به گزارش مشرق، رویارویی بین اتحادیه اروپا و آمریکا بر سر خروج واشنگتن از توافق هسته‌ای با ایران، در حال وارد شدن به مرحله تازه‌ای است. اتحادیه اروپا قصد ندارد به خاطر تحریم‌های آمریکا، از خرید نفت ایران صرف نظر کند. شواهد نشان می دهد که اتحادیه اروپا قصد دارد نفت ایران را به «یورو» و نه به دلار خریداری کند. تحقق چنین اقدامی می تواند نخستین گام برای از بین بردن مواضع آمریکا در سیستم مالی جهانی باشد.  

بیشتر بخوانید:

مرکل: برجام توافق کاملی نیست

روزنامه «وزگلیاد» روسیه در این باره نوشته است: استفاده از یورو در معاملات نفتی، باعث می شود که تحریمهای آمریکا علیه ایران نتوانند مانع از خرید نفت ایران و بسته شدن حسابهای بانکی شرکتهای اروپایی شود. ضمن اینکه این اقدام نه تنها باعث تقویت ارزهای اروپایی شده، بلکه گام مهمی در راه خارج کردن دلار از اقتصاد اروپا خواهد بود.

البته انتظار نمی‌رود که چنین تصمیمی از سوی اتحادیه اروپا ضربه جدی به دلار آمریکا وارد کند. خرید نفت ایران به یورو، می تواند آغازگر اقدامات گسترده تر بروکسل باشد و کشورهای اروپایی بتوانند بطور دائمی از حسابهای بانکی دلاری خلاص شده و انگیزه ای برای استفاده از یورو توسط شرکتهای تجاری خود بوجود آورند.

تلاش جهانی برای خلاص شدن از دلار در معاملات بازرگانی

به نظر می‌رسد سیاست تحریمی آمریکا علیه روسیه و ایران، دیگر کشورها را واداشته تا به مقابله با سلطه دلار بپردازند.  روسیه و هند حتی در زمان تحریم‌های قبلی آمریکا علیه ایران، از انجام معاملات تجاری خود با ایران بر اساس دلار صرف نظر کرده بوند. مسکو از تابستان سال ۲۰۱۷ نیز «یوان» را جایگزین دلار در معاملات نفتی خود با چین نموده است. اخیرا خود چین نیز در بازار بوس شانگهای، معاملات نفتی خود را بر اساس یوان انجام می دهد.

دلار ارز بسیار قدرتمندی است، ولی آب سنگ را نیز می تواند از بین ببرد. تمایلاتی که طی چند سال اخیر در مورد صرف نظر کردن از دلار در معاملات بازرگانی وجود داشته، باعث افزایش نفوذ ارزهای ملی شده و با گذشت چندین سال می تواند سلطه آمریکا بر بازار مالی جهان را از بین ببرد.

اروپا به فکر راهی برای دور زدن تحریم‌های آمریکاست

روزنامه «نیزاویسیمایا گازیتا» چاپ مسکو نیز نوشته است: روز چهارشنبه در صوفیه نشست سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا و بالکان غربی برگزار شد، ولی یکی از موضوعات مورد بررسی در آن اوضاع پیرامون توافق هسته‌ای با ایران، بعد از خروج آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بود. مباحثات بر اساس نتیجه مذاکرات مقامات بلندپایه اروپایی با "محمدجواد ظریف" وزیر خارجه ایران است که در جریان آن توافقات اولیه در مورد حفظ برجام صورت گرفت.

برخلاف آمریکا، اتحادیه اروپا تمایل دارد که توافق هسته‌ای با ایران حفظ شود. "دونالد توسک" ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپا شب گذشته در نشست صوفیه از مواضع فرانسه و آلمان در این رابطه حمایت نموده و تأکید کرد که اقدامات مشخصی برای دفاع از همکاری شرکت‌های اروپایی با ایران مورد بررسی قرار گرفته است. گفته می‌شود، رئیس کمیسیون اروپایی از هم اکنون به رهبران اتحادیه اروپا طرحی در زمینه دفاع از منافع شرکتهای اروپایی ارائه داده است.

طبق اطلاعات مجله «پولیتیکو»، اتحادیه اروپا سه گزینه اصلی را برای فایق آمدن بر اعمال فشارهای آمریکا در زمینه همکاری با ایران در نظر دارد. قبل از همه، افزایش سرمایه گذاری‌های اروپا در ایران توسط بانک‌های اروپایی است. دومین راه، نادیده گرفتن تحریم‌های ثانویه آمریکاست. اتحادیه اروپا در سال ۱۹۹۶ نیز چنین اقدامی را برای ادامه همکاری‌های خود با کوبا، ایران و لیبی انجام داده بود. و بالاخره سومین گزینه، خودداری از استفاده از دلار در معاملات نفتی با ایران و جایگزین کردن یورو به جای آن است. لازم به یاداوری است که روزانه ۴۵۰ هزار بشکه نفت از ایران به کشورهای اتحادیه اروپا صادر می شود و مسلما حجم مالی بسیار هنگفتی را شامل می شود.  

البته به عقیده کارشناسان، اتحادیه اروپا در صورت نادیده گرفتن تحریمهای آمریکا، با مشکلات زیادی نیز مواجه خواهد شد، چرا که دسترسی به سیستم مالی آمریکا برای اتحادیه اروپا بسیار مهم است و آیا واقعا اروپا حاضر است به خاطر ایران آن از دست بدهد.

البته با توجه به وضعیت آمریکا بعنوان بزرگترین بازار سرمایه جهان و نقش دلار بعنوان ذخایر ارزی جهان، تحریمهای مالی آمریکا تهدید جدی برای تجارت اروپا  بشمار می رود. ضمن اینکه صرف نظر کردن از دلار در معاملات نفتی نیز نمی تواند تضمینی برای حفظ حجم نفت صادراتی ایران باشد. و بطور کلی با تشدید تحریمهای آمریکا، بانکها امکان اعطای اعتبار مالی برای انجام معاملات نفتی را از دست خواهند داد.  

چرا اروپا به خاطر ایران، حاضر به مقابله با آمریکا شده است

روزنامه اینترنتی «آر.ب.کا» روسیه نیز در تحلیلی در این باره نوشته است: اتحادیه اروپا تصمیم گرفته تا بطور کامل از ایران در مقابل با آمریکا به خاطر خروجش از برجام، حمایت کند. اروپایی‌ها قصد دارند روابط تجاری-اقتصادی خود با تهران را نه تنها حفظ کرده، بلکه برغم خطر تحت تحریم آمریکا قرار گرفتن، این روابط را گسترش نیز بدهند. به همین دلیل اروپا مجبور است در روابط خود با واشنگتن تجدیدنظراتی کند.

از ۶ آگوست (اواخر تابستان امسال) بار دیگر ممنوعیت فروش دلار، فلزات گران قیمت و کالاهای اساسی مانند آلومینیوم، فولاد و زغال سنگ به ایران از سر گرفته می شود و از ۴ نوامبر (اواخر پاییز) هم تحریمها علیه صنایع نفتی ایران، تجارت دریایی و صنعت بیمه این کشور باز خواهند گشت. در اروپا بیش از همه نگران «تحریمهای ثانویه» هستند که به آمریکا این اجازه را می دهد تا افراد حقیقی و حقوقی در کشورهای ثالث را به خاطر عدم رعایت تحریمها علیه ایران، تنبیه کند.

"ماکسیم سوچکوف" کارشناس شورای امور بین الملل روسیه به این روزنامه گفته است که از جمله اقدامات دفاعی اروپا می تواند تلاش برای توافق با واشنگتن برای اعطای مجوزهایی برای شرکتهای اروپایی در چارچوب این تحریمها باشد که البته امکان موفقیت گرفتن چنین امتیازی از آمریکا چندان زیاد نیست.  

شکاف در اتحاد فرا آتلانتیکی در نتیجه خروج آمریکا از برجام

روزنامه «واشنگتن پست» مذاکرات دیپلماتهای بلندپایه اروپایی با وزیر خارجه ایران را «شورش بروکسل علیه آمریکا» نامید. "آنگلا مرکل" صدراعظم آلمان نیز گفته است که در حال حاضر در روابط آمریکا-آلمان و آمریکا-اروپا، شاهد ایجاد شکافی هستیم که مقصر آن واشنگتن است.

تصمیم دونالد ترامپ برای خروج از برجام، دومین ابتکارعمل اوست که بشدت به روابط اروپا و آمریکا آسیب رسانده است. طی ماههای اخیر اروپا هم از دورنمای «تحریمهای ثانویه» به خاطر تماسهای خود با روسیه رنج برده و هم از قصد واشنگتن برای اعمال عوارض گمرکی برای فولاد و آلومینیوم. البته با وجود این مشکلات، کشورهای اروپایی همچنان برای تامین امنیت خویش به آمریکا وابسته هستند. 
"حمیدرضا عزیزی" کارشناس ایرانی می گوید: «این نخستین بار است واشنگتن دقیقا آن کاری را انجام داده که همه شرکای اروپایی اش خواسته بودند، انجام ندهد. این اقدام نمونه بارزی از سیاست یکجانبه گرایانه آمریکاست که نمی تواند باعث خشم اروپایی‌ها نشود.» به عقیده وی، اکنون روابط فراآتلانتیکی بسیار سست و شکننده شده، برای اینکه اروپا شروع کرده تا وابستگی خود به آمریکا را کاهش دهد.

روسیه نیز بعنوان یکی از طرفهای امضاء کننده برجام، از مواضع اروپا حمایت می کند. "سرگئی لاوروف" وزیر امور خارجه تصمیم ترامپ در مورد خروج از برجام را «غیرمنطقی» و نقض کننده قطنامه شورای امنیت» نامید و از همه طرف‌های شرکت کننده در توافق هسته‌ای با ایران خواست تا اجازه ندهند توافقنامه مهمی مانند برجام از بین برود.