به گزارش مشرق، سفر دو روزه «هایکو ماس» وزیر امور خارجه آلمان به ایران در شرایطی صورت گرفت که انتظار می‌رفت اعضای اروپایی برجام راهکاری عملی برای از بن بست خارج شدن توافق هسته‌ای ارائه کنند. اما اظهارات ماس در کنفرانس مطبوعاتی با محمدجواد ظریف و موکول کردن اقدامات اجرایی به هفته‌های آینده نشان داد، باز هم اروپا همچون بیش از یکسال گذشته گام عملیاتی برنخواهد داشت.

در همین راستا این سوال مطرح است که دستاورد سفر وزیر امور خارجه آلمان در راستای دستیابی به اهداف برجام چیست و آیا می‌توان گفت این سفر پایانی قطعی بر امید به اروپا است؟

وی تصریح کرد: «بنابراین باید در نظر گرفت مذاکره با آمریکا به مراتب شرایط ویژه‌تری برای کشورمان خواهد داشت.»

نکته قابل تامل در جهت گیری وزیر امور خارجه آلمان تاکید بر عدم پذیرش کاهش تعهدات برجامی یکی از طرفین در مقابل انجام ندادن تعهدات طرف دیگر است. وی همچنین در دیدار با همتای سوئدی خود در استکهلم که بعد از سفر به تهران انجام گرفت اشاره کرد خروج جمهوری اسلامی ایران از برجام این کشور را منزوی می‌کند.

در این خصوص حسن بهشتی پور گفت: «هر کشوری بنا به سیاست‌های خود می‌تواند اقدام ایران برای کاهش تعهدات هسته‌ای طبق مفاد برجام را بپذیرد یا نپذیرد. اظهارات هایکو ماس به معنای این است که ایران بایستی به این توافق متعهد باشد، اما اروپا الزامی ندارد و این شدنی نیست. در هر توافقی، لازم است دو طرف به اهداف و وظایف آن متعهد باشد در غیر این صورت اروپا به ویژه بعد از خروج آمریکا از برجام نباید چنین انتظاری داشته باشد. ضمن آنکه تا کنون ۱۵ بار آژانس بین المللی انرژی اتمی تایید کرده ایران مفاد برجام را اجرا کرده است؛ لذا سخنان وزیر امور خارجه آلمان منطقی نیست.»

بر این اساس برخی کارشناسان معتقدند در مهلت باقی مانده از فرصت ۶۰ روزه ایران به اعضای باقی مانده در برجام، اروپا نه تنها قادر به انجام گشایشی نیست بلکه در حال اتخاذ رویکردی غیرمنطقی و غیرقانونی طبق مفاد این توافق است. از این رو پیش بینی می‌شود مرحله دوم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران عملیاتی خواهد شد.

در همین باره فواد ایزدی خاطر نشان کرد: «قوه مجریه این موضوع را اعلام کرده و قاعدتاً باید اتفاق بیفتد. در غیر این صورت ضربه بزرگی به سیاست خارجی ایران وارد می‌آید. زیرا وقتی مطلبی عنوان شود اگر عملیاتی نگردد، دیگر دنیا حرف ما را باور نخواهد کرد. ضمن آنکه این حق کشورمان نیز هست.»

نکته مهم در این مساله، اهمیت ویژه مرحله دوم نسبت به گام اول بود. در مرحله نخست زمانی که آمریکا فروش آب سنگین و اورانیوم غنی شده را منع کرد، ایران نیز اعلام کرد به محدودیت مندرج در برجام متعهد نمی‌ماند. اما مرحله دوم قدمی جدی‌تر است، در این مرحله رعایت محدودیت‌های مربوط به سطح غنی‌سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن سازی رآکتور آب سنگین اراک متوقف خواهد شد.

موضوع دیگر در بحث ورود ایران به مرحله دوم، عدم تغییر در وضعیت تجاری، اقتصادی و مالی این کشور است. وعده اروپا برای راه اندازی کانال مالی ویژه تا امروز نیتجه نداشته است و برخی از مشتریان نفت ایران نیز تحت تاثیر فشارهای آمریکا از زمره خریداران خارج شدند.

با این حال بهشتی پور تاکید دارد سفر مقامات خارجی به تهران از جمله هایکو ماس موید آن است که ایران در تلاش برای یافتن راه حل سیاسی و همکاری با این کشورهاست. به زعم این تحلیلگر مسائل سیاسی ایران باید این مراودات را ادامه یابد تا از انزوای سیاست خارجی کشورمان جلوگیری شود؛ ضمن آنکه لزوم ایجاد اصلاحات اقتصادی در حوزه مالیات، گمرکات و بانک‌ها می‌تواند اثرگذاری تحریم‌های آمریکا را به حداقل برساند.

اظهارات این کارشناس در حالی است که علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی روز شنبه در دیدار با «دوسارنز» رئیس کمیسیون سیاست خارجی مجلس فرانسه، با تاکید بر اهمیت روابط اقتصادی با کشور فرانسه، گفت: با وجود مذاکرات متعددی که وجود داشت اما وعده رئیس جمهور فرانسه به رئیس جمهور ایران برای حفظ برجام محقق نشد، در واقع باید گفت مکانیزم اینستکس روی کاغذ مانده است.

وی با اشاره به همکاری فرانسوی‌ها در کاشان، بیان داشت: در شرایطی که روابط بین بانکی فراهم نیست چگونه می‌توان فعالیت اقتصادی بین شرکت‌های دو کشور ایجاد کرد، شرکت توتال اولین شرکت فرانسوی بود که بعد از خروج ترامپ از برجام ایران را ترک کرد.

پیشتر نیز سید حسین نقوی‌حسینی، گفت: نسبت به رفتار اروپا در برجام و پس از برجام نقد داریم. انتظار این بود که حداقل اروپایی‌ها به تعهدات خودشان عمل و اینستکسی که قول دادند اجرایی کنند.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تاکید کرد: ما به اجرای اینستکس امیدی نداریم و به آن امید نبسته‌ایم، اما بالاخره اروپایی‌ها تعهداتی را پیرو موضوع برجام عهده‌دار شدند که باید به تک تک آن عمل می‌کردند، اما نکردند. اروپایی‌ها هیچ وقت اینستکس را اجرایی نخواهند کرد.

بنابراین باید منتظر ماند و دید که آیا سفر وزیر امور خارجه آلمان و تکرار وعده‌های پیشین مبنی بر اقدامات اجرایی در هفته آینده، پایان امید به اروپا و انتظار برای اقدامی در جهت منافع به حق جمهوری اسلامی ایران طبق برجام خواهد بود؟