به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، مسلسل ها و توپ های چند لول که بیشتر به عنوان سلاح‌های گاتلینگ شناخته می شوند از جمله سلاح هایی هستند که ابتدا دوره ای قدیمی را در نبردهای گذشته طی کرده و امروزه دوباره با شمایلی جدید وارد میدان نبرد شده است. اولین سلاح به این شکل در سال ۱۸۶۱ میلادی توسط مخترعی به نام «ریچارد جردن گاتلینگ» طراحی و ساخته شده و به به همین دلیل این سلاح ها به عنوان "گاتلینگ" شناخته می شوند.

نحوه کلی کار این سلاح به این گونه بود که تعدادی فشنگ از بالا به درون سلاح تغذیه می شد و کاربر سلاح با چرخاندن یک دسته در کنار سلاح مکانیزم آن را فعال می کرد و هر گلوله در یک لوله قرار می گرفت و پس از شلیک شدن و خروج پوکه، تغییر موقعیت می داد و یک حرکت به سمت پایین می رفت و با هر چرخ دسته این عمل تکرار می شد و در آن زمان نواخت تیری در حدود ۸۰۰ تیر در دقیقه داشت که البته با توجه به محدودیت ظرفیت گلوله گذاری و محدودیت توان انسانی، کمتر از این مقدار بود.

در هر حال این سلاح در جنگ‌هایی مثل جنگ داخلی آمریکا، جنگ آمریکا و اسپانیا و آمریکا و جنگ بین روسیه تزاری و ژاپن در اویل قرن بیستم استفاده شد و به طور استاندارد دارای ۴ نفر خدمه بوده و وزنی در حدود ۲۷ کیلوگرم داشت که با توجه به محدودیت‌های موجود در آن دوران، حمل و نقل این سلاح مشکل می نمود. ورود تیربارهای سری "ماکسیم" به نوعی پایان گاتلینگ‌های عمل کننده با نیروی انسانی بود اما داستان این سلاح مخوف در این جا به پایان نرسید.

در سال‌های پس از جنگ دوم جهانی و با ورود نسل جدید جنگنده های پر سرعت هدف قرار دادن جنگنده های دشمن هر روز سختر می‌شد. آمریکا به عنوان کشوری که به توان هوایی به عنوان یک برگ برنده نگاه می کرد به دنبال مسلح کردن جنگنده های خود با توپی پر قدرت و در عین حال با نواخت تیر بالا بود. شرکت جنرال الکتریک یکی از شرکت‌های فعال در این زمینه بود و در سال ۱۹۵۹ توپ گاتلینگ ۲۰ میلی متری M۶۱ ولکان را معرفی کرد. این سلاح از آن تاریخ تا به امروز به عنوان یکی از سلاح های اصلی هواپایه جنگنده های آمریکایی به شمار می رود و در کشور ما نیز بر روی جنگنده های اف ۴ و اف ۱۴ نیز وجود دارد.

در نسل جدید گاتلینگ‌ها از نیروی الکتریسیته برای به حرکت درآوردن مکانیزم سلاح و شلیک آن استفاده می شود و به این سلاح اجازه می‌دهد که با سرعت بالا چرخش کرده و به نواخت تیر بالایی دست پیدا کند. این طرح از آن زمان تا به امروز در سلاح‌های زیادی و همچنین در کشورهای زیادی در روی زمین، دریا و هوا به کار گرفته شده است. تیربارها و توپ‌های گاتلینگ با کالیبرهایی مثل ۷.۶۲، ۲۰ یا ۳۰ میلی متر در کشورهای مختلف جهان تولید می شود.

**نزاجا با گاتلینگ اخر و محرم وارد می شود

کشورمان ایران نیز چند سالی است که نمونه های مهندسی و آزمایشی تیربار چند لوله، طرح گاتلینگ خود را با نام «اخگر» رونمایی کرده که توسط متخصصان نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران (نزاجا) ساخته شده است. این سلاح ایرانی که تا کنون روی خودروهای تاکتیکی و پرتحرک کوچک مانند »رنجر» و «سمندر» که آنها هم توسط جهاد خودکفایی نزاجا طراحی و ساخته شده‌اند، مشاهده شده دارای کالیبر ۷.۶۲ میلیمتر و ۶ لوله بوده، بیشینه نواخت تیر این سلاح ۴هزار تا ۵هزار گلوله بر دقیقه و برد نهایی آن بیش از ۱۰۰۰ متر عنوان شده است. به نظر می‌رسد توان حرکت چرخشی لوله‌های آن از یک موتور الکتریکی تأمین می‌شود.

در جریان رژه نیروهای ارتش درتاریخ ۲۹ فروردین ماه سال ۱۳۹۳ تیربار گاتلینگ محرم با کالیبر ۱۲.۷ میلی متر برای اولین بار رونمایی شد. این تیربار ۶ لوله بوده و از نواخت تیر ۲۵۰۰ گلوله در دقیقه برخوردار است. سامانه محرم توانایی نصب بر روی انواع خودروها و بالگردهای نزاجا را نیز دارد.

**سپاه با عاصفه و نصیر آمد

اما سپاه پاسداران هم در بخش گاتلینگ‌ها حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و با دو سامانه وارد میدان رزم شده است. یکی از این‌ها توپ ۳ لول ۲۳ میلی متری عاصفه است.

توپ سه لوله چرخشی عاصفه می‌تواند با دو نواخت تیر ۷۰۰ و ۹۰۰ گلوله بر دقیقه شلیک کند. نزدیک‌ترین نمونه ساخت خارج برای مقایسه با این توپ، نمونه ۲۰ میلیمتری ۳ لوله مورد استفاده در بالگرد کبرا است که دارای نرخ آتش ۱۵۰۰ گلوله بر دقیقه است. ممکن است نمونه‌های بعدی عاصفه به نواخت تیر بالاتری دست یابد که در این صورت کارایی آن بیشتر خواهد شد.

توپ عاصفه قابلیت چرخش ۳۶۰ درجه در صفحه افقی و بین ۱۵ درجه پائین‌تر از افق تا ۴۵ درجه بالای افق  در صفحه عمودی قابلیت حرکت دارد. احتمالاً این توپ نیز با سامانه‌های کنترل از راه دور به کار گرفته شده و تجهیزات الکترواپتیکی نیز یکی از سامانه‌های تأمین کننده اطلاعات لازم برای درگیری با اهداف است.

مسلسل ۱۲.۷ میلی متری نصیر اما دیگر گاتلینگ ساخت سپاه است که در ابتدا در جریان یک برنامه تلویزیونی مربوط به نمایش دستاوردهای نیروی زمینی سپاه از آن رونمایی شد. این تیربار توان شلیک ۲۴۰۰ گلوله در دقیقه را دارد. در حال حاضر این تیربار روی سامانه کنترل تسلیحات حامی ۱۲ نصب شده و می توان از آن در نقش‌هایی مثل مقابله با نیروهای پیاده دشمن یا موشک‌های کروز بهره برد. قابلیت استفاده از این سامانه برای مقابله با موشک‌های کروز می‌تواند ساختار و امکاناتی جدید در اختیار نیروهای مسلح کشورمان قرار دهد تا یک اهرم فشار مشهور و متداول دشمنان برای تهدید منافع و مراکز مهم ایران را خنثی کند.

**نصیر جراحی پلاستیک می شود

در جریان بازدید روزهای گذشته «سرلشکر محمدعلی جعفری» فرمانده کل سپاه از مرکز آموزشی و تعمیراتی هوانیروز سپاه، سلاح گاتلینگ نصیر مجددا دیده شد اما این سلاح نسبت به نمونه قبلی دچار تغییراتی و از طرفی اطلاعات بیشتری نیز درباره آن منتشر شده است. بخشی شبیه به یک شعله پوش در مدل اولیه سلاح نصیر وجود داشت که در مدل فعلی حذف شده است. همچنین مشخص شده برد موثر این سلاح در حدود ۱۸۰۰ متر بوده و وزن کلی آن ۶۵ کیلوگرم است. سرعت دهانه گلوله های آن ۸۵۰ متر بر ثانیه بوده و قابلیت نصب بر روی بالگردی مثل ام آی ۱۷، قایق و زره پوش را دارد.

با این اوصاف، می‌توان روی یک بالگرد، یک خودرو و یا قایق  سامانه نصیر را همراه با سیستم حامی ۱۲ نصب کرد که ثبات فوق العاده بالایی را در اختیار این تیربار قرار داده و در نتیجه دقت آن را شدیدا افزایش میدهد. ترکیب این دو سامانه با هم، آنهم با استفاده از مهمات ضد زره و انفجاری در کنار نواخت تیر بالا می تواند نصیر را برای اکثر اهداف هوایی، زمینی و دریایی سبک به یک کابوس واقعی بدل کند.

ورود پرقدرت سپاه به حوزه طراحی و ساخت چنین سلاح کاربردی و حساسی، نشان می دهد علاوه بر نیازهای مهم و استراتژیکی چون موشک یا شناور، سایر اجزایی که می تواند توان بازدارندگی یا مقابله با تهدیدات اشرار و دشمنان فرامنطقه ای را برای نیروهای مسلح کشورمان فراهم کند نیز از دید متخصصان صنایع دفاعی در سپاه دور نبوده و "نصیر" یکی از بهترین و جدیدترین آنهاست.

مطالعه این گزارش از دستاوردهای دفاعی کشور را پیشنهاد می‌کنیم:

نسل مدرن‌تر موشک جنگنده‌های ایرانی روی بالگردهای رزمی سپاه/ توپ «کبری» توپ‌تر شد +عکس