«طرح کاج» در برگیرنده سه طرح «مهارت آموزی در محیط واقعی» با هدف اشتغال پذیری جوانان ۱۵ تا ۲۲ ساله‌ی عمدتا غیردانشگاهی، «طرح کارورزی» ویژه اشتغال جوانان فارغ التحصیل در گروه سنی ۲۳ تا ۳۵ سال و «طرح مشوق‌های بیمه‌ای» برای کارفرمایان در صورت جذب جوانان دانش آموخته دانشگاهی است که اشتغال ۲۵۰ هزار نفر را هدفگذاری کرده بود.

بیشتر بخوانید:

7600 نفر در صنایع بالادستی فضایی ایران اشتغال دارند

همچنین علاوه بر پیش بینی ۵۰۰ میلیارد تومان برای طرح‌های مذکور، مقرر شد ۵۰۰ میلیارد تومان به عنوان «یارانه سود تسهیلات» در قالب اعتبارات عمومی دولت جهت تعدیل نرخ سود و کارمزد تسهیلات بانکی و یا کمک‌های فنی و اعتباری به صاحبان بنگاه‌های واجد شرایط پرداخت شود.

با پیش بینی این اعتبارات در قانون بودجه ۹۶، سرانجام اواخر شهریوماه ۹۶ یعنی حدود یکسال پیش نشست رونمایی از دو برنامه ملی اشتغال دولت با حضور محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه، علی ربیعی وزیر وقت تعاون- کار و رفاه اجتماعی و ولی‌اله سیف رئیس کل وقت بانک مرکزی برگزار و در آن نشست از دو برنامه کلان دولت در حوزه اشتغالزایی با عناوین «ایجاد برنامه اشتغال روستایی و عشایری» و «برنامه اشتغال فراگیر» رونمایی شد تا در حوزه اشتغال دو برنامه ملی به صورت همزمان آغاز شود.

«برنامه اشتغال روستایی و عشایری» با تخصیص ۶ هزار میلیارد تومان از منابع صندوق توسعه ملی با تلفیق منابع چهار بانک عامل از بهمن سال گذشته آغاز شد و با معرفی طرح های اشتغال متقاضیان به بانک ها، طبق برنامه منابع مرحله نخست اجرای این برنامه اشتغالزایی تخصیص پیدا کرد و بخش قابل توجهی از طرح ها منجر به انعقاد قرارداد با متقاضیان شده است.

اکنون منابعی که برای ادامه اجرای برنامه اشتغال روستایی و عشایری باید تخصیص یابد، ۳ هزار میلیارد تومان از محل صندوق توسعه ملی با تلفیق ۳ هزار میلیارد تومان از منابع چهار موسسه عامل مجری این برنامه اشتغالی است که مکاتبات آن از سوی رئیس جمهور با سازمان برنامه برای تخصیص این منابع صورت گرفته است.

اما آنچه که در اجرای برنامه های اشتغال مورد نقد است، عدم تخصیص منابع هزار میلیارد تومانی  «برنامه اشتغال فراگیر۹۶» از طرف سازمان برنامه و بودجه به عنوان یکی دیگر از برنامه‌های ملی اشتغالزایی دولت است که به استناد توضیحات مذکور ۵۰۰ میلیارد تومان برای اجرای «طرح‌های کاج و رسته های منتخب» و ۵۰۰ میلیارد تومان برای «یارانه سود تسهیلات» پیش بینی شده بود.

بر اساس این گزارش، پس از رونمایی از دو برنامه ملی اشتغال در اواخر شهریورماه سال گذشته، از کل ۵۰۰ میلیارد تومان پیش بینی شده برای طرح کاج  (کارآموزی در محیط کار واقعی، کارورزی و مشوق های کارفرمایی) فقط ۱۰۰ میلیارد تومان از این منابع یعنی ۲۰ درصد از کل اعتبارات، برای اجرای طرح کارورزی ویژه فارغ التحصیلان آن هم با تاخیر در بهمن ماه سال گذشته تخصیص پیدا کرد. (جزئیات خبر)

ضمن اینکه ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبارات یارانه سود تسهیلات نیز تخصیص پیدا نکرده است تا از مجموع ۱۰۰۰ میلیارد تومان منابعی که برای اشتغال فراگیر در سال گذشته اختصاص یافت فقط ۱۰۰ میلیارد تومان برای طرح کارورزی تخصیص یابد.

در همین حال، برای طرح‌ مهارت آموزی در محیط کار واقعی نیز که متولی آن سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور برای ارتقای مهارت جوانان ۱۵ تا ۲۲ ساله است هیچ اعتباراتی از سوی سازمان برنامه و بودجه تخصیص پیدا نکرده است.

اهداف کمّی برنامه اشتغال فراگیر چه بود؟

بر اساس آنچه که در آیین نامه اجرایی برنامه اشتغال فراگیر در سال ۹۶ پیش بینی شد، کاهش ۰.۸ درصدی نرخ بیکاری تا پایان سال گذشته، ایجاد ۹۷۰ هزار فرصت شغلی در بخش‌های اقتصادی و صیانت از اشتغال نزدیک به ۸۰ درصد از شاغلان موجود کشور شامل مزد و حقوق بگیران بخش های خصوصی و تعاونی، کارکنان مستقل و کارفرما هدفگذاری شده بود.

همچنین ارتقای مهارت آموزی و اشتغال‌پذیری بیش از ۳ میلیون بیکار جویای کار و حداقل ۹۵۰ هزار نفر تازه واردین به بازارکار از اهداف مهم اجرای این برنامه اشتغالی دولت بود.

یکسال بعد؛ تفاهم نامه جدید اشتغالی

بر اساس این گزارش، هفته گذشته(۲۴ شهریور) نیز یکسال پس از نشست ۲۶ شهریورماه ۹۶، نشست دیگری برای امضای تفاهم نامه سه جانبه اشتغالزایی بین سازمان برنامه و بودجه و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در محل سازمان برنامه و بودجه برگزار شد تا امسال نیز همچون سال گذشته اعتبارات طرح های اشتغال از محل تبصره ۱۸ قانون بودجه سال۹۷  تامین شود.

نوبخت: حضور ذهن ندارم؛ حتما پیگیری می‌کنیم!

پس از پایان این نشست نوبخت در پاسخ به پرسش خبرنگار در خصوص تعهدات تفاهم نامه سال گذشته برنامه اشتغال فراگیر و تخصیص فقط ۱۰۰ میلیارد تومان از منابع، پاسخ داد: «من الان حضور ذهن ندارم ولی حتما پیگیری می کنیم. ما هر تعهدی می کنیم باید اجرایی شود.»

با این حال با امضای تفاهم نامه های متعدد و ایجاد تعهدات، به ویژه در حوزه اشتغالزایی که اشتغال یک میلیونی را مورد هدف قرار داده است، ابهاماتی مطرح می شود؛ نخست اینکه آیا اجرای یک برنامه اجرایی ذیل بودجه سالانه نیاز به امضای تفاهم نامه دارد؟ و اینکه چرا تفاهم نامه مربوط به اجرای برنامه اشتغال در سال ۹۷ پس از گذشت ۶ ماه از سال باید به امضا برسد؟ آیا این اقدام به معنای آن نیست که در ۶ماه گذشته به جز اجرای برنامه اشتغال روستایی و عشایری، دولت در حوزه اشتغال فراگیر در سال ۹۷ هیچ اقدامی انجام نداده است؟

این در حالی است که آیین نامه اجرایی تبصره ۱۸ قانون بودجه۹۷ با تاخیر از سوی سازمان برنامه و بودجه به دولت ارائه شد و نهایتا در پایان تیر ماه به تصویب دولت رسید تا برنامه اشتغالی دولت در نیمه سال وارد فاز اجرایی شود.

بر اساس آنچه که سازمان برنامه و بودجه در اواخر سال گذشته از چشم انداز بازار کار در سال ۹۷ پیش بینی کرد این بود که «در سال جاری تعداد ۸۳۸ هزار نفر متقاضی کار جدید، وارد بازار کار می‌شوند و با فرض ایجاد ۹۸۰ هزار شغل جدید، نرخ بیکاری به ۱۱.۲ درصد خواهد رسید و به عبارت دیگر ایجاد اشتغال گسترده یک الزام است».

بنابراین با درک مسئولان از شرایط ویژه اشتغال، تبیین برنامه‌های اشتغالزایی با گذشت ۶ ماه از سال قابل توجیه نیست و به نظر می رسد پیش از امضای تفاهم نامه جدید در حوزه اشتغال باید نسبت به اجرای تعهدات مالی برنامه های قبلی و البته پیش رو اهتمام ویژه داشت چراکه مهمترین علت تاخیر در اجرای برنامه های اشتغال، «عدم حمایت مالی» یا «حمایت مالی اندک و با تاخیر» است.