به گزارش مشرق، شاید در سال‌های گذشته اگر از آزاد‌سازی مواد مخدر در کشور‌‌های اروپایی و آمریکا سخن به میان می‌آمد عده‌ای این گفته را نوعی شانتاژ رسانه‌ای و بدبینی به غرب معرفی کرده و این پدیده شوم را صرفا برای جوانان آسیایی و آفریقایی تبار معرفی می‌کردند؛ اما این روزها کانادا بعد از اروگوئه دومین کشوری است که مصرف تفریحی ماری‌جوانا در آن قانونی اعلام شده و از تاریخ 17 اوکتبر 2018 میلادی در 100 مرکز فروش در سرتاسر کانادا این ماده مخدر به فروش می‌رسد.

جالب توجه است اگر بدانیم بزرگترین مزرعه کشت ماری‌جوانا در جهان، در جنوب شهر ادمونتون، در استان آلبرتا کانادا قرار دارد.[1] این مزرعه، که بزرگ‌ترین مرکز کشت ماری‌جوانا در جهان است، در زمین‌های اطراف فرودگاه ادمونتون، با سرمایه‌ای 100 میلیون دلاری احداث شده است.[2] ظرفیت تولید و برداشت سالانه این مزرعه سرپوشیده 100 هزار کیلوگرم ماری‌جوانا تخمین زده شده و اندازه آن 800 هزار فوت مربع و یا 16 برابر بزرگتر از یک زمین فوتبال است.[3] گستردگی استفاده از مواد مخدر در بین مردم کانادا، گردش مالی قابل توجه در این صنعت و  علاقه زیاد جوانان به مصرف مواد مخدر، موجب شد که بعضی از نامزد‌های انتخاباتی نیز برای به دست آوردن رای مردم شعار قانونی کردن ماریجوانا را سر دهند؛‌ به نحوی که نخست وزیر و رهبر حزب لیبرال کانادا، جاستین ترودو(Justin Trudeau)، در انتخابات سال 2015 میلادی، یکی از شعار‌های انتخاباتی خود را آزاد‌سازی و قانونی کردن ماریجوانا اعلام کرد[4]و به در منصه ظهور رساندن این شعار به خوبی عمل کرد.

 در برخی دیگر از کشور‌ها نظیر هلند، مصرف تفریحی آن جرم محسوب نشده اگرچه استفاده آزادانه از آن نیز قانونی نیست. در کشور‌های دیگری نظیر آمریکا در 23 ایالت[5] مصرف ماری جوانا با هدف درمانی قانونی شده و در چهار ایالت برای مصرف تفریحی این ماده مخدر با در نظر گرفتن قوانین، مجوز داده شده است. در شش کشور اروپایی یعنی، جمهوری چک، فنلاند، هلند، پرتغال، اسپانیا و آلمان مصرف پزشکی شاه‌دانه قانونی شده است.

جمهوری چک به همراه پرتغال از آزادترین کشورهای قاره اروپا در رابطه با مواد مخدر هستند. کشور پرتغال در سال 2001 میلادی نخستین کشور اروپایی بود که از تمامی مواد مخدر برای مصرف شخصی جرم‌زدایی کرد. در کشور چک نیز تا میزان کمی مصرف ماری‌جوانا قانونی است. [6]در دیگر کشور‌هایی نظیر سوئیس و نروژ مسیر به سمت آزاد‌ سازی مواد مخدر است.

اسپانیا را می‌توان از جمله کشور‌های پیشقراول در زمینه جرم‌زدایی از مواد مخدر و به عبارتی بهتر قانونی کردن مصرف ماری‌جوآنا دانست. شهروندان اسپانیایی مجاز به کاشتن و مصرف ماری‌جوآنا برای استفاده شخص هستند اما استفاده از این ماده مخدر در اماکن عومی ممنوع است؛ اگر چه کلوب‌های متنوعی در این کشور دایر هستند که اعضای آن می‌توانند به مصرف و خرید ماری‌جوآنا در آن مکان‌ها بپردازند.[7]

اما آنچه که در اینجا اهمیت دارد استدلال مخالفان و موافقان آزاد سازی مواد مخدر و چرایی حرکت کشور‌های اروپایی و آمریکایی به سمت و سوی آزادسازی مواد مخدر است.

یکی از استدلال‌های موافقان افزایش چشم‌گیر مواد مخدر است. متاسفانه بررسی گزارش‌های جهانی نشان می‌دهد تقاضا برای مواد مخدر در پهنه گیتی به شکل چشمگیری افزایش یافته است. طبق گزارش مرکز اروپایی نظارت بر مواد مخدر و اعتیاد (EMCDDA) 92 میلیون نفر از شهروندان اتحادیه اروپا که بین سنین ۱۵ تا ۶۴ ساله هستند حداقل یک بار مواد مخدر مصرف کرده‌اند.[8] حشیش اصلی‌ترین ماده مخدری است که در سطح جهانی مصرف می‌شود. آمار منتشر شده گویای آن است که 192 میلیون نفر در سال 2016 میلادی حشیش مصرف کرده‌اند؛ رقمی که نسبت به سال پیش از آن رشد 16 درصدی را نشان می‌دهد. در سال 2016 میلادی در اتحادیه اروپا نزدیک به هشت هزار نفر به سبب مصرف بیش ازحد مواد مخدر فوت کردند؛ که انگلستان با 32 و آلمان با 15 درصد بیشترین تعداد مرگ و میر را به خود اختصاص داده‌اند. طبق آمار ارا‌ئه شده 2 میلیون 300 هزار شهروند اروپایی کوکائین مصرف می کنند[9] که به گفته مرکز اروپایی نظارت بر مواد مخدر و اعتیاد،  میزان خلوصیت، دسترسی آسان و افزایش تولید کوکائین در اروپا را به سطح نگران کننده‌ای رسیده است.

ماری جوانا و حشیش با 17.2 میلیون مصرف کننده بین 15 تا 34 ساله در اروپا، مقام اول بیشترین میزان مصرف کننده را به خود اختصاص داده است. در سطح جهان نیز، آمار مصرف مواد مخدر بسیار محیر العقول است. طبق  گزارش  رسمی سازمان ملل در سال 2016 میلادی حدود 275 میلیون مرد و زن حداقل یک بار به طور غیرقانونی مواد مخدر مصرف کرده‌اند.[10] از این حیث، شمار کسانی که به طور غیرقانونی از مواد مخدر و روان‌گردان در سال 2016 استفاده کرده‌اند، نسبت به سال پیش از آن، 25 میلیون نفر افزایش یافته که افزایشی معادل 10 درصد است و این عدد صرفا مصرف غیر قانونی مواد مخدر بوده حال آنکه بخش زیادی از جهانیان به شکل قانونی از مواد مخدر استفاده می‌کنند.

در مصرف مواد افیونی، کشور 50 میلیون نفری اسپانیا از جمله کشور‌های پر مصرف در اتحادیه اروپا محسوب می‌شود.  این کشور که تحت قانون اساسی پادشاهی قرار دارد در میان دیگر کشورهای اتحادیه اروپا از نظر مصرف مواد مخدر پیشرو بوده است. طی گزارشی که اتحادیه اروپا در سال 2014 میلادی ارائه کرده، اسپانیا با بالاترین میزان مصرف کوکائین در رده سنی  15 تا 34 ساله، رتبه اول را دارد. 

موضوع دیگری که در اینجا حایز اهمیت است نوع نگاه فکری و فلسفی موافقان آزادسازی مواد مخدر است. عموم حامیان آزاد سازی مواد مخدر از طیف لیبرال‌ بوده و آنان با توجه به هسته فکری خود که آزادی در همه شقوق اجتماعی است در پی آزاد سازی کامل مواد مخدر هستند. جنبش‌های موافق آزاد سازی مواد مخدر، از قرن بیستم که ممنوعیت خرید و فروش و استعمال مواد مخدر در اکثر کشور‌های جهان آغاز شد خواهان آزادسازی مواد مخدر و لغو قوانین ممنوعیت آن در سراسر جهان بوده‌اند. بیشتر این جنبش‌ها از سوی جریان‌ لیبرتاریانیسم (Libertarianism) مورد حمایت هستند. در بیشتر احزاب لیبرتاریانیسم آزادسازی مواد مخدر امری بدیهی و واجب در نظر گرفته می‌شود. باورمندان این مکتب هر گونه محدودیت بر مواد مخدر را از نظر اخلاقی درست ندانسته و معتقدند ممنوعیت مواد مخدر به حقوق و آزادی افراد لطمه وارد کرده و افراد باید مطابق خواست و میل خود زندگی کنند و محدودیت در مواد مخدر به مثابه محدود کردن آزادی فرد است. اما در دوره معاصر چپ‌های جدید نیز از آزادسازی مواد مخدر حمایت کرده‌اند.

میلتون فریدمن(Milton Friedman) از نظریه پردازان و اقتصاددان های برجسته و از جمله حامیان لیبرتاریانیسم بوده که مبارزه با مواد مخدر را کاری سوسیالیستی می‌دانست. وی تولید کنندگان مواد مخدر را کار آفرین دانسته و معتقد است آنان با ایجاد بازار تولید و خرید و فروش مواد با سایرین فرقی ندارند، به جز این که آن‌ها قابلیت کارآفرینی بیشتری دارند.

حامیان این مکتب، علاوه بر استدلال‌های ذکر شده، معتقد بوده محدود سازی موجب افزایش جرائم شده  و وضع قوانین سفت و سخت کمکی به کنترل مواد مخدر نداشته و عملا جنگ با مواد مخدر شکست خورده است. به طور مثال می‌توان به سخنان کوفی عنان دبیر وقت سازمان ملل متحد اشاره کرد. وی در دوران حیاتش از حامیان قانونی استفاده از مواد مخدر بوده و هدف جهان عاری از مواد مخدر را خیالی باطل می‌دانست.

 استدلالان طرفداران آزادی مواد مخدر آن است که آنان با آزاد سازی و قانونمند کردن تجارت مواد مخدر می‌توانند جلوی بازار زیرزمینی را گرفته و علاوه بر نظارت بر استاندارد و کیفیت مواد مخدری که در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرد با قاچاق مواد مخدر مقابله کنند. از سوی دیگر حامیان آزاد سازی مواد مخدر نیز نگاه اقتصادی و سوداگرانه به این پدیده داشته و معتقند به هنگام غیر قانونی بودن خرید و فروش مواد مخدر دولت‌ها قادر به نظارت و کنترل نبوده و نمی‌توانند از این تجارت بسیار پر سود و گسترده کسب مالیات کنند و این مسثله ضرر هنگفتی برای دولت ها است.

در مقابل نیز،‌ مخالفین آزادسازی مواد مخدر معتقدند که این کار سبب معتاد شدن عده بی‌شماری از افراد جامعه شده و سلامتی جامعه را مخدوش می‌کند. آنان معتقدند کودکان حق زندگی در یک جامعه‌ی عاری از مواد مخدر را باید داشته باشند. آنان معتقدند برخلاف باور موافقین هیچ گاه مصرف مواد مخدر با آزاد سازی آن کم نخواهد شد. به طور مثال و بر اساس ارزیابی کارشناسان، علت افزایش مصرف حشیش در آمریکا به دلیل قانونی شدن خرید و مصرف این ماده در شماری از ایالت‌های آن کشور است.[11]

فارغ از بحث میان مخالفان و موافقان آزاد سازی مواد مخدر، آنچه که قطعی به نظر می‌رسد اعتیاد روزافزون انسان‌ها به مواد مخدر است. واقعیت آن است تا وقتی که نیروهای قدرتمند سرمایه‌داری و ایدئولوژیک از چنین پدیده‌ای حمایت می‌کنند، چه با آزاد سازی و چه با ممنوع کردن مواد مخدر نمی‌توان جلوی رشد مصرف و تولید مواد مخدر را گرفت. منافع ابرسرمایه‌داران و گردش مالی چند صد میلیارد دلاری مواد مخدر در سطح جهان، موجب شده است تا کارتل‌‌های اقتصادی و ذینفعان سیاسی دندان طمع تیز کرده و هیچ گاه این تجارت پرسود را رها نکنند. از سوی دیگر اعتقادات ایدئولوژیک لیبرال ‌ها نیز بهانه بسیار خوبی برای دامن زدن به  این تجارت کثیف و پر سود است.

از این حیث، هیچ امیدی به اصلاح این پدیده وجود نداشته و به جرات می‌توان بیان داشت تا زمانی که بشر هر روز بیش از روز گذشته به سوی اضطراب و افسردگی قدم بر ‌دارد به موازی آن مصرف مواد مخدر بیشتر می شود. متاسفانه بشر تهی از معرفت و خود گمگشته برای فرار از واقعیات موجود و برای کسب لذت هر چه بیشتر به دامن اوهام پناه برده و با تمسک به مواد مخدر ذهن خود را تخدیر کرده تا  برای لحظاتی کوتاه به سرخوشی کاذبی دست پیدا. از این جهت، دعوای  آزاد سازی و یا ممنوع کردن مواد مخدر به نوعی پاک کردن اصل صورت مسئله بوده و نشان از نشناختن درد اصلی بشر است.  تنها راه نجات انسان و مقابله واقعی با مواد مخدر بازگشت معنا و معنویت به زندگی انسان‌ها است.  بشر زمانی می‌تواند خود را از فساد و تباهی نجات دهد که بتواند خود حقیقی را شناخته و گامی در جهت پیدا کردن خود بردارد؛ و تمدن غرب که ماهیت خود را بر اساس آزادی و رهایی از هر گونه قید و بندی تعریف کرده مسیر طولانی برای رهایی از این تاریکی دارد.

[1] http://www.metronews.ca/news/edmonton/2018/01/30/world-s-biggest-licensed-cannabis-facility-gets-green-light-to-grow.html

[2] http://edmontonjournal.com/business/commercial-real-estate/marijuana-production-facility-near-edmonton-airport-breaks-ground

[3] https://edmonton.ctvnews.ca/massive-cannabis-production-facility-to-open-in-leduc-late-2017-1.3322014

[4] https://www.theguardian.com/world/2015/dec/04/canada-new-liberal-government-legalize-marijuana

[5] https://www.businessinsider.com/countries-experimenting-with-liberal-drug-laws-2016-3#switzerland-is-focused-on-harm-reduction-5

[6] https://www.businessinsider.com/countries-experimenting-with-liberal-drug-laws-2016-3#the-czech-republic-takes-a-hard-line-against-hard-drugs-4

[7] http://blog.getnugg.com/smoke-weed-as-a-tourist/

[8] http://www.emcdda.europa.eu/news/2018/5/european-drug-report-2018-highlights_en

[9] https://www.euronews.com/2018/06/07/fear-of-opioid-crisis-in-europe

[10] https://www.unodc.org/unodc/en/frontpage/2018/June/world-drug-report-2018_-opioid-crisis--prescription-drug-abuse-expands-cocaine-and-opium-hit-record-highs.html

[11] https://www.dw.com//a-44410064

http://www.druglibrary.org/schaffer/Misc/friedm1.htm

https://miltonfriedman.hoover.org/objects/61640/the-drug-war-as-a-socialist-enterprise

منبع: دیدبان