیها السلام با اینکه دُختری خُردسال (یعنی هفت ساله و یا کمتر) بود، این خطبه عجیب و غرّاء که مُحتوی معارف اسلامی و فسلفه احکام و مطالب زیادی است را با یک مرتبه شنیدن حفظ کرده، و خود یکی از راویان این خُطبه بلیغه و غرّاء میباشد.»
پس از پایان جنگ جمل، امیرالمؤمنین حضرت علی علیه السلام کوفه را مرکز حکومت قرار دادند و در آن شهر اقامت گزیدند. زنان کوفه در مُدّت حدود چهار سال اقامت خاندان رسالت و امامت در آن شهر، دریافتند که باید از محضر منبع فیّاض علوم نبوی یعنی حضرت زینب سلام الله علیها نهایت استفاده را ببرند و بهمین جهت کُرسی علمی در کوفه برای آن بزرگوار بجهت تدریس علوم قُرآنی و معارف الهی، احکام شریعت و تربیت و ارشاد نسوان کوفه دائر شده بود و بانوان مُشتاقانه بصورت مُداوم از فیوضات و کرامات این بانوی مُجلله بهره ها می بُردند. از صفات بارز و نیکوی حضرت زینب(س) رسیدگی به امورات تُهیدستان، ضعیفان و فقرا بود. در تاریخ نقل شده است که بعضی روزها فقرا و بینوایان چنان به در خانه دختر علی(ع) پناه می آوردند، و تجمّع می کردند که غُلامان و کنیزان خانه، آن ها را پراکنده می ساختند، ولی همین که حضرت زینب(س) از راه می رسید، همه آنان را اطراف خود جمع می کرد و به یکایک مُشکلات و گرفتاریهایشان رسیدگی مینمود و بار آنان را از دوش شان برمی‌داشت.
سجایای اخلاقی و رفتاری دُختر گرامی امیرالمؤمنین(ع) به قدری گسترده و وسیع است که بیان تمامی آنها نه از عُهده فقیران بی بضاعتی چون حقیر ساخته است و نه این وجیزه عرصه ی به جولان درآوردن رخش کلام در این باب است. امّا همین مقدار که دریابیم که نوع زندگی و رفتار و منش وجود شریف حضرت زینب سلام الله علیها در مراحل گوناگون حیات با عظمتشان، الگو و اُوسوه ای بسیار زیبـا و منطقی برای زنان و دُختران و حتّی مردان جوامع اسلامی است و بر همه ی ما لازم است که با نصب العین قرار دادن سکنات این بی‌بی دو سرا نسبت به اصلاح روشهای زندگی فردی و اجتماعی خودمان تلاش نمائیم، برایمان کفایت می کند و ان شاءالله سبب گردد که با انتخاب این مسیر و استقرار صحیح در آن، موجبات رضایت الهی را برای خویش فراهم نمائیم.
***علـی لاجـوردی
۱۳:۵۸ - ۱۳۹۶/۱۱/۰۳
