بررسی تجربیات معلمان در قالب گزارش تخصصی ، و استناد به آنها در مجامع علمی نشان می دهد که در نظام آموزش و پرورش در سالهای اخیر رویکرد پژوهش محوری اتفاق افتاده است. در واقع مطالبی چون گزارش تخصصی معلمان در مقاطع مختلف نشانگر توجه زیاد آموزش و پرورش به مقوله پژوهش عملی و پژوهش کاربردی است.نظام کنونی تعلیم و تربیت می کوشد با فعالسازی معلمان و ارگان های آموزشی در امر پژوهش در عمل مبانی گزارش تخصصی مرتبط با شغل را به صورت عملی از حالت بالقوه به صورت اجرایی درآورد. در واقع می توان در رابطه با فعالیت هایی نظیر گزارش تخصصی معلمان اینگونه می توان اظهار نظر نمود که در سالهای اخیر اینگونه فعالیت ها توانسته اند به شکل بسیار شگرفی سطح علمی و تربیتی دانش آموزان و مشارکت پذیری آنان را افزایش دهند. در واقع با روی کار آمدن بخشنامه های پژوهش در عمل جامعه ما و همچنین مدارس از زیر پرچم تئوری محوری خارج شده و دانش آموزانی مشارکت جو حاصل شده اند.
مقوله گزارش تخصصی معلمان بیش تر از آنکه بر روی دانش آموزان تاثیر مثبتی داشته است ، معلمان را هم ترغیب به کوشش و تلاش در راستای بهبود وضعیت کلاسی در راستای سند تحول بنیادین نموده است. به طوری که امروزه کمتر معلمی را شاهدیم که در مسائل پژوهشی شرکت فعال نداشته باشد و بخشنامه های اجرایی آموزش و پرورش را دنبال نکند.
اهمیت مقوله پژوهش در عمل در معلمان
پژوهش در عمل یا همان اقدام پژوهی نوعی از قوی ترین و قدیمی ترین پژوهش های کاربردی معلمان است که سالهاست در میان قشر فرهنگی جامعه متداول و معمول است. این نوع پژوهش که معمولا بجز اقدام پژوهی به پژوهش در عمل نیز موسوم است کمک زیادی به معلمان در راستای پیشرفت کلاسی و بهینه سازی امر آموزش و تربیت می کند.در واقع معلمان و سایر عوامل آموزشی و تربیتی به کمک اقدام پژوهی می توانند نیازها و مشکلات و همچنین چالش های کلاسی خود را از میان برداشته و گامی جلو در راستای منافع علمی و آموزشی و همچنین مسائل پرورشی و تربیتی بر می دارند.
چگونگی انجام کار در اقدام پژوهی و گزارش تخصصی به یک شکل است.در واقع معلمان در این دو مورد می کوشند در قالب تحقیقی عملی در ابتدا چالش ها و مشکلات فردی و یا اجتماعی کلاس و یا مدرسه محل خدمت خود را معرفی کرده و پس از جمع آوری اطلاعات و داده ها و راهکار ها و روش های موجود و برداشت فکری و ذهنی از تجربیات همکاران و پیشینه فعالیت موجود، تمامی تلاش خود را در راستای برطرف نمودن مشکل صرف نمایند. در نهایت پس از حصول نتیجه مورد رضایت در اقدام پژوهی و گزارش تخصصی معلمان راهکار ها و پیشنهادات توسط اقدام پژوه ارائه شده و به نتیجه گیری بحث پرداخته می شود. در نهایت پس از معرفی منابع مورد استفاده پیشنهاداتی به محققان بعدی در رابطه با استفاده از موضوعات مشابه داده می شود و از آنها در رابطه با شرکت در فرایند اقدام پژوهی و گزارش تخصصی دعوت به عمل می آید.
الگوهای برتر تدریس به صورت گروهی
نوع دیگری از پژوهش های عملی معلمان درس پژوهی است.درس پژوهی در واقع تفاوت های ساختاری با انواع پژوهش های ذکر شده دارد.در فرایند درس پژوهی که الگو گرفته از کشور های پیشرفته مانند ژاپن است معلمان می کوشند که درسی خاص را که در کلاسشان چالش برانگیز است انتخاب نموده و با کمک تجربیات همکاران هم پایه و سایر عوامل بهترین نوع تدریس را برای درس مورد نظر به کار گیرند. درس پژوهی در سالهای نخست فقط در مقطع دبستان کاربرد داشت.اما چند سالی است که مقاطع بالاتر نیز مانند متوسطه اول و دوم به انجام فرایند درس پژوهی می پردازند.
در درس پژوهی که معمولا به صورت گروهی انجام می پذیرد در ابتدا جلساتی در میان افراد گروه برگزار می گردد که در این جلسات در رابطه با مسائل زیر تصمیم گیری می شود:
- تشکیل گروه درس پژوهی و مشخص کردن اعضا و موضوع درس پژوهی در آموزشگاه
- دعوت از والدین دانش آموزان شرکت کننده در طرح و برگزاری جلسه ی توجیهی درس پژوهی
- ملاقات و نشستی در مورد کلاس ها
- استفاده از نقطه نظرات راهنمای آموزشی و مدرس کلاسهای اقدام پژوهی
- اجرای اول و نقد و بررسی آن
- طراحی آموزشی نهایی، تدریس دوم با حضور همکاران در ارائه طرح به مجری گروه
- طراحی وسایل و رسانه های آموزشی برای تدریس دوم
- اجرای دوم و نقد و بررسی آن
- تهیه گزارش نهایی
در کل باید چنین گفت که مواردی مثل اقدام پژوهی ، درس پژوهی و گزارش تخصصی برای معلمان کشور بسیار مفید است و امیدواریم با شرکت معلمان در اینگونه فعالیت ها شاهد پیشرفت روز افزون کشور عزیزمان باشیم.
منبع : بانک فایل پژوهشی معلمان
