به گزارش مشرق، رییس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در یادداشتی به مسئله ای مهم درباره دفاع مقدس اشاره کرد.
چرا جنگ ادامه یافت؟ چرا بعد از فتح خرمشهر وارد خاک عراق شدیم؟ چه عواملی مانع تبدیل‌شدن پیروزی جمهوری اسلامی ایران پس از فتح خرمشهر به یک پیروزی استراتژیک، جهت پایان جنگ بود؟ آیا امکان نداشت، جنگ در مدت کوتاه‌تری پس از فتح خرمشهر به پایان رسد؟
طرح این‌گونه سؤالات و مشابه آن پیرامون چرایی ادامه جنگ پس از خرمشهر، اولین بار پس از دفاع مقدس توسط نهضت آزادی و لیبرال‌ها با اهداف سیاسی مشخص، مطرح گردید. درحالی‌که در سال 1361، بعد از فتح خرمشهر، فضای حاکم بر کشور و جبهه‌های جنگ، تعقیب متجاوز تا سقوط رژیم بعث عراق بود و به‌هیچ‌وجه این‌گونه سؤالات در زمان جنگ مطرح نگردید.
نکته مهم این است؛ اگر صلح و پایان جنگ را مجموعه‌ای از آتش‌بس، عقب‌نشینی، تعیین متجاوز، پرداخت غرامت و چند عامل دیگر بدانیم، باید بگوییم پس از فتح خرمشهر هیچ‌گونه پیشنهاد صلحی به طور رسمی به ایران، ارائه نشد و شورای امنیت سازمان ملل و دیگران، تنها آتش‌بس و شرایط نه جنگ و نه صلح را توصیه کردند.
در پاسخ به سؤال چرایی ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر، سه راه‌کار پیش روی فرماندهان جنگ و مسئولان سیاسی وجود داشت که هرکدام نیازمند الزامات و شرایطی به شرح ذیل بود:
راه‌کارها الزامات و شرایط
راه‌کار اول:
مذاکره سیاسی 1) وجود اراده جهانی برای دادن امتیاز به جمهوری اسلامی ایران
2) معرفی جمهوری اسلامی به‌عنوان پیروز جنگ و پذیرش قدرت انقلاب اسلامی
3) پذیرش خواسته‌های ایران در مجامع جهانی
4) معرفی متجاوز
راه‌کار دوم :
ترک مخاصمه
«شرایط نه جنگ ـ نه صلح»
1) دادن زمان به دشمن
2) در اشغال ماندن خشی از خاک کشور
3) بی‌انگیزه شدن نیروهای خودی
4) فرسایش نیروی نظامی در جبهه
5) تحمیل هزینه بی‌مورد
راه‌کار سوم:
ادامه جنگ
(سرآغاز دوره جدیدی از جنگ)
1) تنبیه و تعقیب متجاوز
2) تأمین حقوق ایران
3) جلوگیری از تجاوز مجدد عراق
4) تضمین شرافتمندانه صلح
5) آزادسازی بقیه سرزمین‌های اشغالی
با توجه به فراهم نبودن شرایط و الزامات راه‌کارهای اول و دوم، پس از جلسات متعدد کارشناسی در سطوح بالای نظام جمهوری اسلامی و درنهایت پس از رفع تردیدهای اولیه در مورد تداوم جنگ، باتدبیر و تصمیم حضرت امام رضوان‌الله علیه و باهدف تعقیب متجاوز که یکی از اصول منطقی و متعارف جنگ در دنیا می‌باشد، به دلایل منطقی و عقلانی زیر:
1) رهایی از شرایط نه جنگ ـ نه صلح و فراهم شدن شرایط پذیرش صلح شرافتمندانه و واقعی.
2) کسب امتیاز از عراق برای پشتوانه سیاسی با توجه به عدم تمکین مجامع بین‌المللی.
3) غیرقابل‌اعتماد بودن صدام با توجه به تجارب تاریخی.
4) ضرورت تنبیه متجاوز و دریافت غرامت.
5) تضمین لازم برای جلوگیری از سازماندهی و تجاوز مجدد ارتش عراق.
6) رسیدن به خط پدافندی مطمئن و آزادسازی سایر مناطق اشغالی.
7) رسیدن به طرحی که متضمن صلح واقعی باشد و شناسایی متجاوز و پرداخت غرامت را شامل شود.
جنگ پس از فتح خرمشهر، ادامه یافت.
