به گزارش مشرق، از جمله پیامدها و آسیب های جسمی و روحی مشاغل سخت و زیان آور کاهش شنوایی، ضعف بینایی، آسیب های جسمی و حرکتی، ایجاد مشکلات تنفسی، قلبی و عروقی، فشارهای روانی و عصبی است.
چنین مسائلی می تواند زمینه ساز بروز مشکلاتی قبل از بازنشستگی باشد. عده ای بیان می کنند که چنین آسیب هایی فضا را فراهم می کند تا فرد در کمتر از زمان طبیعی به دوران بازنشستگی نزدیک شود. وجود مواردی دیگری مانند مواد خطرناک شیمیایی، مواد رادیو اکتیو و مشاغل دارای سرو صدا و آلایندگی زیاد نیز مشاغل را در ردیف سخت و زیان آور قرار می دهد.
بیشتر بخوانید:
شغل‌های پردرآمد در ایران و جهان کدامند؟
تمام این آسیب ها دلیلی برای آن است که نیروی کار در مشاغل سخت و زیان آور، با حساسیت بالایی به دنبال اجرای بیمه مشاغل سخت و زیان آور باشد. اما متأسفانه به دلیل مابه تفاوت ۴ درصدی حق بیمه مشاغل سخت و زیان آور با بیمه مشاغل دیگر اکثر کارفرمایان حاضر به پرداخت این ما به تفاوت نیستند و همین باعث می شود که شاغلان این بخش یا بیمه مشاغل سخت و زیان آور ندارند یا در پایان خدمت خود برای لحاظ شدن سوابق مجبور هستند که ۴درصد را از جیب خود به تأمین اجتماعی بپردازند.
مشاغل سخت و زیان‌آور به دو دسته تقسیم می‌شوند: نخست مشاغلی که ذاتاً جزو مشاغل سخت و زیان آور نیستند به عبارتی مشاغلی که صفت سخت و زیان‌آوری با ماهیت آن شغل وابستگی دارد اما با به کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر مناسب از سوی کارفرما می‌توان سختی و زیان‌آوری آنها را حذف کرد مثل تراشکاری و، جوشکاری و….در این گروه کارفرمایان کارگاه‌های دایرمکلفند ظرف دو سال از تاریخ ابلاغ تصمیم قطعی کمیته یا شورا حسب مورد نسبت به سالم سازی، کاهش آلاینده‌ها، ایمن‌سازی عوامل و شرایط محیط کار مطابق حد مجاز و استانداردهای مشخص شده در قانون کار و آیین‌نامه‌های مربوط (مصوب شورای عالی حفاظت فنی) و سایر قوانین موضوعه در این زمینه اقدام کنند.
دوم مشاغلی که ماهیتاً سخت و زیان آورند و با به کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی از سوی کارفرما، صفت سخت و زیان‌آوری کاهش یافته اما همچنان سخت و زیان‌آوری آنها حفظ می‌شود مثل غواصی و کار در معادن. در تطبیق و تشخیص این مشاغل گروه توسط کمیته‌های استانی ماهیت شغل و عدم امکان رفع صفت سخت و زیان‌آوری ملاک عمل است.
یعنی تماس و یا کار مستمر در گروه های مورد نظر ملاک بوده لذا مشاغل مدیریتی، سرپرستی، پشتیبانی، خدماتی، اداری، کارشناسی، نظارتی و نظایر آنها که استمرار فعالیت فرد در خارج از محل فعالیت است، از شمول گروه مذکور خارج است. به طور مثال کار در معادن صرفاً کارکنانی که مستقیماً در معادن مشغول فعالیت هستند مشمول این گروه خواهند بود و اشخاصی که به دلیل ماهیت شغل به طور محدود و یا به دلیل سرکشی به طور موقت یا ساعتی به این مکان ها مراجعه می کنند مشمول این ضوابط نخواهند بود.
این مشاغل در جدول زیر آورده شده است:
شغل توضیحات
معادن– کار در اعم از تحت‌الارضی یا سطح‌الارضی که ایجاب می‌کند کارگر در تونل‌ها و راهروهای سرپوشیده به استخراج بپردازد.
– کار استخراج شامل جداکردن یا منفجر ساختن مواد از سطح کار، حمل مواد عملیات مربوط به انفجار، اداره تأسیسات آب و برق در داخل معدن و به طور کلی هرگونه مباشرت و نظارتی که ایجاب نماید کارگر در تونل‌ها، راهروها یا میله‌های معدن انجام وظیفه کند.
– مشاغل شن‌پاشی، پخت آسفالت دستی، قیرپاشی و مالچ‌پاشی
کار در حفرقنوات، چاه‌ها، فاضلاب‌ها، تونل‌های زیرزمینی و مخازن سربسته
تخلیه و حمل موادمذاب از کوره‌هاتخلیه و حمل موادمذاب از کوره‌های مشغول به کار و کار مستمر در مجاورت کوره‌های ذوب به نحوی که کارگر در معرض مستقیم حرارت یا بخارات زیان‌آور متصاعد از کوره باشد.
بازیافت زباله کارگری که مستقیماً و مستمراً در امر تولید در کارگاه‌های دباغی، سالامبورسازی و روده پاک کنی اشتغال دارد و کار مستمر در گندآبروها – جمع‌آوری، حمل و دفن و بازیافت زباله به صورت غیرمکانیزه
اشتغال در واحدهای دامداری و مزرعه– کارگری که مستمراً به امر جمع‌آوری و انتقال، انبار کردن کود (نظافت مستمر طویله، اصطبل، سالن‌های پرورش طیور) در واحدهای دامداری و طیور اشتغال دارد.
– کار در امور سمپاشی باغ‌ها و اشجار و مزارع و ضدعفونی اماکن و طویله‌ها و آشیانه‌های مرغداری در زمان سمپاشی
– کارگری که مستقیماً در امر تولید و ترکیب سموم و حشره‌کش‌ها در زمان انجام کار اشتغال دارد.
کار مستمر و مداوم در فضای باز و در ارتفاع– کار مستمر و مداوم در فضای باز و در ارتفاع بیش از ۵ متر از سطح مبنا روی دکل‌ها، اتاقک‌های متحرک، داربست‌ها و اسکلت‌ها
– کار در محل‌های با فشار محیط غیرمعمول از قبیل غواصی
کار مداوم روی خطوط و پست‌های انتقال برق– کار مداوم روی خطوط و پست‌های انتقال برق با فشار شصت و سه کیلوولت و بالاتر.
– کار مستمر در محیط‌هایی با فشار صوتی بسیار بالا که امکان کنترل یا حذف آن در محیط با حفاظت از دستگاه شنوایی با وسایل حفاظت فردی امکانپذیر نیست
– کار با وسایل دارای ارتعاش که با وجود رعایت مقررات حفاظت فنی و ایمنی در حد غیرمعمول باشد و برای سلامتی کارگر زیان‌آور باشد.
شرایط بیمه برای مشاغل سخت و زیانبار
سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان‌آور به هر میزان، قبل یا بعد از اشتغال در مشاغل عادی به ازای هر سال سابقه یک و نیم (۵ .۱) سال محاسبه خواهد شد. بیمه‌شدگانی که در مشاغل سخت و زیان‌آور اشتغال به کار داشته‌اند، به یکی از حالات زیر می‌توانند از مزایای بازنشستگی وفق قانون مذکور بهره‌مند شوند.
الف – افرادی که حداقل ۲۰ سال متوالی یا ۲۵ سال متناوب در کارهای سخت و زیان‌آور (مخل سلامت) اشتغال داشته باشند و حق بیمه مدت مزبور را به صندوق پرداخته باشند، می‌توانند تقاضای بازنشستگی کنند.
ب – کسانی که فاقد شرط سابقه مقرر در بند الف بوده، لیکن متقاضی استفاده از سایر بازنشستگی مقرر در ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی و تبصره‌های ذیل آن بوده و حداقل یک سال در کارهای سخت و زیان‌آور اشتغال به کار داشته باشند، هر سال سابقه پرداخت حق بیمه آنان در کارهای سخت و زیان‌آور یک سال و نیم محاسبه خواهد شد.
نحوه محاسبه مبلغی و یا درصدی که باید برای سالهای کاری سخت و زیان آور را پرداخت کنیم چگونه است؟
1- اگر کارگر در این مشاغل مشغول به کار باشد ولی نه به صورت پیوسته بلکه به صورت متناوب باید 25 سال سابقه داشته باشد .
2- اگر کارگر هم در مشاغل سخت و زیان آور و هم در مشاغل عادی مشغول به کار باشد هر سال مشاغل سخت و زیان آور 1 سال و نیم محاسبه می شود .
3- مرجع تائید مشاغل سخت و زیان آور کمیته تائید این مشاغل در اداره کار است که اعضای آن تماینده اداره کار ، نماینده تامین اجتماعی ، کارشناس بهداشت حرفه ای شبکه بهداشت و درمان ، نماینده کارگران و نماینده کارفرمایان است که رای موافق و یا مخالف و درجه الف یا ب را مشخص می نمایند .
4- در صورت تائید کمیته فوق ، کارفرما موظف است تا 4 درصد حق بیمه اضافی این مشاغل را برای افراد فوق پرداخت کند .
5- محاسبه حق بیمه اضافه مشاغل سخت و زیان آور به صورت زیر است :
(۴ درصد حق بیمه آخرین دستمزد مشمول حق بیمه * تعداد ماه ها) + (۴ درصد مستمری محاسبه شده * مدت سابقه مشاغل سخت و زیان آور تا تاریخ ۱۳۸۰.۰۷.۱۴)
خبرنگاری یکی از مشاغل سخت و زیان آور در دنیا محسوب می شود این افراد با شرایط خاصی بیمه و زودتر از موعد بازنشسته می شوند. با وجود اینکه سازمان تأمین اجتماعی از سال ۸۱ حرفه خبرنگاری را جزو مشاغل سخت و زیان آور محسوب کرده است اما قانون تاکنون نصفه و نیمه اجرا می شد، اما چندی پیش شریعتمداری، وزیرکار خبر از حل مشکل خبرنگاران برطرف شود. و هر یک سال بیمه را برای فرد یک سال و نیم محاسبه می‌کند.
بر اساس قانون، موسسه ای که خبرنگار در آن مشغول به فعالیت است متعهد به پرداخت میزان ۱۱ درصد حداقل دستمزد شورای عالی کار بابت هر یک از متقاضیان به عنوان حق بیمه است اما به دلیل اینکه قانون تاکنون اجرایی نشده است بسیاری از موسسات ۷ درصد حق بیمه پرداخت می کنند و همین امر باعث بروز مشکل برای خبرنگاران در زمان بازنشستگی می شود.
*خبرنگاری سخت و زیان آور است / نحوه تعیین شغل سخت و زیان‌آور
محمد حسن زدا، سرپرست سازمان تأمین اجتماعی گفت: افرادی که در مشاغل سخت و زیان آور مشغول به کار هستند با ۲۰ سال متوالی و ۲۵ سال متناوب می‌توانند درخواست بازنشستگی بدهند.
محمد حسن زدا درباره نحوه اجرایی شدن بازنشستگی ۲۰ ساله خبرنگاران بر اساس مصوبه سخت و زیان‌آور بودن حرفه خبرنگاری اظهار کرد: در این زمینه آقای شریعتمداری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتمای طی نامه‌ای در ۱۱ اردیبهشت ۹۸ درباره اجرایی شدن شغل خبرنگاری به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور تاکید کرده است.
وی افزود: از افرادی که برای بازنشستگی بیش از موعد براساس قانون سخت و زیان‌آور مراجعه می‌کنند درخواست می‌شود به حد نصاب سابقه لازم رسیده باشند بعد درخواست مشاغل سخت و زیان‌آور و بازنشستگی را بدهند.
زدا افزود: چند شغل از جمله کارکردن با برق فشار قوی، بیمارستان روانی، ارتفاعات، معادن و همینطور شغل خبرنگاری به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور مطرح شده است که برای احراز این نوع اشتغال کمیته‌ای تحت عنوان سخت و زیان‌آور در ادارات کار مستقر شده است که افراد می‌توانند درخواست‌های خود را به این کمیته بدهند تا پس از بررسی نتایج آن اعلام شود.
سرپرست سازمان تأمین اجتماعی افزود: برای بررسی شغل سخت و زیان‌آور کمیته مربوطه مدارک لازم را به سازمان تامین اجتماعی ارسال می‌کند و هنگامی که سوابق بیمه‌ای افراد که درخواست سخت و زیان‌آور داده‌اند مورد بررسی قرار می‌گیرد با مشکلاتی مواجه می‌شوند.
وی ادامه داد: به عنوان مثال بعضی از افراد از ۲۰ سال سابقه خبرنگاری در لیست‌های ارسال حق بیمه ۵ سال آن در شغل خبرنگاری نبوده است و به عناوین دیگر رد شده است. اگر در لیست حق بیمه اشتباهی رد شده باشد قابل بررسی و اصلاح است.
وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا دبیران، مدیران، تایپیست‌ها و یا عکاسان نیز جزو مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب می‌شوند، گفت: این موضوع به تایید کمیته سخت و زیان‌آور بستگی دارد و اگر این کمیته قانع شود که مشاغل مطرح شده زیرمجموعه خبرنگاری است می‌توانند برای سخت و زیان‌آور بودن شغل خود اقدام کنند.
* حق بیمه سخت و زیان آور۴درصد آخرین دستمزد است
ابوالفضل فتح الهی، رییس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران درباره مشاغل سخت و زیان آور گفت: اگر سوابق قبل از سال ۸۳ باشد، ۴درصد به حق بیمه اضافه می شود.اما اگر سوابق در سال های اخیر باشد، ۴درصد آخرین دستمزد به عنوان حق بیمه مشاغل سخت و زیان آور پرداخت می شود. یعنی اگر قرار باشد کارفرمایی حق بیمه سخت و زیان آور پرداخت کند، علاوه بر ۲۳ درصد باید ۴درصد دیگر بپردازد.
وی در بیان اینکه به صورت حدودی حق بیمه نیروی کار بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان است گفت: ۲۳ درصد این مبلغ را کارفرما و ۷درصد را کارگر می پردازد. ۴درصد آخرین دستمزد باید از سوی کارفرما به عنوان حق بیمه پرداخت شود.ملاک ۴درصد باید آخرین دستمزد شورای عالی کار باشد. چیزی که قبلاً در قانون بیان شده بود، این بود که خبرنگارانی که فقط با یک خبرگزاری در ارتباط هستند و حقوق بگیر خبرگزاری هستند، می توانند قانون سخت و زیان آور داشته باشند. ولی شرایطی که اخیراً لحاظ شده است که خبرنگارانی مشمول طرح سخت وز یان آور می شوند که در حوزه های خبری کار می کنند.
فتح الهی درپاسخ به اینکه اگر فردی در مجموعه فعالیت کند که اسم آن خبرگزاری نیست بلکه موسسه یا شرکت است اظهار داشت: آن دسته از خبرنگارانی که طبقه بندی مشاغل دارند و عناوین شغلی آنها در لیست بیمه لحاظ می شود، اگر عنوان خبرنگار در لیست بیمه تأمین اجتماعی رد شده باشد، می توانند با استفاده از طرح طبقه بندی مشاغل و عناوین شغلی لحاظ شده به سازمان تأمین اجتماعی مراجعه کنند و برای سوابق اقدام کنند.
رییس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران درباره دلیل مقاومت کارفرمایان برای عدم اجرای قانون سخت و زیان آور گفت: دو گروه در مشاغل سخت و زیان آور وجود دارد. گروه الف و گروه ب. گروه ب، کسانی هستند که در برخی مشاغل اشتغال دارند که نمی توان ماهیت کارشان را تغییر داد. قانون در این بخش یک فرصت ۲ساله به کارفرما می دهد تا شرایط کارگاه را از سخت و زیان آور خارج کند. اما برخی از مشاغل هستند که تحت هیچ شرایطی از سخت و زیان آور خارج نمی شوند. دلیل مقاومت کارفرمایان اول اینکه برای ۴درصد حق بیمه مشاغل سخت و زیان آور است. دوم اینکه بث ۲سال فرجه مسئله ای که کارفرمایان نمی خواهند به خاطر آن دچار هزینه شوند.شرایط برای سخت و زیان آور متفوت است.
تفاوت حق بیمه مشاغل سخت و زیان آور با حق بیمه معمولی این است که حق بیمه مشاغل سخت و زیان آور ۴درصد بیشتر از حق بیمه عادی است. اگر سوابق شغلی فرد قبل از سال ۸۳ باشد به ۴درصد حق بیمه ،۴ درصد دیگر افزوده می شود، یعنی حق بیمه سخت و زیان آور برای آن دسته از سوابقی که به قبل از سال ۸۳ بازمی گردد ۸درصد است که این مبلغ به علاوه ۲۳ درصد حق بیمه عادی می شود.
منظور از ۴درصد حق بیمه مشاغل سخت و زیان آور، ۴درصد آخرین دستمزد لحاظ شده در لیست تأمین اجتماعی است. به طور مثال اگر فردی در مشاغل سخت و زیان آور مشغول است و حقوقش در لیست بیمه تأمین اجتماعی مثلاً ۲میلیون تومان است ،۴ درصد از ۲میلیون تومان حق بیمه مشاغل سخت و زیان آور است. ۴درصد به علاوه ۲۳ درصد باید از سوی کارفرما به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت شود تا نیروی کار بتواند با لحاظ شرایط مشخص بازنشسته شود. اما برخی کارفرمایان از پرداخت این مبلغ خودداری می نمایند و عدم واریز این مبلغ موجب عدم بازنشسته کردن کارگر توسط تامین اجتماعی می شود. اغلب کارگران برای تسریع در امر بازنشستگی خود شخصاً به پرداخت مبلغ ۴ درصد حق بیمه مشاغل سخت و زیان آور اقدام می نمایند.
۱۶:۰۲ - ۱۳۹۸/۰۳/۲۷
