سرویس جهان مشرق - ترکیه در روابط روسیه و آمریکا بویژه در پرونده سوریه به دنبال اجرای یک بازی دو گانه است و تلاش دارد بر اساس آن مفروضات خود را دنبال کند. ترکیه در ابتدای جنگ سوریه در سال ۲۰۱۱ نوک پیکان حمله به سوریه را بر عهده گرفته بود، این کشور تقریباً در آن زمان از تمامی گروه‌های نظامی و عناصر مسلح حمایت می‌کرد، اما با پیروزی‌هایی که طی سالهای اخیر توسط دولت سوریه و محور مقاومت به دست آمده، به این نتیجه رسیده است که جز در سایه پناه بردن به اردوگاه ایران و روسیه نمی‌تواند دستاورد قابل توجهی در سوریه داشته باشد و خود را از باتلاق سوریه خارج کند.

این کشور که بعد از چندین سال بازی در پازل آمریکا و رژیم‌های عربی حاشیه خلیج فارس پشتوانه‌ای در آینده تحولات سوریه برای خود نمی‌دید، تلاش کرد با تغییر مواضع ناگهانی، آب رفته را به جوی بازگرداند. آنکارا از یک طرف تلاش دارد خود را از مخاطرات تحولات آینده سوریه دور نگه دارد و از سوی دیگر از آنجا که خود را عضو مهمی از ناتو می‌داند، تلاش دارد خود را از زیر نفوذ آمریکا خارج کند و به نوعی در سیاست‌گذاری‌های این کشور تاثیرگزار باشد.

این رویکرد باعث شده آنکارا از یک طرف خود را به روسیه و ایران نزدیک کند تا در ابعاد سیاسی، اقتصادی و امنیتی سوریه از مزایای اردوگاه پیروز در جنگ استفاده کند و از سوی دیگر مناسبات خود با واشنگتن را به مخاطره نیندازد و منافع این کشور را حفظ کند.

تطابق مواضع آنکارا و واشنگتن را به عنوان نمونه، در عملیات ادلب می‌توان مشاهده کرد، با وجود تنش‌های رسانه‌ای که این روزها بین آنکارا و واشنگتن مطرح می‌شود، اما دو طرف مواضع متطابقی در خصوص تحولات ادلب دارند. همین موضوع باعث شده که حتی در شرایط کنونی نیز ترانزیت سلاح‌های غر

با وجود اعلام دولت سوریه مبنی بر آغاز عملیات ادلب، گرچه در حال حاضر حملات گاه بی گاهی در جبهه‌های اطراف ادلب رخ می دهد و موشک‌باران هوایی و توپخانه‌ای نیز به صورت مکرر دنبال می‌شود، اما این تحرکات نتوانسته کار خاصی از پیش ببرد.

عملیات ارتش سوریه در مناطق مختلف پیش از این عمدتاً در زمان موعود انجام می شد، اما عملیات ادلب با وجودی که حدوداً یک سال از اعلام آغاز آن می گذرد، همچنان در انتظار حذف موانع سیاسی و دیپلماتیک موجود در این عملیات است. سوالی که اینجا مطرح است، اینکه موانع پیش روی سرنوشت‌ساز ترین عملیات ارتش سوریه برای ریشه کن کردن کامل گروه‌های تروریستی در سوریه چیست و چرا بر خلاف دفعات پیشین دولت سوریه نتوانسته به وعده خود برای آزادسازی این مناطق عمل کند.

ترکیه بر اساس پروژه آمریکایی تلاش دارد یکسره شدن سرنوشت جنگ ادلب را با مانع مواجه کند تا جلوی پایان جنگ داخلی در سوریه را بگیرد. این اتفاق مانع از پرداختن دولت سوریه به پرونده التنف و گروه‌های کرد در این کشور می شود و این موضوع به نفع واشنگتن است.

علاوه بر اینکه توقف روند مبارزه دولت سوریه با گروه‌های تروریستی می‌تواند توجه آنها را معطوف به پرونده‌هایی نظیر تجاوزهای رژیم صهیونیستی به سوریه و اشغالگری این کشور در ارتفاعات جولان نماید.

ترکیه به این ترتیب تلاش دارد از هر دو طرف این معادله امتیازگیری کند. این اتفاق در نتیجه موقعیت راهبردی است که اردوغان در اختیار دارد و هر دو طرف معادله در سوریه برای پیشبرد مطالبات خود نیازمند موافقت آنکارا هستند.

اردوغان هم از نیاز آمریکایی‌ها در ماجرای سوریه آگاه است و هم از نیاز روس‌ها در مواجه با ناتو و دور زدن تحریم‌ها از نقش ویژه ترکیه برای روسیه خبر دارد. و از همین رو به دنبال حداکثر امتیاز است.

به همین علت است که ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه از سبد سوریه و با نتیجه ادامه بحران امنیتی در این کشور به ترکیه امتیاز می دهد تا بتواند منافع خود را در همراهی با آنکارا تامین کند. آمریکا نیز با وجود اقدامات اردوغان در انجام معامله سامانه ضد موشکی اس -۴۰۰ روسیه، همچنان هماهنگی‌های امنیتی منطقه‌ای خود با ترکیه را کاهش نمی‌دهد.

ترکیه و آمریکا تمایلی به پایان ماجرای ادلب ندارند، آمریکا نمی‌خواهد با پایان مناقشه ادلب و ریشه کن شدن تروریست‌ها در ادلب، پرونده التنف روی میز مقامات دولت سوریه قرار بگیرد و ترکیه نیز نمی‌خواهد بهانه اشغالگری خود در خاک سوریه را از دست بدهد. به این ترتیب پوتین گرچه بخشی از منافع خود را در جنگ ادلب می‌بیند، اما در نتیجه فشارهای آنکارا مانع از این اقدام می‌شود.

با توجه به آنچه که گفته شد، گرچه آمریکا تاکنون نتوانسته برنامه‌های خود را در سوریه به اجرا بگذارد، اما این بار با ابزاری به نام ترکیه، در تحقق خواسته خود برای پیشبرد جنگ فرسایشی در ادلب تا حدی موفق خواهد بود. ترکیه با ارائه سلاح و کمک‌های لجستیک به تروریست‌ها مانع از ریشه کن کردن گروه‌های تروریستی در ادلب می شود و هزینه‌های انسانی بیشتری را به ملت سوریه تحمیل می کند. البته به نظر می‌رسد تا زمانی که دولت ترکیه از حمایت خود از تروریست‌ها دست برندارد، پایان خوشی برای جنگ ادلب قابل تصور نیست.

در حال حاضر ادامه جنگ فرسایشی در ادلب که باعث افزایش تلفات غیر نظامیان سوری می‌شود، تحت مدیریت ترکیه دنبال می‌شود که با وجود اختلافات موجود بین واشنگتن و آنکارا به ابزار آمریکا در این پرونده تبدیل شده است. آمریکایی‌ها پیش از این نیز تمایلی به عملیات ارتش سوریه در بخش‌های مختلف نداشتند، اما دولت سوریه بدون توجه به این مطالبات غیر قانونی، عملیات خود برای پاکسازی گروه‌های ترورریستی را ادامه داد، اما اوضاع ادلب متفاوت از مناطق دیگر است. این بخش در مرز ترکیه قرار دارد و ترکیه با وجود ادعاهایی که در روند مبارزه با گروه‌های تروریستی در سوریه مطرح کرده، همچنان به پشتیبانی لجستیک و تسلیحاتی تروریست‌ها ادامه می دهد، لذا به نظر می رسد تا زمانی که نظر موافق ترکیه در مورد جنگ ادلب به دست نیاید، ریشه کن کردن تروریست‌ها در این منطقه امکان پذیر نخواهد بود.

* علی عباسی