به گزارش مشرق، بیش از ۳۰ هزار دستگاه خودروی لاکچری (ارزش هر خودرو بیش از نیم میلیارد تومان) در زمانی که ثبت‌سفارش خودرو در سامانه ثبتارش مسدود بوده، ثبت‌سفارش و وارد گمرکات کشور شده است و با وجود اینکه قاچاق بودن ۶ هزار دستگاه از این خودروها به شکل قطعی محرز شده بود اما هزار و ۹۰۰ دستگاه از آنها در کشور توزیع شده است. مجتبی خسروتاج، رئیس سازمان توسعه تجارت و مسؤول مستقیم ثبت‌سفارش گفته است این خودروها را سازمان متبوع او ثبت‌سفارش نکرده و شاید تخلفی در سطح کارمندان انجام شده باشد.
بیشتر بخوانید:
واردات مواد اولیه به صورت «نسیه»
افزایش چشمگیر واردات گوشی تلفن همراه
جزئیات سوال خودرویی مجلس از وزیر اقتصاد
از سوی دیگر، گمرک با وجود دستورات بالادستی در رابطه با مسدود بودن ثبت‌سفارش، اجازه ترخیص تعدادی از این خودروها را داده است.
ماجرا از یک کلیپ چنددقیقه‌ای شروع شد؛ زمانی که یک جوان بوشهری از تعداد زیادی از خودروهای ترخیص شده در یکی از گمرکات جنوبی کشور (بوشهر یا شهید باهنر) فیلم گرفت و آن را در فضای مجازی منتشر کرد. قضیه از این قرار بوده که تعداد زیادی خودروی لکسوس NX و تویوتا را وفور در ساعات ابتدایی بامداد (۳ صبح) از گمرک ترخیص شده و این موضوع تعجب بومیان منطقه را موجب شده بود. پس از چند روز که این کلیپ دست به دست در فضای مجازی چرخید موضوع قاچاق بودن این خودروها توسط مراجع ذی‌صلاح هم تایید شد.
بزرگان واردات خودرو، پشت ماجرا
پس از انتشار این خبر، گمانه‌زنی‌هایی از حضور شرکت‌های صوری، کارت بازرگانی‌های جعلی یا ورود این خودروها از مناطق آزاد توسط برخی رسانه‌ها منتشر شد اما دیری نپایید که مشخص شد این قاچاق سازمان‌یافته توسط ۲ شرکت بنام و بزرگ با کارت بازرگانی رسمی و انجام تمام مراحل قانونی و از مسیر سبز گمرکی رخ داده است.
به اطلاعاتی رسیده است که نشان می‌دهد این دو شرکت دارای بیش از ۲۰ سال سابقه در واردات خودرو در کشور هستند و پیش از این هم با مانیفست‌ها و ثبت‌سفارش‌های جعلی که توسط شرکت‌های اقماری خود در دوبی صادر می‌کردند اقدام به تخلف گمرکی و قاچاق در حجم بالا می‌کردند.
بر این اساس ۲ شرکت اصلی واردکننده خودرو از اروپا و شرق آسیا (انواع رنو و تویوتا) نقش اصلی را در این قاچاق لاکچری بازی کرده‌اند. بنا بر این گزارش، از ۲۸ تیرماه سال ۹۶ طبق اعلام اداره مقررات وزارت صنعت، معدن و تجارت(صمت)، ثبت‌سفارش برای تمام واردکنندگان خودرو اعم از شرکت‌های نمایندگی و غیرنمایندگی مسدود شده بود اما در همین بازه زمانی بیش از ۳۰ هزار خودرو ثبت‌سفارش شده است. احتمالی که وجود دارد و به اظهارات مسؤولان وزارت صنعت هم نزدیک است، این است که این دو شرکت با تطمیع کارمندان ثبتارش، ثبت‌سفارش ورود خودروها را انجام داده‌اند اما این خودروها به دلیل قوانین و دستورات بالادستی توسط گمرک ترخیص نشده‌اند و به احتمال زیاد همین افراد توانسته‌اند با ارتباطی که با مسؤولان گمرک هم گرفته‌اند اجازه ترخیص ۱۹۰۰ دستگاه از این خودروها را کسب کنند. آنطور که مشخص است این قاچاق سازمان‌یافته با تسامح چندین دستگاه انجام شده است و یک کارمند یا چند اپراتور ساده مسؤولیت هدایت آن را بر عهده نداشته‌اند.
جزیره‌ای عمل کردن نهادهای مبارزه با قاچاق
از ابتدایی دهه ۹۰ با شروع جرائم سازمان‌یافته و قاچاق‌های کانتینری مفهومی به نام «مبارزه سیستماتیک» با فساد در عالی‌ترین سطح مبارزه با قاچاق کالا با همکاری وزارت اطلاعات و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز ایجاد شد؛ رجیستری موبایل، طرح شبنم، کارت سوخت و تجهیز گمرکات بخشی از این مفهوم بودند که در حال پیگیری است اما اصلی‌ترین آنها الکترونیکی کردن روند ثبت سفارش، ترخیص، ارزش‌گذاری کالا، بررسی منشا ارز و رصد انبار نگهداری کالا است که با عنوان «سامانه جامع تجارت» شناخته می‌شود. این سامانه قرار بود مرجعی برای تمام اطلاعات تجاری کشور باشد اما در ابتدای مسیر خود گمرک و در ادامه سازمان توسعه تجارت وزارت صمت و بانک مرکزی، اطلاعات خود را در اختیار آن قرار ندادند.
با وجود دو سامانه قدرتمند جامع تجارت و پنجره واحد گمرکی اما هیچگاه این دو سامانه به یکدیگر متصل نشده‌اند و در این بین یک سامانه ثبتارش مستقل هم وجود دارد که آن هم به صورت جزیره‌ای عمل می‌کند. همین گسستگی اطلاعات و سردرگمی پیدا کردن متولی سامانه مبارزه با قاچاق باعث شده ۶۴۸۱ خودروی قاچاق بدون هیچ دردسری وارد کشور شود به طوری که مجتبی خسروتاج، رئیس سازمان توسعه تجارت، متولی اصلی ثبتارش در کشور اظهار داشته سازمان توسعه تجارت هیچ‌گونه ثبت سفارشی در سیستم ثبتارش انجام نداده است! وی با تایید تخلف در واردات خودرو اظهار داشت: این اشکال ممکن است در سیستم و هم در افرادی باشد که در ارتباط با ثبت‌سفارش بوده‌اند.
اما پاسخ شرکت‌ها در این باره هم این بوده است که کارمندان ثبت‌سفارش انجام داده‌اند و ما از آن بی‌خبریم. سوالی که مطرح می‌شود این است که پس چه سازمان یا وزارتخانه‌ای به غیر از وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان توسعه تجارت توانسته‌اند این کار را انجام دهند؟ نکته دیگر اینکه پیش‌تر واردکنندگان خودرو از وجود دلالان ثبت‌سفارش خبر داده بودند و در همین باره میثم رضایی، رئیس انجمن واردکنندگان خودرو از بازار سیاه فروش مجوز ثبت‌سفارش خودرو با قیمت‌های ۱۵ تا ۳۰ میلیون تومانی خبر داده بود.
رضایی با بیان اینکه این پیشنهادات از سوی برخی افراد با ادعای ارتباط با سازمان توسعه تجارت مطرح می‌شود، افزود: در حال حاضر ثبت‌سفارش واردات خودرو برای اشخاص حقیقی و حقوقی بسته است اما در این شرایط نورچشمی‌ها می‌توانند خودرو وارد کنند. اینها نشان از آن دارد مادامی که حتی سیسستم‌های نظارتی الکترونیکی شوند اما مشخص نباشد چه دستگاه یا سازمانی پشت سامانه‌های به اصطلاح شفافیت‌زا حضور دارد هیچ تغییر ملموسی رخ نخواهد داد.
انتقاد از عدم شفافیت
۲ ماه از افشا شدن پرونده قاچاق بیش از ۶ هزار خودروی لاکچری می‌گذرد اما به نظر می‌رسد عزمی برای معرفی متخلفان این ماجرا وجود ندارد. شواهد حاکی از آن است که یکی از شرکت‌های متخلف در هفته‌های جاری بدون هیچ مزاحمتی و با علم به اینکه هیچ نهادی با آنها کاری نخواهد داشت، در حال برگزاری سمینار آموزشی برای پرسنل فروش محصولات خود در سراسر کشور است! این بی‌اعتنایی دستگاه‌های نظارتی باعث واکنش رئیس انجمن صنفی واردکنندگان خودرو هم شد.
وی در این باره گفت: با وجود اینکه رئیس کل گمرک نیز ورود غیرقانونی ۶۴۰۰ خودرو به کشور را تایید کرده اما همچنان شاهدیم برخی نمی‌خواهند این موضوع شفاف شود، چرا که همه می‌دانند تعدادی از شرکت‌ها با تابلوی نماینده رسمی مشغول کار هستند و قریب به اتفاق‌شان جعلی و غیر قانونی‌اند به نحوی که عامل اصلی ورود این خودروهای قاچاق به کشور هستند.
میثم رضایی افزود: طبق اطلاع ما سرچشمه این تخلف در یکی از شرکت‌های زیرمجموعه وزارت صنعت رخ داده و در دوره ممنوعه ثبت‌سفارش را به ثبت رسانده‌اند اما چگونه در گمرک کشور چنین سفارش‌های بی‌اعتباری ترخیص شده است جای سوال دارد که تا امروز نیز به دلیل فشار شرکت‌های دخیل در این موضوع، ابعاد واقعی آن در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است، در حالی که افکار عمومی منتظر معرفی متخلفان و برخورد قانونی با آنهاست.
رضایی با اشاره به فعالیت شرکت‌های نماینده رسمی گفت: وضعیت بازار نشان می‌دهد در حال حاضر بیشترین کارشکنی‌ها از سمت شرکت‌های نماینده رسمی در جریان طرح ساماندهی واردات خودرو انجام شده و طبق اطلاعاتی که به ما رسیده این طیف به دلیل ترس از ایجاد رقابت در بازار مشغول رایزنی برای حذف گری‌مارکت‌ها (نمایندگی‌های غیررسمی) و عدم کاهش تعرفه واردات خودرو هستند. این در حالی است که اگر قرار بر حفظ وضعیت پیشین یعنی ترویج رانت و انحصار در بازار بود، دیگر نیازی به بحث ساماندهی و تغییرات مداوم قوانین نداشتیم.
ثبت‌سفارش لحظه‌ای باز و دوباره بسته شده!
عضو کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سوال که چه کسانی توانسته‌اند در زمانی که ثبت‌سفارش مسدود بوده، ثبت‌سفارش انجام دهند، گفت: بیش از ۵ نمایندگی رسمی و ۲ نمایندگی غیررسمی این کار را انجام داده‌اند که مشخصات تمام آنها موجود است و گزارش تخلفات آنها صادر شده است. ولی ملکی درباره ادعاهای وزارت صنعت و گمرک که هر کدام مشکل را بر گردن دیگری می‌اندازند، ابراز داشت: آنچه مشخص است مشکل از وزارت صنعت، معدن و تجارت است، سوال اینجاست به صورت کلی چرا ثبت‌سفارش صورت گرفته است؟ وی درباره هویت فرد یا افرادی که این کار را انجام داده‌اند، ابراز داشت: نمی‌توان نام اشخاصی که این کار را انجام داده‌اند در شرایط فعلی اعلام کرد اما آنچه مشخص است شخصی دسترسی داشته و لحظه‌ای سامانه ثبت‌سفارش را باز کرده و ثبت را انجام داده و دوباره سامانه را بسته است.
خودروهای ترخیص شده ۱۶ هزار دستگاه است!
رئیس انجمن واردکنندگان خودرو خبر از ترخیص ۱۶ هزار دستگاه خودرو به همین روش ۶۴۸۱ خودروی محرز شده قاچاق داد و گفت: به عقیده بنده این تعداد خودرو ثبت‌سفارش و از گمرک هم خارج شده است. فرهاد احتشام‌زاد اظهار داشت: واقعیت این است که این مشکل به وجود آمده ناشی از تصمیم نادرست وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی بر مسدودسازی ثبت‌سفارش است. وی ادامه داد: در همان زمان که این تصمیم اشتباه توسط وزارت صمت گرفته شد ما پیش‌بینی چنین رانت و سوءاستفاده‌هایی را کردیم اما مسؤولان با پا فشاری همین راه را ادامه دادند و نتیجه این شد که نباید می‌شد.
احتشام‌زاد با توضیح این موضوع که این خودروها با توجه به اینکه ثبت‌سفارش داشته و حقوق گمرکی و عوارض قانونی پرداخت کرده‌اند، گفت: در زمانی که ثبت‌سفارش مسدود بوده، تمام این اتفاقات رخ داده است و از این نظر که ثبت‌سفارش بسته بوده و این خودروها ثبت شدند به این خودروها قاچاق می‌گویند. این مقام مسؤول با اعلام اینکه در حال حاضر مقامات امنیتی در حال پیگیری این موضوع هستند، اظهار داشت: با وجود اینکه اسامی شرکت‌های متخلف برای ما روشن است و می‌دانیم چه کسانی این عمل را مرتکب شده‌اند اما باید اجازه دهیم این اسامی توسط مراجع ذی‌ربط افشا شود و تا آن زمان سکوت می‌کنیم.
خجسته: اگر نام متخلفان را نگویید ما می‌گوییم
امیر خجسته، رئیس فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی با اعلام اینکه از هفته‌های پایانی سال گذشته تا امروز ۶۴۸۱ خودرو از طریق ثبت‌سفارش غیرقانونی از گمرک ترخیص شده است، گفت: مستندات قانونی این ثبت‌سفارش‌ها و ترخیص غیرقانونی وجود دارد و هر مرجعی که ادعای کذب بودن آن را می‌کند ما آماده‌ایم مدارک را ارائه دهیم. نماینده مردم همدان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به ناکارآمدی سامانه جامع گمرک گفت: از همین سامانه که بسیار هم روی آن مانور دادند و از مبادی رسمی، واردات غیرقانونی صورت گرفته است. نماینده مردم ادامه داد: ما از همه مسؤولان نظارتی و قضایی می‌خواهیم ورود قدرتمندانه به موضوع ثبت سفارش‌های جعلی و ورود و ترخیص غیرقانونی خودرو از گمرک داشته باشند.
وی با بیان اینکه بارها از رئیس گمرک کشور خواسته است عملکرد گمرک در زمینه ورود و ترخیص کالا اصلاح شود، گفت: در صورت عدم معرفی عوامل ثبت‌سفارش جعلی و ورود این ۶۴۸۱ خودرو به کشور، فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی مجلس این عوامل را معرفی و نام آنها را منتشر می‌کند.
منبع: روزنامه وطن امروز
