به گزارش مشرق به نقل از روزنامه الکترونیکی رای الیوم، عبدالباری عطوان تحلیلگر مسائل منطقه‌ای در مقاله‌ای به بررسی عملکرد آمریکا در پرونده ترور جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد سعودی و تحولات پشت پرده این پرونده پرداخته و می‌نویسد که آسیب‌های جنایتی که در ترور روزنامه‌نگار سعودی در کنسولگری این کشور در استانبول انجام شد، تنها متوجه محمد بن سلمان متهم اصلی این پرونده نبود، بلکه عناصر اصلی استراتژی آمریکا در خاورمیانه از جمله معامله قرن در خصوص از بین بردن آرمان فلسطین و محاصره اقتصادی ایران را نیز متضرر کرد.

اشتباه اصلی که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و جارد کوشنر داماد و مشاور وی به عنوان تهیه کنندگان این استراتژی مرتکب شدند، این بود که محمد بن سلمان شاهزاده سعودی را محور اصلی این استراتژی قرار دادند و با نزدیک شدن طناب محکومیت به گردن محمد بن سلمان این استراتژی نیز با فروپاشی کامل مواجه شده است.

بیشتر بخوانید:

ترامپ: مسئول قتل خاشقجی تا ۲ روز دیگر مشخص می‎شود

سازمان سیا «بن‌سلمان» را مسئول قتل خاشقچی اعلام کرد

گزارش‌هایی که این روزها از واشنگتن منتشر می‌شود و روزنامه‌ها و آژانس های خبری نظیر رویترز و واشنگتن‌پست و وال استریت ژورنال گزارش می‌دهند، نشان از آن دارد که سرویس‌های جاسوسی مرکزی آمریکا به این نتیجه رسیده اند که محمد بن سلمان دستور ترور جمال خاشقجی را صادر کرده است. این نتیجه‌گیری برگرفته از کلیپ‌های صوتی است که ترکیه به آن دست پیدا کرده است.

این تحولات باعث شده ترامپ و دامادش که به دنبال حفظ حاکمیت محمدبن‌سلمان هستند، به دردسر بیفتند. آنها در همین رابطه روایت رسمی عربستان مبنی بر عدم نقش داشتن ولیعهد عربستان در این ترور را دنبال می‌کردند و سعی داشتند تیم ترور را به تنهایی و بدون دریافت دستور از مقامات مافوق، عامل این جنایت معرفی کنند.

ترکیه این جنایات را همچنان زنده نگه داشته و آن را جزو اساسی رسانه‌های خبری قرار داده و آن را به یک موضوع آمریکایی- بین‌المللی تبدیل شده است. آنها این استراتژی را به صورت هدفمند و با هوشمندی بالا دنبال کرده و نواری ضبط شده و صوتی درباره نحوه وقوع عملیات ترور را به «جینا هاسبل» رئیس سرویس جاسوسی مرکزی آمریکا تحویل دادند.

بر اساس این کلیپ عملیات ترور در دفتر محمد العتیبی کنسول عربستان در استانبول انجام شده و وی از تیم اجرای عملیات می‌خواهد به سرعت جنازه را از بین ببرند و دفتر کنسولگری را از سرنخ‌های احتمالی جنایت پاکسازی کنند. او چند روز بعد از انجام ترور استانبول را ترک کرد و به ریاض برگشت، چرا که از بازداشت و بازجویی می‌ترسید، اما در هر صورت از محاکمه و مجازات نجات پیدا نخواهد کرد.

کسانی که از اوضاع و شرایط عربستان سعودی و بسیاری از کشورهای عربی منطقه اطلاع داشته باشند، به خوبی می‌دانند که اجرای عملیات با روشی که گفته شد و ارسال تیم ترور 15 نفره شامل پزشکی قانونی و کارشناس سم شناس با دو هواپیمای اختصاصی با تجهیزاتی نظیر واکسن مواد مخدر و اسید و اره برقی ‌نمی‌تواند بدون برنامه‌ریزی پیشین و دستورات آشکار سوی شخصیت عالی‌رتبه‌ای نظیر محمد بن سلمان ولیعهد کنونی عربستان صورت گیرد.

چنین عملیاتی حتی اگر در کشورهای مدعی دموکراسی نظیر کشورهای اروپایی نیز اتفاق می افتاد نمی‌توانست بدون موافقت نخست وزیر یا امضای رسمی وی اجرایی شود، چه برسد به اینکه در کشوری انجام شود که حاکمیت آن در دست یک نفر است و این فرد تمامی اختیارات و موسسات قدرت را در دست خود دارد و به دنبال انتقام گرفتن از مخالفان خود در داخل و خارج کشور است. او در این شرایط خود را فردی فراقانونی و بدون محاکمه و مجازات قلمداد می‌کند، چرا که پول و قدرت در دست دارد.

عطوان در این مقاله تاکید می کند: ما اعتقاد نداریم که تلاش‌های گسترده دونالد ترامپ برای تبرئه محمد بن سلمان موفقیتی داشته باشد، به ویژه که این پرونده به صورت کامل به کنگره رفته و سرویس‌های جاسوسی آمریکا نیز مواضعی مستقل از کاخ سفید اتخاذ کرده‌اند. به این ترتیب به نظر می‌رسد موضوع حضور رئیس سرویس‌ جاسوسی مرکزی در مجلس نمایندگان آمریکا برای ارائه گزارش خود حتمی است.

این تحلیلگر عرب می‌افزاید که ما به این اعتقاد رسیدیم که دوستان محمد بن سلمان به صورت مستقیم یا غیر مستقیم علیه او وارد عمل خواهند شد. گفته شده است که شیخ محمد بن زاید ولیعهد امارات متحده عربی در جریان سفر اخیر خود به ریاض که هفت روز طول کشید، با محمد بن سلمان دیدار نکرد و محمد بن سلمان نیز بر خلاف گذشته هیچ ضیافتی را با همراهی سلمان بن عبدالعزیز برای وی برگزار نکرد. این موضوع قابل توجه است، چرا که اتحاد ویژه و مستحکمی بین دو نفر در گذشته وجود داشته است.

علاوه بر اینها عبدالله دوم پادشاه عربستان نیز دکتر باسم عوض الله فرستاده این کشور در عربستان را از سمت خود برکنار کرد. عوض الله یکی از مهم‌ترین مشاوران محمد بن سلمان در زمینه‌های اقتصادی و سیاسی به شمار می‌رفت و از دوستان نزدیک وی بود.

دفتر پادشاهی اردن هیچ دلیلی برای برکناری دکتر عوض الله ارائه نکرده است. اما منابع متعدد تاکید دارند در صورتی که پادشاه اردن اعتقاد داشت که ولیعهد عربستان از ماجرای ترور خاشقجی جان سالم به در خواهد برد و در منصب خود باقی خواهد ماند، چنین تصمیمی اتخاذ نمی‌کرد.

نکته مهمتر اینکه این تصمیم بلافاصله بعد از بازگشت عبدالله دوم از واشنگتن و دیدار با مسئولان سطح بالای آمریکایی از جمله مایک پمپئو وزیر خارجه این کشور گرفته شد.

اعتراف مقامات عربستان سعودی به تکه تکه کردن جنازه جمال خاشقجی و تحویل دادن آن به یک همکار محلی و تحمیل کردن مسئولیت قتل به اقشار خاصی نظیر سرتیپ احمد عسیری معاون رئیس اطلاعات عربستان یا محمد العتیبه کنسول این کشور در استانبول و یا حتی سرپرست تیم ترور نشان می‌دهد که تمامی اطلاعات درز پیدا کرده گذشته از سوی ترکیه دقیق بوده است و تمامی روایت‌های متناقض و متعددی که عربستان سعودی به صورت رسمی مطرح کرده بود، با تزلزل و عدم حرفه‌ای گری همراه بود و عربستان از طریق این ادعاها تلاش داشت از مسئولیت خود در زمینه این قتل شانه خالی کند.

احتمالا پرونده جنایت عربستان در ترور خاشقجی همچنان طی هفته‌ها و ماههای آینده باز خواهد ماند و فشارها بر محمد بن سلمان افزایش پیدا خواهد کرد. این در حالی است که عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان همچنان اصرار دارد که این یک اقدام جنایی است و نباید سیاسی شود. سوال اینجاست که اگر این ترور را سیاسی فرض نکنیم، در چه قالبی خواهد گنجید؟ آیا خاشقجی یک سبزی فروش یا ماهی فروش در بازار ریاض بود که در یک عملیات سرقت مسلحانه کشته شده باشد یا در نتیجه اختلاف با قصاب محل جان خود را از دست داده باشد؟

در صورتی که محمد بن سلمان از حاکمیت عربستان کنار گذاشته شود، مناسبات عربستان و آمریکا دچار تنش نخواهد شد، در میان خاندان حاکم عربستان هیچ شاهزاده‌ای وجود ندارد که به دنبال قطع مناسبات این کشور با آمریکا باشد. موضوعی که در اینجا مطرح است، پیدا کردن جایگزین‌های دیگر است، چرا که در حال حاضر چنین جایگزینی وجود ندارد. علاوه بر این که هزینه‌های چنین اقدامی می‌تواند برای خاندان حاکم عربستان بسیار گران تمام شود.