به گزارش مشرق، پایگاه هوایی شهید دوران شیراز پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در 15کیلومتری جنوب شیراز و با دو باند پروازی افتتاح شد و در ابتدا محل آموزش خلبانان نیروی هوایی ارتش بود ولی پس از ورود هواپیماهای C-130 به ناوگان ترابری نیروی هوایی، پایگاه شیراز به پایگاه اصلی هواپیماهای ترابری C-130 مبدل شد.

پس از دوران دفاع مقدس و با ورود هواپیماهای ایلوشین به کشورمان پایگاه هوایی شیراز به محل اصلی استقرار این هواپیماها تبدیل شد و از آن زمان به بعد، اورهال هواپیماهای C-130 و ایلوشین نیروی هوایی در این پایگاه هم، انجام می‌شود.

برای اطلاع از چگونگی انجام اورهال این هواپیماها به پایگاه هوایی شهید دوران نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران رفتیم تا از چندوچون این کار مطلع شویم.

** بخش دوم: اورهال C-130

وارد پایگاه شیراز که شدیم به‌همراه فرمانده گردان اورهال، به بخشی رفتیم که هواپیماهای C-130 در آنجا تعمیر می‌شدند. در این بخش از پایگاه تعدادی هواپیمای C-130 وجود داشت که کار اورهال هرکدام از آنها تا مرحله‌ای پیش رفته بود.

هواپیمای C-130 یک هواپیمای ترابری تاکتیکی با چهار موتور توربوپراپ است که توسط شرکت لاکهید مارتین آمریکا ساخته شده است. این هواپیما پیش از انقلاب از آمریکا برای استفاده در نیروی هوایی ارتش خریداری شد و تاکنون در این نیرو خدمت می‌کند. البته نسخه‌های متفاوتی از این هواپیما هم‌اکنون در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پیش از انقلاب تعمیر و اورهال اساسی این هواپیما به‌عهده مستشاران آمریکایی بوده و با پیروزی انقلاب و خروج مستشاران آمریکایی از ایران، متخصصان فنی کشورمان اورهال این هواپیما را به‌عهده گرفتند.

اما تعمیر و اورهال یک هواپیما کار آسانی نیست و نیاز به دانش فنی بالایی دارد که معمولاً کشورهای سازنده هواپیما این دانش را در اختیار دیگر کشورها قرار نمی‌دهند.

فرآیند تعمیر و اورهال هواپیمای سی130 هر 4 سال یک‌بار انجام می‌شود، یعنی هواپیما پس از طی 4 سال زمینگیر یا اصطلاحاً گرند شده و دیگر اجازه پرواز ندارد. پس از آن هواپیما را تحویل گردان اورهال می‌دهند تا تمامی کارهای مربوط به تعمیرات اساسی و اورهال آن انجام شود. پس از آنکه اورهال هواپیما به پایان رسید بخش‌های مختلف هواپیما را مورد تست و ارزیابی قرار می‌دهند تا از صحت اقدامات انجام‌شده در اورهال مطمئن شوند. اگر هواپیما این مرحله را با موفقیت پشت سر بگذارد، دوباره به چرخه عملیاتی برگشته و اجازه پرواز پیدا می‌کند.

از آنجایی که این هواپیما از کنار هم قرارگرفتن بخش‌های مختلف و متعددی ساخته شده است، برای تعمیر و اورهال آن هم می‌بایست مختصصان و کارشناسان مختلفی کنار هم قرار بگیرند تا تعمیر هر بخش به‌صورت تخصصی دنبال شود.

در ابتدا با متخصصان بخش بدنه هواپیما هم‌صحبت می‌شویم. آنها که دو سرهنگ بازنشسته هستند، کنار خود، نیروهای جوان را به‌کارگرفته‌اند تا تجربیات خود را به آنها منتقل کنند.

** تعمیر بال و بدنه

آنها ابتدا بخش‌های مختلف بدنه هواپیما را برای‌مان تشریح می‌کنند و می‌گویند ساختار اصلی بدنه هواپیما از سه بخش تشکیل شده است؛ سنتر وینگ، اوتر وینگ راست و اوتر وینگ چپ که همان بال‌های چپ و راست این هواپیما هستند. سنتر وینگ بخش اصلی بدنه هواپیما است که بال‌ها روی آن نصب شده‌اند واگر آسیب جدی ببیند باید تعویض شود.

تعمیر اساسی یا تعویض سنتر وینگ هواپیما جزء مراحل عادی اورهال نیست و فقط در هواپیماهایی که در سوانح هوایی و یا هنگام فرود دچار آسیب جدی و اساسی شده باشند انجام می‌شود. متخصصان پایگاه شیراز می‌گویند: علی‌رغم آنکه تعمیر این بخش کار بسیار سخت و زمانبری است اما در مورد یکی از هواپیماها موفق به تعویض این بخش نیز شدیم.

در اورهال هواپیمای سی-130 ابتدا بخش‌های مختلف را از هواپیما باز می‌کنند که به آن مرحله ریموال می‌گویند. پس از آن هر بخش را به‌صورت جداگانه در اختیار متخصص همان بخش می‌گذارند تا مراحل اورهال آن را انجام دهد.

در حوزه بال و بدنه هواپیما نیز همین‌طور است؛ برای تعمیر بال‌های هواپیما، آنها را از بدنه جدا می‌کنند و سپس قسمت‌های فلپ را که مربوط به کنترل فرامین و کاهش و افزایش سرعت هواپیما است از بال جدا کرده و مورد بازبینی و تعمیر قرار می‌دهند. همچنین بال‌ها و بخش‌های مختلف بدنه را مورد بازرسی NDI یا ترک‌یابی قرار می‌دهند تا از نبود هرگونه ترک در بدنه هواپیما مطمئن شوند.

در همین رابطه یکی از متخصصان اورهال بدنه می‌گوید: برخی بخش‌ها در هواپیما وجود دارد که اگر در آنها ایرادی وجود داشته باشد کار تعمیر را طولانی می‌کند، مانند تَرَک‌هایی که در برخی نقاط بدنه هواپیما ایجاد می‌شود. برای رفع این ترک‌ها، بخش‌های مختلف بدنه هواپیما باید ابتدا توسط یک سیستم ترک‌یابی شود و در صورت وجود هرگونه ترک آنها را برطرف می‌کنیم.

** نصب رادار ایرانی روی هرکولس‌های ارتش

یکی دیگر از بخش‌های بسیار مهم هواپیمای سی-130 که اورهال آن نیاز به دانش بالایی هم دارد، سیستم‌های الکترونیک هواپیما است. در حقیقت اقداماتی که خلبان برای هدایت هواپیما انجام می‌دهد، توسط همین سیستم‌های الکترونیکی به بخش‌های مختلف هواپیما می‌رسند و در صورت بروز هرگونه ایراد در این بخش هواپیما دچار اشکال اساسی می‌شود.

نیروی هوایی ارتش برای تعمیر بخش‌های الکترونیک هواپیمای C-130 از توان جهاد خودکفایی نهاجا و دانشگاه‌های کشور بهره گرفته است و این متخصصان جوان به‌خوبی توانسته‌اند از پس این کار برآیند.

از جمله دستاوردهای مهم متخصصان نیروی هوایی ارتش در پایگاه شهید دوران نهاجا، طراحی و تولید رادار بومی برای هواپیمای C-130 است. متخصصان جهاد خودکفایی نیروی هوایی ارتش با کمک دانشگاه‌های کشور توانسته‌اند رادار بومی برای هواپیمای C-130 بسازند که از مدل خارجی آن بهتر و توانمندتر است و روی برخی هرکولس‌های نهاجا هم با موفقیت تست و عملیاتی شده است.

اطلاعات زیادی از رادار ایرانی نصب‌شده روی این هواپیماهای ترابری، منتشر نشده اما آنچه مسلم است، این است که اتفاق مهمی در صنعت هوایی کشور رخ داده و رادار بومی برای این هواپیماها طراحی و تولید شده است.

اما یکی از مهمترین قسمت‌های هواپیما، کابین هواپیما است که در حقیقت مغز هواپیما در این بخش قرار دارد. برای تعمیر سیستم‌های داخل کابین هواپیما، تخصص‌های مختلفی کنار هم کار می‌کنند که هر کدام به‌صورت تخصصی روی یک بخش از کابین مشغول به کار هستند. یک تیم روی بخش هیدرولیک و کنترل فرامین، یک تیم روی سیستم‌های الکترونیک و یک تیم روی بخش‌های رادیویی کار می‌کند. هر کدام از این تیم‌ها پس از بررسی قطعات هر بخش در صورتی که ایرادی در آنها باشد آنها را تعمیر می‌کنند و اگر هم این قطعات قابل تعمیر نباشند آنها را تعویض می‌کنند.

یکی از بخش‌هایی که توسط متخصصان داخلی برای کابین هواپیمای C-130 بومی‌سازی شده است، شیشه‌های این هواپیما است که در صنایع اپتیک وزارت دفاع طراحی و تولید شده و در پایگاه شیراز، این شیشه‌ها روی هواپیماها نصب می‌شدند.

** لاستیک‌های ایرانی روی هواپیماهای نهاجا

اما یکی از قطعات بسیار مهم در هواپیما، ارابه‌های فرود و لاستیک‌های آن است. متخصصان ایرانی موفق به ساخت لاستیک این هواپیما شده‌اند که ماجرای آن را در بخش‌های بعدی همین پرونده ویژه بیان می‌کنیم.

اما اجمالاً اینکه، لاستیک‌های هواپیماهای سی130، ساخت یک شرکت داخلی بوده و زمان تعویض این لاستیک‌ها هر 5 سال یک بار است اما قبل و بعد از هر پرواز، باید لاستیک‌های هواپیما را چک کرد تا اگر دچار ایرادی شده باشند، برطرف شود.

متخصصان بخش ارابه‌ها و لاستیک‌ها می‌گفتند: ما لاستیک‌های متنوعی را دیده‌ایم و روی هواپیماها سوار شده‌اند اما نسخه ساخت ایران، حتی بسیار بهتر از لاستیک‌های اصلی بوده و مقاومت به‌مراتب بیشتری در برابر سایش‌ها دارند.

** هیدرولیک و فرامین

پس از این بخش، به‌سراغ بخش تعمیر سیستم‌های هیدرولیک می‌رویم. وارد یک سوله بزرگ که می‌شویم، قطعات مختلفی از هواپیما از جمله بخش‌های مختلفی از بال‌ها را می‌بینیم که در مرحله تعمیر هستند. سیستم‌های هیدرولیک در هواپیما شامل بخش‌های فرامین هواپیما، بخش‌های مربوط به تیک‌آف، ارابه‌های فرود، ترمزهای نرمال و اضطراری، سیستم کنترل هواپیما برای تاکسی کردن روی باند و . . . است. حرکت هواپیما در جهت‌های مختلف توسط سیستم‌های هیدرولیک و با فرمان‌هایی که به اِلرون، رادِر و اَلویتور داده می‌شود، انجام می‌شوند.

تعمیرات بخش‌های هیدرولیک این هواپیما بر اساس کتابچه‌های استاندارد اورهال C-130 انجام می‌شود. برخی ایرادات در سیستم‌های هیدرولیک این هواپیما هم گاهی وجود دارند که در خود پایگاه قابل تعمیر هستند اما برخی ایرادات در خارج پایگاه و در یک مرکز دیگر مرتفع می‌شوند.

در یک بخش از هواپیما، سیستمی وجود دارد که تمام بخش‌های هیدرولیک هواپیما از جمله ارابه‌های فرود از آنجا هدایت می‌شود. برای هدایت ارابه‌های فرود این هواپیما علاوه بر سیستم هیدرولیک، سیستم‌های برقی و سیستم‌های دستی جایگزین هم تعبیه شده که در صورت بروز هرگونه ایراد در سیستم هیدرولیک، بتوان از آنها استفاده و چرخ‌های هواپیما را باز کرد که این بخش هم توسط متخصصان نهاجا بارها تعمیر شده است.

تعمیر این سیستم که با توجه به عملکرد چندگانه از پیچیدگی بالایی هم برخوردار است، این اطمینان را به خلبان و کادر پرواز می‌دهد که گه اگر ایرادی در باز شدن ارابه‌های فرود هواپیما به‌صورت عادی پیش آمد، با استفاده از سیستم‌های جایگزین ارابه‌های فرود هواپیما باز شده و هواپیما فرود مطمئنی را داشته باشد.

پس از آنکه توضیحات متخصصان فنی را می‌شنویم، به‌سراغ هواپیمایی می‌رویم که اورهال آن در مرحله 80 درصد است و تا یک ماه آینده کار تعمیر آن تمام می‌شود. عده‌ای از متخصصان زیر هواپیما مشغول نصب آنتن رادیویی هواپیما هستند. عده‌ای دیگر هم مشغول کار روی مخازن سوخت اضافی زیر بال هواپیما هستند.

کار زیادی از هواپیما نمانده است. هواپیما رنگ‌آمیزی جدید هم شده و تا یکی دو ماه آینده به ناوگان نهاجا برمی‌گردد.