سه شنبه هفته جاری طی مراسمی با حضور حسن روحانی رئیس جمهور، جنگنده کوثر رونمایی شد. رونمایی از این جنگنده بازتاب بسیاری زیادی در محافل رسانه‌ای داخل و خارج از کشور داشته و بسیاری از کارشناسان به تحلیل این دستاورد ایران پرداختند.

اما عده‌ای در فضای مجازی از همان ساعات اولیه اقدام به شبهه‌افکنی پیرامون توان ایران در حوزه ساخت جنگنده‌ها کرده و شبهات زیادی در خصوص کوثر در فضای مجازی پخش کردند که این شبهات باعث شد که بسیاری تصور کنند، آنچه که روی داده، غیرواقعی و یا یک کپی است.

تصویر زیر را حتما در روزهای اخیر زیاد دیده اید، تصویری که با متنی تحقیرآمیز القا می‌کند که کوثر در واقع همان جنگنده اف 5 است که آمریکا 40-50 سال پیش ساخته و تازه ایران توانسته آن را بسازد!

در این گزارش به موضوع جنگنده کوثر پرداخته و ابعادی از آن را بررسی خواهیم کرد:

آنچه که در مورد کوثر واضح است، این است که این جنگنده شباهت بسیار زیادی به جنگنده اف 5 آمریکا دارد و یا اگر بخواهیم بهتر بگوییم، کوثر در واقع ارتقا سنگین همان طرح اف 5 است که توسط وزارت دفاع اجرایی شده است.

پرواضح است که جمهوری اسلامی ایران سالیان درازی است که در شرایط تحریم نظامی کامل از سوی غرب قرار داشته و ایران سال‌هاست که نمی‌تواند تجهیزات نظامی مدرن به خصوص جنگنده خریداری کند، البته تلاش‌های زیادی انجام شده اما تاکنون درباره خرید جنگنده خارجی به نتیجه نرسیده‌ایم.

بیشتر بخوانید:

کوثر؛ طعم شیرین اول شدن در آسمان جهان اسلام/ ۱۰ ویژگی مهم اولین جنگنده کاملا ایرانی +عکس

در چنین شرایطی، ایران یک کار بیشتر نمی‌تواند انجام دهد و آن اینکه خودش دست به کار شده و جنگنده بسازد و یا اینکه جنگنده‌های موجود را ارتقا دهد تا مدرن‌تر شوند؛ قاعدتا ساخت جنگنده امری بسیار خطیر و پیچیده است و قطعا کشورمان تا سالیان متمادی نمی‌تواند جنگنده‌ای در حد جنگنده‌های مدرن نسل 4 + یا نسل 5 بسازد چرا که برای رسیدن به مرحله‌ای که جنگنده مدرن بسازیم، سالیان متمادی تحقیق و ایجاد زیرساخت و.... نیاز است، دقیقا راهی که سازندگان بزرگ دنیا شاید نزدیک به 100 سال طول کشید تا به آنجا برسند.

اما برای ایجاد زیرساخت‌ها و دستیابی به دانش ساخت جنگنده، نیاز به آزمون و خطاهای زیادی هست که یکی از مهمترین راه‌ها، رسیدن به جایی است که کشور بتواند جنگنده‌های دیگران را که در اختیار دارد، از طریق دانش موجود، ارتقا و یا توسعه بدهید.

آنچه که امروز درمورد جنگنده کوثر رخ داده، همین است و متخصصان کشورمان توانسته‌اند جنگنده اف 5 آمریکا را اساساً تبدیل به یک جنگنده مدرن‌تر کنند و در واقع امروز می‌توان گفت که ایران دارای یک استاندارد مدرن برای جنگنده‌های اف 5 است.

این اقدام نه امروز، بلکه سال‌هاست که در کشور در حال انجام بوده و پروژه‌های متعددی در این باره تعریف شده است، از آذرخش گرفته تا صاعقه 1 و 2؛ یعنی این جنگنده، ماحصل تلاش بیش از 2 دهه ایران برای تولید یک جنگنده است که نتیجتا به کوثر ختم شده است.

از مهمترین اتفاقاتی که در پروژه کوثر رخ داده، می‌توان به نصب "موتور توربوجت بومی اوج" روی جنگنده کوثر نام برد؛ اوج اولین موتور جت ساخت ایران است که همتای موتور J-85 به شمار می‌رود و متخصصان کشورمان آنقدر به این محصول اطمینان داشته‌اند که حالا آن را برای اولین بار روی یک جنگنده سوار کرده‌اند.

موتور توربوجت ملی اوج، قابلیت عملکرد پروازی تا ارتفاع 50 هزار پا را دارا بوده و مجهز به سامانه های متعددی است که در شرایط مختلف عملیاتی و آب و هوایی از توانمندی بالایی برخوردار است و قابلیت نصب بر روی انواع پرنده‌های با وزن برخاست حداکثر 10 تن را داراست.

این موتور با بیش از 14 هزار قطعه و با فناوری بسیار پیچیده موجب ایجاد یک جهش بلند در دانش طراحی و فناوری ساخت در صنعت هوایی کشور شده و به عنوان یک پلتفرم مرجع می‌تواند زمینه ورود کشور به فاز طراحی و ساخت موتورهای توربوفن و توربوشفت نیمه سنگین و سنگین کلاس هوایی و صنعتی را نیز فراهم کند.

غیر از موتور که شاید مهمترین بخش جنگنده و قلب آن است، متخصصان کشورمان تغییرات بسیاری زیادی به نسبت جنگنده اف 5 روی کوثر انجام داده‌اند که از ان جمله می‌توان  به تبدیل نمایشگرهای بسیار قدیمی آنالوگ  به دیجیتال چندمنظوره (MFD)، تبدیل سایت نشانه‌گیری قدیمی به سایت مدرن دیجیتال (HUD)، نصب کامپیوتر محاسبات بالستیک، ارتقاء رادار جنگنده و تبدیل آن به یک رادار پیشرفته چندمنظوره کنترل آتش جهت بالابردن کشف اهداف و تهدیدات، نصب سامانه نقشه متحرک هوشمند روی جنگنده و . . . . اشاره کرد.

کابین جنگنده کوثر

در پروژه کوثر، 10 دانشگاه برتر کشور، 72 شرکت پیمانکار، 44 شرکت تامین کننده 63 شرکت دانش بنیان همکاری داشته‌اند و این یعنی ارتباط خوبی در مسیر طراحی و تولید پروژه‌های نظامی میان صنعت و دانشگاه برقرار شده است که این به خودی خود، گام بسیار مهمی تلقی می‌شود.

البته برخی کارشناسان اعلام کرده‌اند که جنگنده دارای هشداردهنده راداری (RWR) و سامانه فریب دهنده موشک‌های حرارتی و راداری (Flare & Chaff) نیست؛ به نظر می‌رسد که احتمالا این ایراد درست باشد اما در فیلمی که از مراسم رونمایی از جنگنده منتشر شده، واضح است که این سامانه‌ها نیز طراحی و تولید شده‌اند و احتمالا در فاز فعلی روی جنگنده سوار نشده‌اند و همانطور که وزیر دفاع هم اعلام کرد، همین جنگنده کوثر نیز، ارتقاهایی دوباره خواهد داشت.

RWR تصویر بالا - سامانه چف و فلر پایین

آنچه که واضح است، این است که نیروی هوایی ارتش نیازمند تعداد زیادی جنگنده است و این یک فروند جنگنده کوثر هیچ تغییری در توان این نیرو ایجاد نخواهد کرد و باید حتما دو اتفاق مهم رخ دهد، اول اینکه خط تولید این جنگنده راه اندازی شده و تعداد زیادی از آن تولید شود و دوم اینکه جنگنده‌های هم‌رده فعلی یعنی اف 5 آمریکایی، صاعقه 1 و صاعقه 2 نیز به استاندارد کوثر ارتقا یابند.

اگر این دو اتفاق بیفتد، می‌توان گفت که توان نیروی هوایی ارتش تا حد بسیار خوبی ارتقا خواهد یافت، چیزی که امیر بنی‌طرفی مدیرعامل سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح نیز آن را تایید کرده و خبر داده که خط تولید هواپیمای کوثر آماده شده است. او تاکید کرده که ما در حال تولید این جنگنده هستیم و پس از انجام آزمایش‌های عملیاتی، تغییرات لازم را روی جنگنده انجام می‌دهیم و از این هواپیما به تعداد لازم خواهیم ساخت.

خط تولید جنگنده کوثر

مسلم است که غیر از طراحی بدنه اف 5 آمریکا، امروز دیگر چیزی از آن جنگنده آمریکایی باقی نمانده است، یعنی تنها چیزی که تغییر نکرده، طراحی بدنه جنگنده اف 5 است و جمهوری اسلامی توانسته نه همان جنگنده اف 5 را، بلکه نمونه‌ای به مراتب پیشرفته‌تر از آن را بسازد، چیزی که در بخش اویونیک و سامانه‌های هدایت کنترل، جنگنده کوثر تبدیل به یک جنگنده نسل 4 شده است.

"جنگنده کوثر" را می‌توان آغاز یک فرآیند برای ارتقاء سنگین جنگنده‌های موجود در بدنه نیروی هوایی ارتش و تولید جنگنده در ایران دانست، راهی که تازه آغاز شده و ما در ابتدای مسیری هستیم که کشورهای معدودی در جهان، پا در این عرصه گذاشته‌اند.