گروه جهاد و مقاومت مشرق - در تاریخ دفاع مقدس «بهمن» ماه عملیات جنگی و همینطور بمباران شهرها و مناطق غیر نظامی کشورمان است. در واقع رابطه مستقیمی بین عملیات بزرگ رزمندگان در جبهه‌ها و بمباران مناطق غیرنظامی توسط جنگنده‌های بعثی وجود داشت. هرچند بمباران شهرها و کشتار مردم عادی، حربه‌ای بود که متجاوزان از ابتدای شروع جنگ تحمیلی از آن بهره می‌بردند. به گزارش «جوان» عملیات بزرگی چون والفجرمقدماتی، والفجر8 و تداوم کربلای5 در بهمن‌ماه به ثبت رسیده‌اند. سه عملیاتی که سخت‌ترین درگیری‌ها را در جبهه‌ها رقم زدند، اما هنگامی که رزمندگان در خطوط مقدم با دشمن درگیر می‌شدند، این فقط جبهه‌های جنگ نبود که از اثرات بمباران وحشیانه بعثی‌ها نصیب می‌برد، شهرها نیز طعم تلخ بمباران کور دشمن را احساس می‌کردند.
بیشتر بخوانیم:
وقتی موشک زنگ مدرسه را نواخت
طعم بمب و ترکش زیر زبان بچه‌ها + عکس
جنگ شهرها
در دیباچه دفاع مقدس برای جنگ شهرها مراحلی قائل شده‌اند. گفته می‌شود از اسفند ماه 1363 اولین مرحله این جنگ ناجوانمردانه آغاز شده است. هرچند عراق از اواسط خردادماه همین سال (1363) اعلامیه اخطار برای بمباران برخی از مناطق غیرمسکونی کشورمان را صادر کرده بود، اما در اسفندماه که عملیات بزرگ بدر آغاز شد، جنگ شهرها نیز علناً و در میدان عمل شدت گرفت. عملیات بدر تنها هفت روز به طول انجامید، اما بمباران شهرها تقریباً یک ماه و 18 روز طول کشید و طی آن 29 شهر و چند روستای کشورمان ده‌ها بار بمباران شدند.
بعد از اولین مرحله، به ترتیب مراحل بعدی جنگ شهرها اینگونه صورت پذیرفت: از 4 تا 25 خرداد 1364 به عنوان مرحله دوم با 570 شهید، 20 مرداد 1365 تا 10 دی 1365 مرحله سوم، 19 دی 1365 تا 10 اسفند 1365 مرحله چهارم که درست از روز آغاز عملیات کربلای5 بود، از 19 مرداد 1366 تا 29 آبان 1366 مرحله پنجم و نهایتاً از 8 اسفند 1366 تا 31 فروردین 1367 مرحله ششم. مراحل شش‌گانه‌ای که در هر کدام از آنها صدها نفر از هموطنان غیرنظامی به شهادت رسیدند. چنانچه تنها در مرحله چهارم جنگ شهرها، 66 شهر و بخش کشور هدف بمباران و حملات موشکی عراق قرار گرفتند و در مجموع 3 هزار و50 نفر شهید و 11 هزار و 163 تن زخمی شدند.
بمباران شهرها قبل از جنگ
صرفنظر از مراحل شش‌گانه‌ای که برای جنگ شهرها قائل می‌شوند، حربه کوبیدن مناطق غیرنظامی حتی قبل از شروع رسمی جنگ تحمیلی نیز به دست دشمن انجام می‌گرفت. حملات هوایی عراق به ایران برای اولین بار در تاریخ 13 فروردین 1358 یعنی حدود 50 روز بعد از پیروزی انقلاب در منطقه مهران آغاز شد. یک سال بعد بعثی‌ها در تاریخ 20 فروردین 1359 حملات جدی‌تری را انجام دادند و در تاریخ 8 خرداد 1359 حملات هوایی عراقی‌ها آنقدر جسورانه بود که باعث ایجاد تنشی جدی بین دو کشور ایران و عراق شد. بر اساس گزارش روزنامه لوموند: «در هشتم خردادماه حمله هواپیماها و توپخانه عراق علیه شهر مهران، دست کم دو کشته و 30 تا 40 مجروح به جای گذاشت.»
از بدو شروع رسمی جنگ در 31 شهریورماه 1359 نیز عراق به هر جایی که قصد حمله زمینی داشت، یا آنجا را مانعی بر سر توسعه‌طلبی‌اش می‌دید، ابتدا حملات خمپاره‌ای، توپخانه‌ای و هوایی انجام می‌داد و بعد نیروهای زمینی و واحدهای زرهی‌اش را وارد عمل می‌کرد. شهرهایی مثل خرمشهر، آبادان، گیلانغرب، دزفول، اهواز و... در کل همه شهرها و مناطق مسکونی نزدیک به مرز، در بدو شروع جنگ مورد هجوم هوایی دشمن قرار گرفتند. ماحصل این بمباران‌ها، برجای ماندن هزاران کشته و مجروح و آواره بود که در همان اولین روزهای جنگ سعی می‌کردند خود را به مناطق امن‌تر داخلی برسانند.
بهمن پرحادثه
تقریباً از سال 1361 که عراق به لاک دفاعی فرو رفت و سعی کرد با ایجاد موانع گسترده مقابل حملات رزمندگان بایستد، استفاده از تاریکی شب برای زدن به خطوط دشمن در عملیات هجومی ایران کاربرد بیشتری پیدا کرد. به همین خاطر ایرانی‌ها سعی می‌کردند زمستان‌ها را که شب‌های طولانی‌تری داشت برای انجام عملیات برگزینند.
سه ماه دی، بهمن و اسفند ایده‌آل‌ترین زمان برای انجام عملیات بزرگ و سرنوشت‌ساز بودند. فقط در این سه ماه عملیاتی چون والفجر مقدماتی، خیبر، بدر، والفجر8، کربلای4 و 5 و والفجر10 به ثبت رسیده‌اند که همگی از بزرگ‌ترین عملیات کل دفاع مقدس به شمار می‌روند. سهم بهمن‌ماه سه عملیات بزرگ و سرنوشت‌ساز بود، اما چون هر بار که رزمندگان عملیات بزرگی انجام می‌دادند، دامنه جنگ شهرها توسط بعثی‌ها تا مدت‌ها ادامه می‌یافت، بهمن که ماه میانه زمستان بود، از اثرات بمباران‌های دشمن در امان نمی‌ماند. در این ماه حوادث مختلفی به ثبت رسیده‌اند که به چند نمونه از آنها اشاره می‌کنیم.
بمباران مدرسه زینبیه میانه
یکی از فجیع‌ترین جنایاتی که در دفاع مقدس و در بهمن‌ماه رخ داد، بمباران دبیرستان دخترانه زینبیه در میانه بود. ساعت 10 و 30 دقیقه ۱۲ بهمن ۱۳۶۵، دو مدرسه مجاور در میانه به نام‌های دبیرستان دخترانه زینبیه و دبستان پسرانه ثارالله، مورد بمباران هواپیماهای بعثی قرار گرفتند.
همزمان با بمباران دبیرستان زینبیه، دبستان ثارالله (فاطمه الزهرا) که هم مدرسه دخترانه و پسرانه بود مورد اصابت بمب‌های عراقی قرار گرفت. در نتیجه این بمباران‌ها 38 دانش‌آموز دختر به شهادت رسیدند. همچنین ساختمان سپاه پاسداران که در نزدیکی دبیرستان زینبیه واقع بود به وسیله راکت تخریب شد و شش نفر سپاهی به شهادت رسیدند.
روز قبل از این فاجعه در بعدازظهر شنبه یازدهم بهمن ماه هواپیماهای دشمن دو نقطه از شهر میانه را بمباران کردند که محله‌های بمباران شده عبارت بودند: اطراف حمام بلور و روبه‌روی ترمینال که همگی مناطق مسکونی بودند. این بمباران به شهادت و مجروح شدن چندین بی‌گناه انجامید. ۳۱ نفر از مردم عادی شهر که در میانشان مادر و کودکی دو ساله هم بودند در آغوش هم جان دادند. چند ساعت بعد شایعه حمله مجدد هواپیماهای جنگنده بعثی عراقی طوفانی از وحشت را دامن زد. یکی از همین شایعه‌ها حاکی از بمباران مدرسه زینبیه بود که روز بعد به حقیقت پیوست.
بمباران دوم بهمن‌ماه زنجان
دوم بهمن‌ماه 1365 دو مدرسه در شهر زنجان مورد بمباران هوایی دشمن قرار گرفتند. در جریان بمباران موشک‌های عراقی در تاریخ 2 بهمن سال1365 در کوچه بینش و محله زینبیه و سرچشمه زنجان، هشت نفر از دانش‌آموزان پسر مدرسه 22بهمن و هشت نفر از دانش‌آموزان دختر مدرسه نواب صفوی سابق به شهادت رسیدند. یکی از شاهدان می‌گوید: از آن روز به بعد، شهر وضعیت جنگی به خود گرفته بود. مردم به احداث پناهگاه و جان‌پناه پرداختند. با اعلام وضعیت قرمز، بیشتر مردم به پناهگاه می‌رفتند. عده زیادی هم به روستاهای اطراف پناه بردند. شهر نسبتاً خلوت شده بود. روی شیشه‌ها چسب‌هایی را به صورت ضربدری چسبانده بودند تا یک موقع، به سر و صورتشان نپاشد. بیشتر راننده‌ها چراغ خودروهایشان را به رنگ آبی درآورده بودند تا هنگام شب رؤیت آنها برای هواپیماها ممکن نباشد. مردم شب‌ها لامپ روشن نمی‌کردند، یا با کارتن دور لامپ‌ها را می‌گرفتند تا نور به بیرون نتابد.
سه روز بمباران قروه
در شهر قروه نیز بهمن‌ماه، ماه خون و خاک و آتش بود. بهمن برای مردم این شهر یادآور روزهای سختی است که جنگنده‌های عراقی در سه روز جداگانه بر آسمان شهرشان ظاهر شدند و مردم را به خاک و خون کشیدند. جنگنده‌های عراقی در روزهای یازدهم، بیست و دوم و بیست و پنجم بهمن ماه سال 1365 شهرستان قروه را مورد وحشیانه‌ترین حملات هوایی قرار دادند. در این حملات 35 نفر از مردان، زنان و کودکان بی‌گناه قروه به شهادت رسیدند و نزدیک به 40 نفر نیز به درجه جانبازی نائل آمدند. مردم شهرستان قروه در حالی که خود را برای برپایی ایام‌الله دهه فجر و روز 22 بهمن آماده می‌کردند، هدف بمباران هوایی رژیم بعث عراق قرار گرفتند.
بمباران یازدهم بهمن ارومیه
یازدهم بهمن 1365 برای مردم ارومیه روز خونینی بود. قبل از ظهر این روز، جنگنده‌های دشمن نقاط مختلفی از شهر را بمباران کردند که در نتیجه آن، تعداد زیادی از مردم به شهادت رسیدند. تعداد کشته‌ها به حدی زیاد بود که در باغ رضوان (گورستان عمومی شهر) قبرها را با بیل مکانیکی کندند و با سنگ‌های سیمانی از هم جدا کردند.
دو روز بعد ساعت 11 صبح 13 بهمن ماه دوباره سر و کله هواپیماهای عراقی پیدا شد و باز هم به بمباران وحشیانه شهر پرداختند. اکثر مردم ارومیه، یا خود در باغ‌های اطراف کلبه و مسکن داشتند یا بستگان و نزدیکانشان در روستاهای اطراف صاحب خانه و زمین بودند. این امکان خوبی برای آنها بود که شهر جنگزده را به قصد باغ‌ها و روستاها ترک کنند. به فاصله چند روز، این شهر چند صد هزار نفری به منطقه‌ای متروکه تبدیل شد. اکثر مردم شهر را ترک کرده بودند. هر خانه روستایی، گاه پذیرای پنج خانواده شهری بود که از بمباران کور و وحشیانه دشمن به آنجا پناه برده بودند.
شهادت ارامنه تبریز
در تاریخ جنگ گاه به موارد خاص و نادری برمی‌خوریم که جالب توجه است. در اول بهمن ماه 1365 شهر تبریز مورد بمباران هواپیماهای دشمن قرار گرفت که طی آن چند نفر از هموطنان ارمنی به شهادت رسیدند. تنها سه روز قبل یعنی در 27 دی ماه ساعت حدود 10 و 30 دقیقه شب، دانشگاه تبریز مورد هجوم جنگنده‌های دشمن قرار گرفت. در این حمله هوایی که با گرای منافقین صورت پذیرفته بود، 22 نفر از دانشجویان مشغول در کارگاه به شهادت رسیدند و هفت نفر هم مجروح شدند.
سه روز بعد در جریان بمباران مناطق مسکونی تبریز، کودکی ارمنی به نام آنی پانوسیان که فقط 9 سال داشت به شهادت رسید. این کودک در کلاس چهارم ابتدایی در مدرسه ارامنه مشغول به تحصیل بود که بر اثر بمباران هوایی تبریز در اول بهمن ماه 65 به همراه پدرش «ماطوس پانوسیان»، مادرش «زویا هاروطونیان» و خواهرش «آدرینه» به شهادت رسیدند. پیکر شهدای ارمنی بعد از انجام تشریفات مذهبی، در قطعه مخصوص شهدا در گورستان ارامنه تبریز به خاک سپرده شد.
فاجعه 23 بهمن مهاباد
23 بهمن 1365 رژیم بعثی با اعزام دو فروند میگ چند منطقه از شهر مهاباد را بمباران کرد که به شهادت 50 نفر از مردم بی‌گناه این شهر انجامید. از میان شهدا حدود 30 نفر کودک و خردسال بودند و 16 شهروند مهابادی هم جانباز شدند. حمله وحشیانه جنگنده‌های عراقی در ساعت 12 ظهر 23 بهمن انجام گرفته بود. شهر مهاباد طی دفاع مقدس بارها مورد حمله دشمن قرار گرفت. چنانچه این شهر در سال 1362 هم شاهد بمباران وحشیانه دیگری بود.
منبع: روزنامه جوان
