به گزارش مشرق، امروز روز جهانی مبارزه با مواد مخدر است و در سراسر دنیا برنامه‌های مختلفی در زمینه معرفی اقدامات پیشگیرانه و مبارزه عملی با مواد مخدر برگزار می‌شود.
داستان مواد مخدر و اعتیاد روایتی تلخ، دردناک و مطّولی است که هر روز در جامعه خوانندگان زیادی آن را مرور می‌کنند.
بلای خانمان سوز اعتیاد و استفاده از مواد مخدر در سطح دنیا پیامدهای جبران ناپذیری بر قامت ارکان مختلف جامعه وارد می‌کند و جسم و روح جماعت زیادی را دچار تلاطم و نابسامانی می‌کند.
بیشتر بخوانید:
ترانزیت ۳۰ درصد مواد مخدر از ایران
وزیر کشور: مبارزه با مواد مخدر ۲ برابر می‌شود
کانون‌های بسیاری از خانواده‌ها از هم پاشیده است و حال و آینده افراد زیادی تیره و تار می‌شود.
در مسیر مبارزه با این بلیّه اجتماعی جان انسان‌های زیادی از دست رفته است و لطمات فراوانی بر کشورها وارد شده است.
در این میان، تجارت نجومی در حمل و نقل مواد مخدر در سطح بین‌المللی انجام شده و سودهای کلانی به جیب سوداگران مواد مخدر وارد می‌شود. گویی تارهای عنکبوت مانند مواد مخدر و اعتیاد هر روز چسبنده تر از روز قبل سعی در به تسخیر درآوردن و نابودکردن افراد و جوامع انسانی در اقصی نقاط جهان را دارد.
کشورمان نیز در هیاهوی این تجارت کثیف به طور جدی و میدانی درگیر امر مبارزه چه در قامت ترانزیت مواد مخدر از مسیرهای مرزی و چه روی آوردن بخشی از جامعه به مصرف مواد مخدر شده و در مجموع لطمات زیادی را متحمل شده است.
پرویز افشار، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره «آخرین آمار اعتیاد در دنیا»، اظهار داشت: براساس آخرین آمار سازمان ملل متحد که در قالب گزارش جهانی مواد مخدر اعلام شد، در سال گذشته بیش از 250 میلیون نفر در جهان مواد مخدر مصرف کرده‌اند و هنوز گزارش امسال این سازمان اعلام نشده است.
افشار اضافه کرد: حدود 15 سال پیش این رقم 210 میلیون نفر بود که در این مدت، 40 میلیون نفر به تعداد مصرف‌کنندگان مواد مخدر در دنیا اضافه شده است.
*2 میلیون و 808 هزار نفر در کشور مصرف‌کننده مستمر مواد مخدر هستند
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر یادآور شد: در کشور ما براساس آخرین ارزیابی‌هایی که در سال 94 تحت عنوان طرح «ارزیابی سوء مصرف مواد»انجام شد، 2 میلیون و 808 هزار نفر مصرف‌کننده مستمر مواد مخدر هستند؛ البته این به هیچ عنوان به معنای افراد معتاد نیست؛ چرا که اعتیاد با مصرف مواد تعریف متفاوتی دارد. برای نمونه، اعتیاد شاخصه‌هایی مانند وابستگی، افت عملکرد و عوارضی به دنبال دارد که باید در فرد وجود داشته باشد و به معنای اعتیاد تلقی شود.
وی تصریح کرد: قطعاً از 2 میلیون و 808 هزار مصرف کننده مواد در کشور، تعدادی معتاد هستند؛ در نتیجه طرح بزرگی با عنوان «ارزیابی میزان اعتیاد» در کشور در دست داریم که نتایج آن بیرون خواهد آمد تا ببینیم از این تعداد چند نفر اعتیاد و وابستگی دارند.
*تریاک اولین ماده مخدر مصرفی در کشور
افشار خاطرنشان کرد: فرق کشور ما با دنیا این است که علی‌رغم اینکه در دنیا مواد مخدر صنعتی جدید مانند شیشه، ماری‌جوآنا و کوکائین افزایش قابل توجهی پیدا کرده است، اما کماکان شایع‌ترین ماده مخدر مصرفی در ایران تریاک و مشتقات آن با حدود 65 درصد است.
*کاهش مصرف ماده مخدر شیشه در کشور
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر ادامه داد: دومین تغییری که در کشور داریم این است که مصرف ماده مخدر شیشه که در سال 90 افزایش قابل توجهی پیدا کرده بود و یک‌چهارم کل معتادان ما شیشه مصرف می‌کردند، به شدت کاهش داشته و به رقم 8 درصد رسیده است.
*65 درصد معتادان تریاک مصرف می‌کنند
وی درباره «میزان مصرف مواد مخدر سنتی و صنعتی در ایران»، اظهار داشت: در سال 94 طرح ارزیابی سوءمصرف مواد نشان داد که کماکان مواد مخدر سنتی در کشور ما شایع‌تر است و تریاک و مشتقات آن با 65 درصد میزان بالایی را دارد و فقط تفاوتی که ایجاد شده است این است که در سال 90، 26 درصد از معتادان شیشه مصرف می‌کردند که این میزان در سال 94 کاهش یافته و به 8 درصد رسیده است.
*«گل» رتبه دوم ماده مخدر مصرفی در کشور
افشار ابراز داشت: دومین ماده شایع مصرفی در کشور از مصرف مخدر شیشه تغییر کرده و به ماده گل تبدیل شده است. این ماده از شاخه ماده مخدر ماری‌جواناست و مقام دوم مواد مصرف را داراست؛ضمن اینکه ماده مخدر هروئین و کرک (هروئین فشرده و مشتقات آن) رتبه سوم و شیشه رتبه چهارم مواد مخدر مصرفی را داراست.
* 2 درصد دانش‌آموزان متوسطه دوم تجربه یک بار مصرف مواد مخدر را دارند
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر «درباره میزان مصرف مواد مخدر در بین دانش‌آموزان و دانشجویان»، تصریح کرد: براساس آخرین طرح ارزیابیسوءمصرف مواد که انجام شده است، حدود 2 درصد از دانش‌آموزان تجربه یک بار مصرف مواد در طول زندگی را داشته‌اند.
وی افزود: البته این به هیچ عنوان به این معنا نیست که دانش‌آموزان مواد مصرف می‌کنند یا مدرسه محلی برای مصرف مواد مخدر است، بلکه به این معناست که دانش‌آموزان در خانواده‌ها یا بافت‌هایی زندگی می‌کنند که در آنجا تجربه مصرف مواد مخدر وجود داشته است و دانش‌آموز نیز یک بار مواد مصرف کرده است.
افشار متذکر شد: این موضوع به هیچ عنوان مربوط به کل جمعیت دانش‌آموزی نیست، بلکه مربوط به 2 درصد از دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوم است.
*حدود 2.6 درصد از جمعیت دانشجوی ما تجربه مصرف مواد مخدر را دارند
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به میزان شیوع مصرف مواد مخدر بین دانشجویان، افزود: حدود 2.6 درصد از جمعیت دانشجوی ما تجربه مصرف مواد مخدر را دارند که البته این نیز به هیچ عنوان به معنای اعتیاد نیست.
وی متذکر شد: این به معنای این است که بعضاً به صورت تفننی مصرف می‌شود یا از یکسری از داروها مانند ریتالین برای زمان برگزاری امتحانات استفاده می‌شود؛ ضمن اینکه اخیراً مصرف ماده مخدر گل بین نوجوانان و جوانان افزایش پیدا کرده است و بخشی از درصدی که اعلام شده مربوط به مصرف ماده مخدر گل است.
*عبور یک سوم مواد مخدر تولیدی در افغانستان در ایران
افشار درباره «میزان قاچاق مواد مخدر در مرزهای کشور»، یادآور شد: براساس پیش‌بینی و تخمین‌های سازمان ملل و ستاد مبارزه با مواد مخدر حدود یک‌سوم از مواد مخدر تولیدشده در افغانستان را قاچاقچیان سعی می‌کنند از چارچوب سرزمینی کشورمان عبور دهند که این کار با عناوین ترانزیت یا به عنوان مصرف داخلی صورت می‌گیرد.
*پیش بینی تولید 9 هزار تُن مواد مخدر در افغانستان در سال جاری
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: تولید مواد مخدر در افغانستان در سال گذشته 4 هزار و 600 تُن بوده است که متأسفانه امسال این رقم به شدت افزایش یافته و پیش‌بینی می‌شود قریب 9 هزار تُن مواد مخدر در افغانستان تولید شود؛ البته این به این معناست که سطح زیرکشت تریاک و مشتقات آن بالا می‌رود.
وی اضافه کرد: قطعاً این میزان مواد مخدر تولیدی به طور کامل وارد بازار مصرف نمی‌شود بلکه بخشی از آن را ذخیره می‌کنند تا در سال‌های بعد وارد بازار کنند؛ چرا که اگر این حجم مواد به صورت یک جا وارد بازار شود، قیمت به شدت افت می‌کند و قاچاقچیان متضرر می‌شوند.
*75 درصد کل کشفیات مواد مخدر مربوط به استان‌های مرزی
افشار ابراز داشت: سال گذشته 75 درصد کل کشفیات مواد مخدر مربوط به استان‌های مرزی شامل سیستان و بلوچستان، کرمان، هرمزگان، خراسان رضوی و آذربایجان غربی بوده است.
*تغییر مسیر قاچاق مواد مخدر به سمت دریا
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر خاطرنشان کرد: قاچاقچیان مواد مخدر سعی کردند انتقال مواد را تغییر داده و به سمت مسیر دریایی بروند؛ به شکلی که میزان کشفیات تریاک در بوشهر سال گذشته صددرصد افزایش پیدا کرده است که این نشان می‌دهد که تغییری در مسیر عبور و انتقال در کشور ایجاد شده است.
*کشف 195 تنُ مواد مخدر در سال جاری/ رشد 16 درصدی کشفیات نسبت به سال گذشته
وی بیان داشت: در سال 96 نسبت به سال 95، حدود 13 تا 16 درصد شاهد افزایش در کشفیات مواد مخدر بوده‌ایم و در سال جاری تاکنون چیزی حدود 195 تُن انواع مواد مخدر کشف شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش 18 درصدی را نشان می‌دهد.
آنچه در موضوع مبارزه با مواد مخدر و معتادان قابل توجه است، این موضوع است که علاوه بر اینکه باید دروازه‌های ورودی مواد مخدر را در مرزهای کشور مسدود کنیم و دسترسی مواد را به حداقل ممکن برسانیم، باید به این نکته توجه داشته باشیم که در مواجه با معضل اعتیاد و معتادان جامعه، نگاه سلبی و انتظامی صرف جواب مناسبی به دنبال ندارد و تنها یک مُسکنی است که فقط مدت کوتاهی اثرات خود را دارد و پس از گذشت مدتی کوتاه مجدداً درد و پیامدهای تلخ آن تن جامعه را در برگرفته و التهاب آن در تارو پود جامعه به خوبی عیان و قابل لمس است.
مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی درباره «اعتیاد و پیامدهای آن در جامعه»، اظهار داشت: اعتیاد معلولی از علت‌هاست و خود یک علت نیست، بلکه معلولی است که هیچ کسی نخواسته است بگوید علتش چیست.
وی ادامه داد: برای نمونه فردی را می‌بینیم 25 سال سن دارد و معتاد است و اعلام می‌کنیم او 5 سال مواد مخدر کشیده است؛ در حالی که باید بگوییم او 25 سال معتاد است؛ یعنی از دوران کودکی در خانواده و محیط آن، آنقدر درگیر مسائل مختلف بوده است که برای فرار از آنها به اعتیاد روی آورده است.
رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی یادآور شد: دلیل این موضوع این است که هیچ کودکی نیست که وقتی به دنیا می‌آید معتاد و بزهکار باشد، بلکه مسائل اجتماعی و خانوادگی است که او را به این سمت می‌برد. اعتیاد از نظر پزشکی درمان می‌شود اما این سؤال مطرح است که وقتی فرد را از دایره اعتیاد بیرون می‌آوریم، او را به کجا می‌فرستیم؟ به همان خانواده و اجتماع و محل زندگی یعنی جایی که باعث ایجاد این آسیب شده است و این بزرگترین مشکل است.
*فرد معتاد ترک کرده را محکوم مادام العمر می‌کنیم
اقلیما تصریح کرد: آیا فکر کرده‌اید وقتی فرد معتاد بخواهد بعد از ترک اعتیاد در جایی مشغول کار بشود کدام مرکز به او کار می‌دهد؟ برای اینکه فرد یک سوء سابقه دارد که به هر جایی که برود، هیچ دستگاه اداری او را استخدام نمی‌کند و حتی اگر بخواهد مغازه‌ای ایجاد کند به دلیل سوء سابقه به او جواز کسب نمی‌دهند و ما او را محکوم مادام‌العمر کرده‌ایم.
*هیچ دستگاهی فرد معتاد ترک کرده را استخدام نمی‌کند
وی بیان داشت: در جامعه‌ای که نزدیک 80 درصد از تحصیل کنندگان آن بیکارند و این همه کارخانه تعطیل می‌شود، کدام بخش خصوصی می‌آید نیروی سالم را کنار زده و یک فرد معتاد را استخدام کند؛ این در حالی است که این فرد دارای یک خانواده است. حال، با این شرایط فرزندان او بی‌گناهان محکوم مادام‌العمر می‌شوند؛ یعنی وقتی به مدرسه می‌روند به او می‌گویند پدرت معتاد است. اگر بعداً بخواهد در جایی مشغول به کار شود او را در مرحله گزینش رد می‌کنند و اگر بخواهد ازدواج کنند به او همسر نمی‌دهند.
*هیچ کاری برای معتادان نکرده‌ایم
رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی با بیان اینکه ما برای معتادان هیچ کاری نکرده‌ایم، افزود: اگر گفته‌ایم آنها بیمار هستند برای این است که ما خودمان مانده‌ایم چه طور برای آنها هزینه کنیم. زندان‌ها جایی برای نگهداری آنها ندارند و هزینه سرانه برای هر زندانی یک و نیم تا دو میلیون تومان در بر دارد.
*با دستگیر کردن معتاد مشکلی حل نمی‌شود
اقلیما متذکر شد: ستاد مبارزه با مواد مخدر می‌گوید ما معتادان را دستگیر می‌کنیم اما هیچ وقت دیده نشد با گرفتن معتادان مشکل حل شود؛ در حالی که ما حق نگاه سلبی به معتادان نداریم. وقتی فردی معتاد می‌شود چه کسی مسئول است که در پاسخ باید گفت سیاست‌های اجتماعی جامعه و مسئولان آن مسئول هستند که شرایط را درست نکرده‌اند؛ در حالی که ما معتادان را دستگیر می‌کنیم اما باید ببینیم چرا این افراد معتاد شده‌اند.
وی اضافه کرد: وقتی سازمان بهزیستی به یک خانواده 40 هزار تومان کمک می‌کند آنها چه طور می‌توانند زندگی، آموزش مخارج خود را درست کنند. آیا فردی که همسرش به زندان می‌افتد فرزندانش گناهکار هستند؟ در نتیجه این خانواده از کجا باید روزی خود را به دست آورد؟
رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی خاطرنشان کرد: در هر جای دنیا وقتی فردی دچار خلاف می‌شود و به دادگاه می‌رود در آنجا جامعه و سیاست‌های آن را محکوم می‌کنند و اعلام می‌کنند مسئولان کاری نکردند که این فرد این طور شده است؛ در حالی که ما برای گرانی در مملکت هر روز همه چیز را افزایش می‌دهیم اما آیا به مشکلات مردم نیز رسیدگی کرده‌ایم؟
اقلیما گفت: الان در هفته مبارزه با مواد مخدر قرار داریم؛ در حالی که فقط اسم آن را اعتیاد می‌گذاریم و کاری نمی‌کنیم و تنها چند مقاله می‌نویسیم و مسئولین هم به آن توجهی نمی‌کنند. اگر می‌خواهیم واقعاً برای معتادان کار کنیم، وظیفه دولت‌ها برای کل جامعه تولید کار است اما آیا در این 25 سال وضعیت کار بهتر شده است؟
*آسیب‌های اجتماعی قابل تبدیل به یکدیگر هستند
وی با تاکید بر اینکه آسیب‌های اجتماعی قابل تبدیل به یکدیگر هستند و اعتیاد یکی از آنهاست، یادآور شد: فردی که در حال حاضر معتاد است، پدر او قبلاً دچار مشکل بوده یا فرزند طلاق بوده است و عوامل مختلف باعث اعتیاد می‌شود و باید فکر کنیم آیا برای فردی که اعتیاد را ترک می‌کند کار ایجاد می‌کنیم که باید بگوییم این طور نیست.
رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ابراز داشت: 5 درصد از مشکل اعتیاد بحث داروست و 95 درصد مسائل و وابستگی‌هایی است که وجود دارد. هیچ جای دنیا نمی‌توانند معتاد را به طور کامل درمان کنند بلکه سعی می‌کنند او را آرام نگه داشته تا زندگی کند اما سعی می‌شود معتاد جدید به وجود نیاید.
اقلیما تاکید کرد: اگر صد معتاد را روزانه درمان کنیم، 300 تا 500 معتاد اضافه می‌شود؛ در حالی که الان دنیا به اینجا رسیده که مواد مخدر را آزاد کند؛ چرا که وقتی جلوی آن را گرفتیم قاچاق به وجود می‌آید اما اگر آزاد شد قاچاقی به وجود نمی‌آید.
رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی با بیان اینکه اگر سعی کنیم در جامعه فشارها را کم کنیم هیچ کسی به سمت مواد مخدر نمی‌رود، افزود: هیچ وقت نتوانستند جلوی سودهایی که از مواد مخدر به دست می‌آید را بگیرند. اگر اعتیاد در دنیا افزایش پیدا می‌کند، به دلیل پول‌هایی است که در این میان به دست می‌آید و با زور افراد را معتاد می‌کنند تا به سود برسند.
*تعداد معتادان کم نشده است و سن اعتیاد پایین آمده است
اقلیما یادآور شد: تعداد معتادان در کشور نه تنها کم نشده بلکه سن اعتیاد جوان‌تر شده است و در حال حاضر به سمت مصرف مواد شیمیایی رفته و به سن 14 تا 15 سالگی رسیده است. دولت اعلام می‌کند دو میلیون 800 هزار نفر معتاد داریم؛ در حالی که استاندارد جهانی می‌گوید هر چقدر تعداد جرم را می‌بینیم به همان اندازه به صورت مخفی جرم وجود دارد.
وی اضافه کرد: آماری از کسانی که مواد در منزل مصرف می‌کنند و پلیس آنها را نمی‌بیند، نداریم و طبق استاندارد جهانی این آمار برابر همان تعداد معتادان بوده و آمار پنهانی است. برای نمونه اگر دو میلیون معتاد داریم این عدد به 4 میلیون می‌رسد و در یک خانواده 4 نفری در مجموع 16 میلیون نفر به صورت مستقیم با اعتیاد درگیر می‌شوند.
اقلیما بیان داشت: از این تعداد 16 میلیون نفری اگر 8 میلیون نفر کودک باشد این کودکان در این فضا آسیب می‌بینند و در مدرسه حضور پیدا کرده و خود باعث آسیب می‌شوند. اگر دو نفر را به عنوان افراد مرتبط و اقوام این خانواده در نظر بگیریم،در مجموع حدود 32 میلیون نفر می‌شوند که به نوعی با اعتیاد درگیر هستند و این تعداد زیاد باعث آسیب‌های روحی و روانی به جامعه می‌شوند.
اقلیما با تاکید بر اینکه باید سعی کنیم علل و عوامل اعتیاد مانند فقر را درست کنیم، گفت: باید ایجاد اشتغال کنیم و با گرفتن و جمع‌آوری کردن و اینکه صورت مسئله را پاک کنیم، هیچ چیز درست نمی‌شود.
با همه اقدامات پیشگیرانه و مقابله عملی که با ورود مواد مخدر و باندهای وارد کننده این مواد در کشور شده است اما آنچه اهمیت بیشتری در مسیر مبارزه با مواد مخدر و پدیده شوم اعتیاد داشته قابل مداقّه است، موضوع اقدامات پیشگیرانه،فرهنگی و آموزشی و علل زمینه ساز اعتیاد است؛ضمن اینکه باید بسترهای ایجاد تمایل به استفاده از آن از بین برود.
ایجاد احساس امید به زندگی و نشاط در جامعه، ایجاد اشتغال و تأمین حداقل‌های نیاز جوانان به زندگی و ارتقای سطح معیشت افراد و اقشار مختلف جامعه، خاصه نوجوانان و جوانان از جمله دلایل مهم عدم روی آوری افراد به مواد مخدر است که این موضوع ایجاب می‌کند مسئولان ارشد نظام با تدوین برنامه‌های مبتنی بر پژوهش و استفاده از نظرات کارشناسان فن، سعی در کاهش این آسیب اجتماعی کرده و میل و رغبت افراد به آن را در نطفه بخشکانند.
