به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، هلی برن نیروهای پیاده امروزه به بخش حساس و بسیار مهمی از عملیات‌های ارتش‌های جهان بدل شده و نگاهی به تجاوز آمریکا و همپیمانان این کشور به افغانستان و عراق و عملیات‌های انجام گرفته در این دو همسایه ایران به خوبی این نکته را تأیید می‌کند. البته به طور معمول، نیروهای پیاده برای مقابله با بالگردهای دشمن به استفاده از موشک‌های دوش پرتاب و یا توپ‌های ضد هوایی روی می‌آورند که در طول سالهای اخیر در موارد بسیاری با موفقیت توانسته بالگردهای گوناگون جنگی و ترابری را در نقاط مختلف جهان ساقط کند.

نیروهای مسلح کشورمان نیز سالهاست موفق شده اند نمونه های مدرن و متنوعی از سلاح های دوش پرتاب را تولید کرده و در اختیار یگانهای رزمی و پدافندی خود قرار دهند که تست های آن در سالهای قبل، همواره با رصد و بررسی دقیق کارشناسان نظامی همراه بوده است. اما این سامانه ها، تنها سلاح هایی نیست که نیروهای نظامی ایران از آنها بهره می برند و در حال حاضر چندین روش موثر برای نیروهای زمینی و خصوصاً یگان‌های پیاده و مکانیزه برای مقابله با بالگردها وجود دارد.

گتلینگ: ترکیبی از سرعت شلیک و قدرت تخریب

هم سپاه پاسداران و هم ارتش، در این سال‌های اخیر طرح‌های مختلفی در حوزه توپ و مسلسل‌های گاتلینگ ارائه داده‌اند. به عنوان مثال ارتش جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۳ از گاتلینگ محرم با کالیبر ۱۲.۷ میلی متری رونمایی کرد. این گاتلینگ ۶ لول ایرانی گلوله‌های کالیبر ۱۲.۷ میلی متری را شلیک کرده و نواخت تیر آن در حدود ۲۵۰۰ گلوله در دقیقه است.

گاتلینگ محرم

یکی از نکات مثبت سلاح‌های گاتلینگ این است که به دلیل استفاده از چند لوله، به نواخت تیر بالا دست پیدا می کند و هم به دلیل تقسیم فشار حاصل شلیک در بین چند لوله، عمر لوله و زمان تیراندازی افزایش می یابد. این سلاح ایرانی با توجه به استفاده از لوله‌های بیشتر از عمر بیشتری برخوردار بوده و در نتیجه می‌تواند برای مدت زمان بیشتری به شلیک ادامه دهد؛ عاملی که در نبرد، بسیار مهم و تعیین کننده می‌باشد.

نکته دیگر اینکه به دلیل تقسیم فشار در بین لوله‌ها عمدتاً سلاح‌های گاتلینگ از لرزش کمتر در لوله‌ها و در نتیجه دقت بیشتر برخودار هستند. پس می‌توان نتیجه گرفت که "محرم" ایرانی به دلیل استفاده از لوله‌های بیشتر از تکان‌های کمتر و در نتیجه دقت بالاتر برخوردار است. این دقت بالا و متمرکز کردن آتش در یک نقطه برای درگیری با یک بالگرد و از بین بردن آن نقش بسیار مهمی دارد.

توپ عاصفه

اما نیروی زمینی سپاه پاسداران هم در این زمینه دست پری برای پذیرایی از بالگردهای متجاوز دارد و با یک تیربار و یک توپ گاتلینگ به میدان آمده است. توپ سه لوله چرخشی عاصفه می‌تواند با دو نواخت تیر ۷۰۰ و ۹۰۰ گلوله بر دقیقه شلیک کند. نزدیک‌ترین نمونه ساخت خارج برای مقایسه با این توپ، نمونه ۲۰ میلیمتری ۳ لوله مورد استفاده در بالگرد کبرا است که دارای نرخ آتش ۱۵۰۰ گلوله بر دقیقه است. ممکن است نمونه‌های بعدی عاصفه به نواخت تیر بالاتری دست یابد که در این صورت کارایی آن بیشتر خواهد شد.

توپ عاصفه قابلیت چرخش ۳۶۰ درجه در صفحه افقی و بین ۱۵ درجه پائین‌تر از افق تا ۴۵ درجه بالای افق در صفحه عمودی قابلیت حرکت دارد. احتمالاً این توپ نیز با سامانه‌های کنترل از راه دور به کار گرفته شده و تجهیزات الکترواپتیکی نیز یکی از سامانه‌های تأمین کننده اطلاعات لازم برای درگیری با اهداف است.

بیشتر بخوانیم:

۱۰ پیام پیدا و پنهان شلیک‌های پرحجم در «ولایت ۹۷»/ «حائل» واقعی برای کروزها، رخ‌نمایی «صیاد» ارتشی و ارتقا مهم «طائر» سپاه +عکس

مسلسل ۱۲.۷ میلی متری نصیر دیگر گاتلینگ ساخت سپاه است که در ابتدا در جریان یک برنامه تلویزیونی مربوط به نمایش دستاوردهای نیروی زمینی سپاه از آن رونمایی شد. این تیربار توان شلیک ۲۴۰۰ گلوله در دقیقه را دارد. در حال حاضر این تیربار روی سامانه کنترل تسلیحات حامی ۱۲ نصب شده و می‌توان از آن در نقش‌هایی مثل مقابله با نیروهای پیاده دشمن یا موشک‌های کروز بهره برد.

تیربار نصر

برد مؤثر این سلاح در حدود ۱۸۰۰ متر بوده و وزن کلی آن ۶۵ کیلوگرم است. سرعت دهانه گلوله‌های آن ۸۵۰ متر بر ثانیه بوده و قابلیت نصب بر روی بالگردی مثل ام آی ۱۷، قایق و زره پوش را دارد. این سامانه‌ها همانگونه که اشاره شد هم توانایی نصب بر روی پلتفرم‌های متحرک و هم ثابت را داشته و از همه مهمتر توانایی کنترل از راه دور نیز برای آنها وجود دارد که خود قابلیت استفاده از آنها برای تله‌های پدافندی ضد بالگردها را شدیداً افزایش می‌دهد.

موشک‌های دوش پرتاب؛ فیوز لیزری برای میثاق ایرانی

یکی از معمول‌ترین تسلیحات برای مقابله برای بالگردها، موشک‌های دوش پرتاب به حساب می‌آید. کشور ما در سالهای اخیر موشک‌های دوش پرتاب سری میثاق در حال تولید هستند و در سال ۱۳۹۵ سری سوم از این موشک‌ها رونمایی شد. اگرچه طبق معمول، مسئولان کشورمان اطلاعات خاصی درباره سامانه‌های جدید ارائه نکرده‌اند اما برخی منابع غربی همچون گذشته ضمن تلاش برای کمرنگ کردن تلاش متخصصان ایرانی، مدعی شدند که این موشک شباهت‌هایی به سامانه چینی QW-11 دارد. این موشک از جمله اعضای خانواده QW چینی است که اولین بار در سال ۲۰۰۲ میلادی در این کشور رونمایی شد.

این موشک علاوه بر توانایی قفل بر روی حرارت حاصل از موتور هواپیما، توان این را دارد که از تفاوت حاصل از حرارت بین محیط اطراف و بدنه هدف نیز، آن را تشخیص داده و به آن حمله کند. اطلاعات پروازی نظیر سرعت، ارتفاع پروازی و برد این موشک نیز تا حدی به میثاق ایرانی نزدیک است.

موشک میثاق ۳ _ فیوزهای لیزری در تصویر مشخص شده است

اما بحث مهم درباره موشک میثاق ۳ بحث استفاده از یک فیوز جدید در این موشک است که بر اساس تصاویر منتشر شده می‌توان آن را تشخیص داد و به این موضوع توجه ویژه کرد. این فیوز از نوع لیزری است و اساس کار آن بر این شکل است که پس از پرتاب موشک به سمت هدف مورد نظر، یک منبع تابش لیزر در داخل موشک به صورت ۳۶۰ درجه، نور را به اطراف پخش می‌کند و به محض نزدیک شدن به هدف مورد نظر و بازتاب پیدا کردن نور لیزری که به هدف برخورد کرده، سر جنگی موشک فعال شده و منفجر می‌شود.

در حقیقت این موشک به غیر از سامانه جستجوی فروسرخ خود، یک فیوز و سامانه تشخیص لیزری نیز دارد که به آن کمک می‌کند تا هدف را بهتر را تشخیص داده و با آن مقابله کند. این قابلیت از آنجایی مهم است که امروزه اقدامات متقابل علیه موشک‌های دوش پرتاب حرارتی در بالگردها و هواپیمای رزمی، شدیداً توسعه پیدا کرده و توسعه این فیوز جدید می‌تواند شانس مورد اصابت قرار دادن هدف را افزایش دهد.

مین‌های جهنده؛ سوپرایز پر ترکش سپاه برای بالگردهای دشمن

مین‌های جهنده ضد بالگرد از جمله محصولات خاص صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران هستند که در سالهای اخیر چندین مرتبه در رزمایش‌های نیروی زمینی سپاه مورد استفاده قرار گرفته و در نهایت به صورت عملیات وارد سازمان رزم این نیرو شده است. تا به امروز ۳ مدل مین جهنده ضد بالگرد در کشور شناخته شده است. مین ضد بالگرد "J_AHM" ساخت ایران یک مین ضد هلی کوپتر است که از ساختاری ساده و در عین حال مرگبار استفاده می‌کند. سازه کلی این مین یک استوانه فلزی به وزن ۶ کیلو و ۲۰۰ گرم است که در درون آن ۱ کیلو و ۲۰۰ گرم ماده منفجره تی ان تی قرار گرفته است. قطر این مین ۱۱۲ و ارتفاع آن هم ۱۱۷ میلی متر است.

این مین با زاویه ۳۵ الی ۴۵ درجه و در فاصله ۲۵۰ الی ۳۰۰ متری از نقطه مورد نظر کار گذاشته شده و می‌توان توسط کنترل از راه دور آن را از فاصله ۵ کیلومتری فعال کرد. مین ضد بالگرد "J_AHM" پس از فعال شدن به ارتفاع ۱۵۰ الی ۱۸۰ متری از سطح زمین پرتاب شده و منفجر می‌شود.

مشخصات مین J_AHM

ترکش‌های فلزی این مین تا فاصله ۵۰ متری بر علیه بالگردهای دشمن مؤثر هستند و این ترکش‌ها به دلیل سرعت بالای حاصل از انفجار توان سوراخ کردن بدنه بالگرد و آسیب به آن را دارند. به دلیل قابلیت کنترل از راه دور این مین‌ها می‌توان تعداد زیادی از آن را در یک منطقه پخش کرده و تنها توسط یک نفر فعال کرد. مین جهنده صیاد، دیگر مین ضد بالگرد ایرانی است که در روی زمین کارگذاشته شده و خدمه آن در جایی دورتر، موضع گرفته و در زمان مناسب مین را منفجر می‌کند اما انفجار این مین جهنده، هماننده مین‌های دیگر نیست بلکه با انفجار اولیه مین، حدود ۳۰ بمب کوچک به بالا پرتاب شده و و تا ارتفاع ۱۰۰ الی ۱۵۰ متر بالا می‌روند.

پس از پرتاب عمودی این بمب‌های کوچک و انفجار آنها در آسمان، در یک خط عمودی از ارتفاع ۳۰ الی ۱۵۰ متری زمین هر پرنده متخاصمی حضور داشته باشد، هدف قرار گرفته و اگر منهدم نشود، حتماً با آسیب جدی مواجهه خواهد شد. ناگفته نماند که هر یک از بمب‌های درون مین، طبق تنظیمات قبلی، در ارتفاع مشخص منفجر خواهند شد و این نشان می‌دهد که نظم خاصی در میان بمب‌ها برای هدف قراردادن اهداف وجود دارد. این مین در جریان نهمین رزمایش پیامبر اعظم توسط سپاه آزمایش شد.

اما آخرین و جدیترین دستاور کشور در این زمینه مین صاعقه است. مین جهنده صاعقه، یک سامانه ضد بالگرد است که روی زمین نصب شده و قابلیت کنترل و انفجار از دور را دارد اما انفجار این مین جهنده، همانند مین‌های دیگر نیست بلکه با انفجار اولیه مین، تعداد زیادی بمب کوچک به بالا پرتاب شده و تا ارتفاع ۳۰۰ متر بالا می‌روند.

پس از پرتاب عمودی این بمب‌های کوچک و انفجار آنها در آسمان، در یک خط عمودی تا ارتفاع ۵۰۰ متری زمین هر پرنده متخاصمی حضور داشته باشد، هدف قرار گرفته و اگر منهدم نشود، حتماً با آسیب جدی مواجه خواهد شد. البته درباره حسگرها و نحوه عملکرد این مین‌ها تا کنون اطلاعاتی منتشر نشده است اما به نظر می‌رسد امکان نصب البته حسگرهای صوتی و یا فروسرخ بر روی این مین‌ها با توجه به سطح فناورهای موجود در کشور و تکنولوژی مورد نیاز برای این امر کاملاً موجود است.

راکت انداز ضد بالگرد رعد؛ جدیدترین سامانه دفاعی

اما آخرین سلاح ضد بالگردی که در این مطلب به آن خواهیم پرداخت یک ابتکار خاص ایرانی است که اولین بار در رزمایش پیامبر اعظم ۸ سپاه مورد استفاده قرار گرفته بود. این سیستم شامل یک پرتاب گر چندتایی راکت‌های ۱۲۲ میلی متری، به کار رفته در سامانه گراد و یک سیستم هدف گیری اپتیکی (شبیه به سامانه صافات) است.

شلیک راکت رعد ۱ و نابودی پهپاد در یک رزمایش

نمونه جدید سامانه رعد در نمایشگاه دستاوردهای نزسا

در حقیقت این سیستم اپتیکی تا حد قابل توجهی خطای راکت‌های ۱۲۲ میلی متری را گرفته و به آنها کمک می‌کند تا در مواقعی مثل بالگردهایی که در یک منطقه فرود آمده یا در نقطه‌ای ثابت شده و در حال پیاده کردن نیرو یا تجهیزات هستند با دقت بیشتری به آن حمله کنند. در صورت امکان می‌توان از سرهای جنگی ترکش شونده و فیوزهای مجاورتی یا زمانی استفاده کرده و با شلیک چند راکت به یک نقطه و انهدام آنها در هوا و پخش حجم زیادی از ترکش‌ها، بالگرد دشمن را هدف قرار داد.

با توجه به تصاویر منتشره از این سیستم جدید که در نمایشگاه پروژه های دفاعی سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی نیروی زمینی سپاه به نمایش درآمده و نشان دهنده تحرک بالای سامانه شلیک و سیستم شناسایی هدف است، می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که زنجیره دفاعی و پدافندی نیروهای مسلح برای مقابله با تهدیدات بالگردی و اقدامات جانبی همچون هلی برن، کامل شده و در صورت نیاز به استفاده از آن (که احتمال ان بسیار ضعیف است)، از انهدام هدف اطمینان خاطر کسب کرد. در عین حال، این سامانه می تواند در اختیار رزمندگان مقاومت نیز قرار بگیرد چراکه آنها به صورت مداوم، درگیر چنین تهدیداتی هستند و گرفتن این اهرم فشار از نیروهای دشمن، ضربه مهمی به توان رزمی و روحیه آنها وارد می کند.